Morgunblaðið - 17.07.2004, Blaðsíða 44

MENNING
44 LAUGARDAGUR 17. JÚLÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Sumarkvöld við orgelið
í Hallgrímskirkju
17. júlí kl. 12.00:
Douglas A. Brotchie orgel
18. júlí kl. 20.00:
Douglas A. Brotchie leikur
verk m.a. eftir Bach, Messiaen,
Hafliða Hallgrímsson og Leighton.
Lau . 17 .07 20 :00 ÖRFÁ SÆTI
Sun . 18 .07 20 .00 UPPSELT
F im . 22 .07 20 .00
Fös . 23 .07 20 .00
Fös . 06 .08 20 .00
ATHUGIÐ ! SÝNINGIN ER EKKI FYRIR V IÐKVÆMA
ÓSÓTTAR PANTANIR SELDAR DAGLEGA
MIÐASALAN er opin á fame.is,
á þjónustuborði Smáralindar
og í síma 528 8008
JÓNSI
SVEPPI Yfir 10.000 miðar seldir
ÓSÓTTAR PANTANIR SELDAR DAGLEGA
Þúsundir áhorfenda um allt land eru á sama máli:
„FAME er frábær skemmtun“
fim. 22. júli kl. 19.30 fá sæti
fös. 23. júli kl. 19.30 fá sæti
fös. 6. ágúst kl. 19.30 laus sæti
lau. 7. ágúst kl. 19.30 laus sæti
á Kringlukránni í kvöld
Hljómsveitin Upplyfting
Loksins í Reykjavík - Sveitaball í borginni
Safnritið Mímisbrunnur (Mimiro saltinis, útg. Háskól-inn í Vilnius, norræna deild-
in) er nýkomið út í þýðingu Rösu
Ruseckiene og valið af henni.
Bókin hefur þegar verið kjörin til
að taka þátt í samkeppni um bestu
alþýðlegu fræðibókina á þessu ári í
Litháen.
Safnritið sem er í raun sýnisbók
hefur fengið góða dóma og virðist
vera vinsælt þótt bókin sé fyrst og
fremst ætluð stúdentum sem læra
Norðurlanda-
mál. Mím-
isbrunnur er
ein fyrsta bókin
í Litháen sem
kynnir íslenskar fornbókmenntir.
Fram að þessu var bara til Egils
saga í þýðingu Svetlönu Step-
onaviciene.
Í samtali við Rösu Ruseckiene
kom fram eftirfarandi:
„Í inngangsgreininni fjalla ég í
stuttu máli um sögu Íslands (land-
nám, stofnun Alþingis, og íslenskt
samfélag á þjóðveldistímanum) og
svo um uppruna og þróun íslenskra
fornbókmennta, frá elstu munnlegu
bókmenntagreinum til hinna síð-
ustu á þessu tímabili. Ég ræði ein-
kenni fremstu bókmenntagreina,
eins og Eddukvæða, dróttkvæða,
gamalla fræðirita og ýmissa sagna-
flokka (konungasagna, Íslend-
ingasagna, fornaldarsagna) og
kynni fremstu verkin af þessu tagi.“
Textar með stuttum inngangs-
greinum fjalla um textafræðilega
sögu, stíl og önnur sérkenni. Ýmsir
textar sýna margbreytni bók-
menntagreina í íslenskum fornbók-
menntum.
  
Svo koma sögur, m. a. 32 kaflarúr Ólafs sögu helga í Heims-
kringlu þar sem fjallað er um flótta
Ólafs Haraldssonar til Garðaríkis,
afturkomu til Noregs og Stikla-
staðabardaga. Í vísum er reynt að
varðveita fornleg einkenni drótt-
kvæða. Íslendingasögur eru kynnt-
ar með Auðunarþætti vestfirska,
Grænlendinga sögu, Hrafnkels
sögu og kafla úr Íslendingasögu
Sturlu Þórðarsonar, um Örlygs-
staðabardaga og víg Snorra Sturlu-
sonar. Fornaldarsögur Norð-
urlanda eru kynntar, Skáld-
skaparmál og Snorra Edda.
Völuspá þýðir Rasa Ruseckiene
sjálf en aðrir þýðendur láta líka að
sér kveða.
Síðast í bókinni eru dæmi drótt-
kvæða og má nefna Sonatorrek Eg-
ils Skallagrímssonar. Í inngangs-
köflum sem kynna skáldskap er
fjallað um bragarhætti, stíl og
Eddu- og dróttkvæði skýrð.
  
Þetta eru aðeins fáein dæmi umþann auð sem Mímisbrunnur
býður upp á en bókin er sérstaklega
vel út gefin og falleg.
Rasa Ruseckiene sem kennir ís-
lensku og norræn mál við Háskól-
ann í Vilnius hefur ásamt öðrum
unnið að Mímisbrunni í mörg ár.
Vafasamt er að aðrar þjóðir hafi
gefið út jafn aðgengilega bók um ís-
lensk og norræn fræði.
Þess má geta að Rasa Ruseckiene
hefur þýtt margar íslenskar skáld-
sögur á litháísku, allar úr samtím-
anum, og einnig íslensk ljóð.
Hún minnir á að Norræna ráð-
herranefndin studdi að hluta útgáfu
bókarinnar og er mjög þakklát
Stofnun Árna Magnússonar á Ís-
landi, einkum Vésteini Ólasyni fyrir
ljósmyndir handrita sem prentaðar
eru í bókinni.
Eftir dvöl í Litháen fyrir nokkr-
um árum komst ég að því hve mikill
áhugi er þar á bókmenntum, ekki
síst íslenskum. Það er Rösu
Ruseckiene og fleiri þýðendum og
fræðimönnum að þakka að í Lithá-
en hittir ferðamaður fólk sem kann
skil á íslenskum höfundum og er
forvitið um þá.
Fornbókmenntirnar munu efla
þann áhuga enda eru þær hluti
þeirra bókmennta sem nú eru að
verða til og óhugsanlegar án hvatn-
ingar þeirra og innblásturs.
Mímisbrunn-
ur í Litháen
’Eftir dvöl í Litháenfyrir nokkrum árum
komst ég að því hve
mikill áhugi er þar á
bókmenntum, ekki síst
íslenskum.‘
AF LISTUM
Jóhann Hjálmarsson
johj@mbl.is STOFNUN Klink og Bank hefði
ekki orðið að veruleika nema fyrir
rausnarskap Landsbankans og
áhuga Björgólfs Guðmundssonar,
formanns bankaráðs, á skapandi
listum sem léði aðstandendum Kling
& Bang gallerís gamla Hampiðju-
húsið til afnota, þar sem nú um 100
listamenn úr ýmsum listgreinum eru
saman komnir til að efla eigin list-
sköpun og samsköpun. Ég býst við
að flestir geti verið sammála um að
Klink og Bank hafi reynst mikil
lyftistöng fyrir íslenskt myndlist-
arlíf, gefið því heilmikið adrenalín.
En það eru líka efasemdaraddir um
ágæti „Klinksins“ sem óttast að hús-
næðið sé að verða eins og verndaður
vinnustaður fyrir myndlistarmenn.
Sjálfur upplifði ég slíkar efasemdir
þegar ég sá sýninguna „Vanefni“
fyrir skömmu í græna sal Klink og
Bank. Sú sýning fékk mig til að
hugsa hvort það væri ákjósanlegt
fyrir þá sem hafa verið að nema í
vernduðu umhverfi myndlistarskóla
að fara í annað verndað umhverfi og
starfa þar. Klink og Bank getur
nefnilega orðið vettvangur fyrir sefj-
un og sjálfsupphafningu þar sem
listamenn sameinast í þeirri trú að
allt sem þeir gera sé frábært. En
Klink og Bank getur líka orðið vett-
vangur fyrir gagnrýna umræðu þar
sem einhver sjálfskoðun á sér stað
og skoðanir njóta fordómaleysis.
Það er viðhorfið sem myndlistin þarf
hvað mest á að halda. Myndlist-
armaður samtímans skilgreinir sig
nefnilega ekki lengur undir vernd-
arvæng liststefnu eins og honum
gafst kostur á áður. Hann er einn á
báti og allar dyr standa honum opn-
ar. Hann þarf því að skilgreina sín
sérkenni og slíkt gerist ekki nema
með gagnrýnni sjálfskoðun.
Yfirstandandi sýning, Sýnd og
hljóð, í græna salnum (sem hefur nú
verið málaður hvítur) í Klink og
Bank er ágætis vísbending á þá
miklu breidd sem er í gangi hjá sam-
tímalistamönnum. Þar sýna yfir
tuttugu listamenn og listhópar
tengdir Klink og Bank, sumir hverj-
ir á meðal „spútnikk“-listamanna í
íslenskum samtímalistum. Allir eru
þeir ólíkir en samt er einhver hóp-
stemmning í gangi þar sem ekkert
raunverulegt val virðist hafa átt sér
stað. Hver kemur með sitt, öllu ægir
saman og ríkir allsherjar sátt með
það, að mér virðist. Reyndar skapast
þarna viss anarkismi sem er listinni
hollur og getur ýtt undir til-
raunasemi. En listaverkin njóta sín
engan vegin í kraðakinu og fyrir
mitt leyti er þetta „gaman saman“
viðhorf ekki að skila sér út á við,
virkar frekar sjálfhverft.
MYNDLIST
Klink og Bank – Græni salur
Opið fimmtudag til sunnudags kl. 14–18.
Sýningu lýkur 18. júlí.
SAMSÝNING MYNDLISTARMANNA
TENGDRA KLINK OG BANK
Jón B.K. Ransu
Morgunblaðið/Jim Smart
Frá sýningunni Sýnd og hljóð í
Klink og Bank.
SKÚLI Halldórsson tónskáld, sem
fagnaði níræðisafmæli sínu í vor sem
leið, sest við flygilinn þegar blaða-
maður kemur til fundar við hann.
Leikur Smaladrenginn – „Út um
græna grundu“ – sem hann samdi við
ljóð Steingríms Thorsteinssonar og
allir kannast við. Það er gaman að
hlýða á hann leika þetta ljúfa lag á
gamlan flygilinn, sem kom til Íslands
á dögum fyrri heimsstyrjaldar að
sögn Skúla.
Hann er afkastamikið tónskáld,
hefur samið vel á annað hundrað
verka, sönglög sem stærri verk og
allt þar á milli. Nú hefur bandarískur
flautuleikari, Carolyn Eklin að nafni
sem er búsett í Plymouth í Minne-
sota, tekið ástfóstri við tónsmíðar
Skúla og hann hefur sent henni yfir
áttatíu verk úr sinni smiðju. „Minn
impressario eða umboðsmaður,
Snorri Helgason sem er sonur Helga
Pálssonar tónskálds, kynnti mín verk
fyrir Carolyn Eklin flautuleikara
sem er vinkona hans. Hann sendi
henni margs konar verk eftir mig,
bæði sönglög og einleiksverk fyrir
flautu. Henni þykja verk mín henta
sér svo vel að hún hefur leikið mikið
af þeim að undanförnu,“ segir Skúli
þegar við setjumst niður með kalt
kók.
Virtúósastykki
Kynni Carolyn af verkum Skúla
urðu líka tilefni til nýsköpunar –
hann hefur nýlokið við að semja sóló-
stykki fyrir flautu og tileinkað það
Carolyn. „Hún varð sérstaklega hrif-
in af verkinu Ótta, og bað mig að
semja fyrir sig verk. Þá samdi ég
verkið Vor í lofti, sem er sólóverk
fyrir flautu, og tileinkaði það henni
og hún er að æfa það um þessar
mundir. Þetta er erfitt verk,
virtúósastykki, en hún ræður við
það,“ segir Skúli.
Samstarfsmaður Carolyn, selló-
leikarinn Midge McCloy, hefur enn-
fremur útsett Óttu á nýjan leik.
Verkið var upphaflega fyrir einleiks-
flautu, en McCloy hefur sett und-
irrödd fyrir selló við það. „Útsetn-
ingin er mjög vel gerð hjá honum.
Það er auðséð að þessi maður hefur
lært músík, það er kontrapunktur hjá
honum sem ekki allir kunna. Hann
hefur líka kunnað svo vel við mín
verk, að ég hef sent honum verk fyrir
selló sem ég hef skrifað, Þögul bæn
og Prelúdíu í H-dúr. Þau Carolyn
ætla að halda tónleika í Plymouth í
haust með mínum verkum.“
Í bréfi frá Carolyn til Snorra segir
hún: „Tónlist Skúla er yndisleg. Ég
er svo þakklát að hann skyldi tileinka
mér verkið Vor í lofti og hlakka til að
spreyta mig á því. Það er ferskt og
dillandi, og ég vona að ég geti gert
það eins vel. … Mínar bestu kveðjur
til herra Halldórssonar og okkar
bestu óskir um mörg fleiri ár í tón-
list.“
Tónlist | Verk Skúla Halldórssonar
vekja athygli í Minnesota
Er enn
að semja
Morgunblaðið/Árni Torfason
„Tónlist Skúla er yndisleg. Ég er
svo þakklát að hann skyldi tileinka
mér verkið Vor í lofti og hlakka til
að spreyta mig á því. Það er ferskt
og dillandi, og ég vona að ég geti
gert það eins vel,“ segir flautuleik-
arinn Carolyn Eklin sem leikur tón-
list Skúla Halldórssonar í Banda-
ríkjunum um þessar mundir.
ingamaria@mbl.is
ÁRLEG ísskúlptúrhátíð var haldin
í Tókýó á dögunum. Þátttakendur
voru eitt hundrað að tölu og komu
þeir víðsvegar að frá Japan. Ís-
klumparnir sem unnið var í voru
135 kg að þyngd, einn metri á
hæð, 50 cm á breidd og 25 cm
djúpir. Myndhöggvararnir höfðu
fjörutíu mínútur til að ljúka við
verkið.
Reuters
Höggvið í ís