Morgunblaðið - 17.07.2004, Blaðsíða 26

26 LAUGARDAGUR 17. JÚLÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
F
jölmörg frjáls félagasam-
tök halda úti öflugu
íþrótta- og æskulýðs-
starfsemi í öllum hverf-
um Reykjavíkur. Mikil
og vaxandi spurn er eftir þjónustu
slíkra félaga, ekki síst íþróttafélag-
anna, enda löngu orðið viðurkennt að
íþróttaiðkun frá unga aldri stuðlar að
almennu heilbrigði allt lífið. Þegar
fregnir berast af vaxandi sykurneyslu,
aukinni offitu og margvíslegum
vandamálum og sjúkdómum þessu
samfara, er eðlilegt að foreldrar
bregðist við með því að hvetja börn sín
til að auka hreyfingu og íþróttaiðkun.
Flestum hverfisíþróttafélögunum í
Reykjavík hefur á undanförnum ár-
um tekist ótrúlega vel að laga þjón-
ustu sína að vaxandi eftirspurn og
kröfum barna, unglinga og foreldra.
Með auknum umsvifum hefur dag-
legur rekstur þó orðið mörgum fé-
lögunum þungur í skauti og sum eiga
í svo miklum fjárhagsvandræðum að
þau geta vart haldið úti eðlilegri
starfsemi að óbreyttu.
Tillaga sjálfstæðismanna
um íþróttafulltrúa
Um árabil hafa flest hverf-
isíþróttafélögin í Reykjavík óskað
eftir auknum stuðningi borgarinnar,
m.a. vegna ráðningar sérstakra
starfsmanna til að halda utan um
barna- og unglingastarf. Vaxandi eft-
irspurn og auknar kröfur kalla á
meiri skipulagningu og margvíslegt
utanumhald á þessu sviði.
Árið 1999 lögðu fulltrúar sjálf-
stæðismanna fram tillögu í Íþrótta-
og tómstundaráði Reykjavíkur
(ÍTR) um að Reykjavíkurborg stæði
straum af kostnaði við ráðningu sér-
stakra starfsmanna til að sinna slíkri
starfsemi. Hugmyndin var sú að
þessir starfsmenn, svonefndir
íþróttafulltrúar, myndu vinna að fé-
lagsmálum fyrir börn og unglinga og
skólahaldi í tengslum við íþrótta-
skóla. Talið var hæfilegt að einn slík-
ur íþróttafulltrúi yrði ráðinn fyrir
hvert stóru íþróttafélaganna og þeim
þannig skipt niður eftir hverfum
borgarinnar. Kanna átti hvort þessir
starfsmenn gætu einnig nýst öðrum
félögum sem vinna að íþrótta- og
æskulýðsstarfi.
Borgarvæðing
eða félagavæðing?
Þessi tillaga sjálfstæðismanna
vakti athygli á sínum tíma og þau
sjónarmið hafa m.a. heyrst að ekki sé
við hæfi að borgin greiði laun starfs-
manna frjálsra félagasamtaka sem
sinna æskulýðsstarfi, heldur eigi hún
sjálf að hafa allt slíkt starfs-
mannahald á sínum snærum
helst í svokölluðum þjónust
miðstöðvum. Á móti má ben
Reykjavíkurborg hefur nú þ
fjölda launaðra starfsmann
sinna margvíslegu íþrótta-
lýðsstarfi. Sú starfsemi er v
uð enda hefur hvað eftir ann
fram í þjónustukönnunum a
usta ÍTR er sú borgarstarfs
borgarbúar eru ánægðastir
Hins vegar er það skoðun m
borgin þurfi ekki sjálf að ha
slíkt starfsmannahald á sinn
og það sé vel tilraunarinnar
virkja betur frjáls félög, t.d
félögin, og greiða þeim laun
manns sem sinni barna- og
Eflum íþrótta- og æ
semi frjálsra félaga
Kjartan Magnússon fjallar
um íþróttir og hollustu
Fótboltinn er sívinsæll meðal unga fólksins.
T
öluverðar breytingar
hafa á undanförnum ár-
um orðið á viðhorfi og
nálgun í tvíhliða þróun-
arsamvinnu, sem er
starfsvettvangur Þróunarsam-
vinnustofnunar Íslands (ÞSSÍ). Ein-
beita nú margar þróunarsam-
vinnustofnanir sér að heildar-
stuðningi og stefnumótun í fáum
geirum í samstarfslöndunum
(geiranálgun) í stað einstakra verk-
efna í mörgum geirum (verkefna-
nálgun). Þessi breyting hefur leitt til
ríkari áherslu á nánari samvinnu við
stjórnvöld þeirra landa sem taka við
aðstoðinni, til aukinnar samræm-
ingar þróunaraðstoðar og til aukins
samstarfs tvíhliða- og marghliða
þróunarstofnana. Í kjölfar þúsald-
armarkmiðanna hafa mörg iðnríkj-
anna lagt fram ákveðin markmið um
að auka á ný framlög til þróun-
arsamvinnu á næstu árum.
ÞSSÍ fylgir stefnu íslenskra
stjórnvalda í alþjóðlegu þróun-
arsamstarfi og starfar á grundvelli
laga um tvíhliða samstarf Íslands við
þróunarlöndin. Nýlega samþykkti
stjórn stofnunarinnar nýja stefnu-
mörkun sem ætlað er að vera e.k.
hugmyndafræði hennar til framtíðar
og grunnur þeirrar þróunarsam-
vinnu sem við Íslendingar stöndum
að. Ákveðið hefur verið að framlag
Íslands til tvíhliða þróunaraðstoðar
aukist verulega á næstu árum og
kallar það á skýrari stefnu og mark-
vissara starf. ÞSSÍ mun laga sig að
þeim breyttu aðstæðum sem nú
gilda í þróunarmálum á alþjóðlegum
vettvangi og leitast við að fylgjast
með og taka þátt í samvinnu þróun-
arsamvinnustofnana og alþjóðlegra
stofnana. Með hliðsjón af þúsald-
armarkmiðunum verður ríkari
áhersla lögð á að samræma verkefni
stofnunarinnar þeim þróunaráætl-
unum sem samstarfslöndin hafa
markað sér og því starfi sem aðrar
sambærilegar stofnanir eru að vinna
í þessum löndum. Stofnunin mun
áfram starfa á grundvelli verkefn-
análgunar og samræma þá nálgun
nýjum viðhorfum og verklagi í al-
þjóðlegri þróunarsamvinnu.
Þúsaldarmarkmið
Sameinuðu þjóðanna
Þúsaldarmarkmiðin sem sam-
þykkt voru á 55. allsherjarþingi
Sameinuðu þjóðanna í september
2000 eru nú almenn viðmið í al-
þjóðlegri þróunarsamvinnu, bæði í
tvíhliða og marghliða samvinnu.
Meginmarkmið þúsaldarmarkmið-
anna er að hlutfall þess fólks í heim-
inum sem býr við örbirgð og hungur
verði helmingi lægra árið 2015 en
það var 1990, en auk þess leggja
markmiðin áherslu á menntamál,
heilbrigðismál, jafnréttismál, um-
hverfismál og réttlátara alþjóðlegt
samstarf. Í markmiðunum felst við-
urkenning á jöfnu mikilvægi hag-
vaxtar og samfélagslegrar þróunar í
baráttunni við fátækt í heiminum.
Auk efnahagsstefnu um opin hag-
kerfi og heilsteypta efnahags-
stjórnun sem hefur verið ráðandi í
þróunarsamvinnu frá því á níunda
áratug síðustu aldar, er nú aukin
áhersla lögð á þróun lýðræðis,
jafnari tekjuskiptingu og réttlátari
alþjóðlega viðskiptahætti.
Meginviðmið í tvíhliða þr
arsamvinnu Íslendinga er a
gegn fátækt og er áhersla lö
samvinnu við lönd þar sem
eru lökust, að mati alþjóðleg
urkenndra stofnana. Þetta v
í samræmi við þúsaldarmar
Sameinuðu þjóðanna sem Í
ingar eru aðilar að, en aukin
markvissari alþjóðleg samv
baráttunni gegn fátækt er u
irstaða markmiðanna.
ÞSSÍ leggur áherslu á að
fólk og stofnanir í samstarf
unum til sjálfshjálpar, m.a.
að miðla þekkingu og verkk
á þeim sviðum þar sem Ísle
búa yfir sérþekkingu. Þá he
stofnunin í auknum mæli la
áherslu á að bæta kjör þeirr
verst eru settir með því að a
framlög til grunnmenntuna
brigðismála. Í öllu starfi sín
stofnunin að því að styrkja
isþróun, mannréttindi og ja
jafnframt að taka fullt tillit
og menningarlegrar sérstöð
starfslandsins. Öll verkefni
ÞSSÍ tekur að sér eru unnin
sendum samstarfslandanna
stefnu stjórnvalda þar og m
sjón af starfi annarra þróun
vinnustofnana í landinu.
Forsendur fyrir umb
Ein af forsendum þess að
megi úr fátækt er að hagvöx
samhliða félagslegum umbó
ÞSSÍ mun leitast við að stu
hagvexti í samstarfslöndun
því að aðstoða við uppbyggi
ugs og réttláts efnahagsum
Þetta mun meðal annars ge
Björn Ingi Hrafnsson fjall-
ar um þróunarsamvinnu
Ný stefnumörkun í
ÞAÐ SEM MESTU SKIPTIR
Það sem mestu skiptir í þeimstjórnmálaátökum, sem nústanda yfir í landinu og
hafa staðið um skeið, er að koma í
veg fyrir að sú stjórnskipulega
kreppa, sem komin er til sögunn-
ar, breiðist ekki út og verði víð-
tækari en hún nú þegar er orðin.
Í hverju er þessi stjórnskipu-
lega kreppa fólgin? Annars vegar
í þeirri ákvörðun forseta Íslands
frá 2. júní sl. að beita 26. gr.
stjórnarskrárinnar og synja stað-
festingu á lögum frá Alþingi og
hins vegar sú tiltölulega nýtil-
komna tilhneiging ýmissa sér-
fræðinga að lesa stjórnarskrána
með öðrum hætti en gert hefur
verið í sextíu ára sögu lýðveld-
isins.
Veigamesta verkefni ríkis-
stjórnar og Alþingis um þessar
mundir er að koma í veg fyrir að
þessi þróun haldi áfram og það
verður einungis gert með því að
beina umræðum um stjórnskipun
landsins í nýjan farveg. Með því
er átt við, að þegar í stað hefjist
skipulegt samráð allra flokka á
Alþingi um endurskoðun stjórn-
arskrárinnar. Það hefur áður ver-
ið reynt að ljúka því verki en ekki
tekizt. En vegna fyrri tilrauna
hefur mikil vinna farið í undirbún-
ing, sem á að koma til góða nú.
Að þessu sinni er hins vegar
brýnt að þessu verki verði lokið á
kjörtímabilinu og að kosið verði
um breytingar á stjórnarskrá í
næstu þingkosningum.
Grundvallaratriði í þeim breyt-
ingum er að hlutverk forseta Ís-
lands í stjórnskipaninni verði al-
veg skýrt og að óhugsandi sé að
lesa út úr orðalagi og ákvæðum
stjórnarskrár eitthvað annað en
þar á að vera samkvæmt ákvörð-
un Alþingis og þjóðarinnar allrar.
Þetta töldu landsfeðurnir áreið-
anlega að þeir hefðu gert 1944 en
nú er komið í ljós, að ágreiningur
er gerður um þá hugsun, sem aug-
ljóslega lá að baki lýðveldisstjórn-
arskránni. Þess vegna eru skýrar
breytingar svo mikilvægar.
Þær ákvarðanir, sem forystu-
menn stjórnarflokkanna þurfa að
taka á næstunni snúa því ekki ein-
göngu að fjölmiðlalögunum og því
nýja frumvarpi, sem nú liggur
fyrir Alþingi til afgreiðslu heldur
snerta þær einnig og ekki síður
grundvallarþætti í stjórnskipun
Íslands.
Þótt stjórnmálaflokkarnir deili
hart um fjölmiðlalögin og þá
málsmeðferð alla verður að ætlast
til þess af þeim, að þeir hefji sig
upp yfir dægurþras, þegar kemur
að stjórnskipun landsins. Þess
vegna verður að vænta þess, að
forystumenn stjórnarandstöðunn-
ar taki fullan og málefnalegan
þátt í þeirri vinnu,sem framundan
er við endurskoðun stjórnarskrár-
innar.
VÆGI NOKIA
Á tímum Ráðstjórnarríkjanna varhaft í flimtingum að þegar Sov-
étríkin hóstuðu fengi Búlgaría kvef
og þótt það hafi verið í öðru sam-
hengi koma þessi orð í hugann þegar
fréttir berast af umræðunni um
vægi fjarskiptafyrirtækisins Nokia í
finnsku efnahagslífi. Á forsíðu
Morgunblaðsins í dag er greint frá
því að finnskir hagfræðingar séu
þeirrar hyggju að vægi fyrirtækis-
ins sé orðið hættulega mikið og
gengi þess ráði orðið miklu um það
hvort í landinu er hagvöxtur eða
samdráttur.
Eins og kemur fram í fréttinni
hefur Nokia staðið undir 10% af út-
flutningstekjum Finna og rúmlega
5% af vergri þjóðarframleiðslu í
Finnlandi og mátti rekja 0,4 pró-
sentustig af hagvexti áranna 2001
og 2002 til þess. Árið 2003 fór hins
vegar að halla undan fæti hjá fyrir-
tækinu. Keppinautarnir hafa verið í
örum vexti, en Nokia hefur setið eft-
ir og er það einkum rakið til þess að
fyrirtækið hafi ekki fylgst með
straumum og stefnum í hönnun far-
síma. Spáð hafði verið 3-7% sölu-
aukningu hjá Nokia á fyrsta fjórð-
ungi þessa árs, en þegar tölurnar
voru birtar í apríl kom í ljós að sala
hafði dregist saman um 2% miðað
við sama tíma árið áður. Hagvaxtar-
spám var samstundis breytt í sam-
ræmi við það úr 2,7% fyrir árið 2004
í 2,5%. Á öðrum fjórðungi þessa árs
dróst salan enn saman, nú um 5%
miðað við sama tímabil í fyrra og er
útlitið ekki talið bjart. Hagvöxtur
ársins 2003 í Finnlandi var minni en
ella vegna samdráttarins hjá Nokia,
eða 2% í stað 2,2%, og allt útlit er
fyrir að það sama muni gerast aftur
á þessu ári.
Nokia hefur brugðist við sam-
drættinum með því að flytja hluta
framleiðslunnar til landa á borð við
Eistland þar sem laun eru lægri, en
finnskir hagfræðingar segja að það
auki aðeins hin neikvæðu áhrif á
finnskt efnahagslíf.
Staða Nokia hefur vakið umræður
um það að nú þurfi Finnar að huga
að því að tryggja fjölbreytni í efna-
hagslífinu til þess að tryggja sig
gegn bakslagi af þessum toga.
Umræða af þessu tagi er vel þekkt
hér á landi og hefur verið varað við
því að geyma öll eggin í sömu körf-
unni. Íslenskt efnahagslíf hefur
ávallt verið háð sveiflum í sjávarút-
vegi. Þau áhrif voru gríðarleg mest-
an hluta liðinnar aldar og þótt dreg-
ið hafi úr þeim vegna vaxtar á öðrum
sviðum efnahagslífsins gætir þeirra
vitaskuld enn. Hafi Finnar, sem eru
rúmlega fimm milljónir, ástæðu til
að hafa áhyggjur af því að skortur sé
á fjölbreytni í efnahagslífinu er full
ástæða til að vera vakandi fyrir því
hér að efnahagslífið verði ekki of
háð einni grein.Vitaskuld verður
aldrei hægt að bólusetja hagkerfi
fyrir skakkaföllum, en staðan má
heldur ekki vera þannig að fái eitt
fyrirtæki kvef byrji allt hagkerfið að
hósta.