Fréttablaðið - 06.10.2006, Blaðsíða 24

24 6. október 2006 FÖSTUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR:
Arndís Þorgeirsdóttir, Sigríður Björg Tómasdóttir og Trausti Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA: Björgvin Guðmundsson
Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á
suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
HANNES HÓLMSTEINN GISSURARSON
Í DAG | Kommúnistar á
Íslandi
Fátt hefur sætt meiri furðu síðustu vikur en umræðurnar
um „leyniþjónustu Sjálfstæðis-
flokksins“. Tilefnið er stórfróðleg
ritgerð í tímaritinu Þjóðmálum
eftir dr. Þór Whitehead prófessor,
þar sem hann lýsir viðhorfum og
verkum íslenskra kommúnista
fyrir kalda stríðið og í því og
viðbrögðum íslenskra stjórnvalda
við hættunni af þeim: Tveir eða
þrír menn innan lögreglunnar
höfðu gætur á kommúnistum,
fyrst að frumkvæði Hermanns
Jónassonar, síðan Bjarna Bene-
diktssonar og Stefáns Jóhanns
Stefánssonar. Þór rifjar upp, að
íslenskir kommúnistar leyndu því
hvergi, að þeir voru reiðubúnir til
að beita ofbeldi, gerðist þess þörf.
Hann segir frá því, þegar þeir
beittu slíku ofbeldi, til dæmis í
Gúttóslagnum 1932, þegar
lögreglan beið ósigur og tveir
þriðju hlutar hennar lágu eftir
óvígir, og í árásinni á Alþingishús-
ið 1949. Nokkrir íslenskir komm-
únistar hlutu líka þjálfun í
vopnaburði í Moskvu, þar á meðal
einn, sem síðar gerðist sjálfboða-
liði í spænska borgarastríðinu.
Þór bendir einnig í ritgerð sinni
á tengsl íslenskra kommúnista og
sósíalista austur á bóginn, fyrst
við Ráðstjórnarríkin, síðan
aðallega við Austur-Þýskaland.
Kommúnistaflokkurinn og
Sósíalistaflokkurinn nutu víðtækr-
ar fjárhagslegrar aðstoðar að aust-
an, auk þess sem einstakir
áhrifamenn höfðu gott samband
við austræna skoðanabræður sína.
Til eru í þýskum skjalasöfnum ófá
bréf, sem sýna þetta, til dæmis frá
Kjartani Ólafssyni, fyrrverandi
framkvæmdastjóra Sósíalista-
flokksins og ritstjóra Þjóðviljans.
Ráðstjórnarríkin og Austur-
Þýskaland voru blóðug og grimm
alræðisríki, þar sem símahleranir
og persónunjósnir voru ekki
undantekning, eins og hér, heldur
reglan. Það fólst þess vegna
nokkur kaldhæðni í því, þegar
Kjartan Ólafsson lagði fram
stjórnsýslukæru, af því að hann
fékk ekki aðgang að skjölum um
símahleranir, sem Guðni Th.
Jóhannesson hafði skoðað í
Þjóðskjalasafninu. Taldi Kjartan
jafnræðisregluna brotna á sér. En
slík kaldhæðni breytir auðvitað
engu um það, að Kjartan átti að fá
að sjá þessi gögn eins og Guðni.
Geir H. Haarde forsætisráð-
herra hefur rétt fyrir sér um það,
að fáránlegt er að tala um
„leynilögreglu Sjálfstæðisflokks-
ins“ í þessu sambandi. Tveggja
eða þriggja manna deild í lögregl-
unni sá um að hafa gætur á þeim,
sem taldir voru hættulegir öryggi
borgaranna og höfðu tengsl við
erlend og óvinveitt alræðisríki.
Þetta er eðlilegt hlutverk lögreglu
í öllum lýðræðislöndum. En
kveikjan að þessari nafngift var
viðtal við Guðna Th. Jóhannesson í
Nýju fréttastöðinni 23. september
2006. Hann var spurður, hvort um
væri að ræða leyniþjónustu
Sjálfstæðisflokksins. Hann
svaraði ekki beint, heldur taldi sig
geta fullyrt, að Ólafur Jóhannes-
son hefði í dómsmálaráðherratíð
sinni ekki vitað af þessari
starfsemi lögreglunnar. Þetta
greip fréttastjóri Nýju frétta-
stöðvarinnar á lofti og kynnti
fréttina eins og sagnfræðingur
hefði sagt, að þetta hefði verið
„leyniþjónusta Sjálfstæðisflokks-
ins“. Guðni benti raunar á það
síðar, að þessi orð væru ekki frá
sér komin, heldur lögð sér í munn.
Fréttastjórinn, sem valdi
fréttinni fyrirsögn, ber auðvitað
sína ábyrgð. Hann lagði Guðna í
munn orð, sem hann hafði ekki
sagt. En Guðni ber líka sína
ábyrgð á falsfrétt með því að
leiðrétta hana ekki tafarlaust.
Hann sagði líka of mikið í
viðtalinu. Hvaðan veit Guðni, að
Ólafur Jóhannesson hafi ekki vitað
af þessari starfsemi lögreglunnar?
Ég tel mig geta fullyrt, að Guðni
hafi engin skrifleg gögn um það
og hafi aðeins sett fram tilhæfu-
lausa (og raunar ólíklega) getgátu.
Nokkrum dögum síðar kom
Steingrímur Hermannsson fram
opinberlega og sagði, að hann teldi
fullvíst, að Ólafur hefði vitað af
þessu. Af einhverjum ástæðum
hefur það ekki verið sama
fréttaefnið og getgáta Guðna.
Raunar kvaðst Steingrímur ekki
hafa vitað af þessari starfsemi
lögreglunnar sjálfur. En það er
ekki rétt. Steingrímur lét gera
skýrslu um þetta mál, eins og
segir frá í Morgunblaðinu 31. júlí
1986, þótt það virðist ekki heldur
þykja fréttnæmt. (Þess má geta,
að gárungarnir sögðu, að í
stjórnartíð Steingríms hefði
valdamesti maðurinn á Íslandi
jafnan verið sá, sem síðast talaði
við Steingrím.)
Kommúnistar á Íslandi voru
hvorki betri eða verri en skoðana-
bræður þeirra í öðrum löndum.
Hættan af þeim var jafnmikil og
við henni brugðist á sama hátt og í
grannlöndunum. Ísland gerðist
aðili að Atlantshafsbandalaginu,
framrás kommúnismans var
stöðvuð og gætur hafðar á
kommúnistum innan lands. Það er
slíkum viðbrögðum að þakka, að
ég skuli hafa frelsi til að skrifa
þessa grein og Kjartan Ólafsson
rétt til að leggja fram stjórnsýslu-
kæru.
Fleipur eða fölsun?
Umræðan
Konur og stjórnmál
Konur tökum þátt í stjórnmálum og látum í okkur heyra, því mikilvægt
er að konur séu í forystusveitum í þjóðfé-
laginu ásamt körlum. Ég skora á allar
konur að hugsa sinn gang og líta í eigin
barm og skoða hvort þær hafi eitthvað til
þjóðmálanna að leggja. Konur hafa alltaf
haft miklar skoðanir á málefnum samfé-
lagsins og þær raddir þurfa að berast inn
á Alþingi.
Framkvæmdastjórn Landsamband framsóknar-
kvenna ályktaði á fundi sínum þ. 22. sept. sl. „Fram-
kvæmdastjórn Landssamband framsóknarkvenna
skorar á konur að gefa kost á sér á framboðslista
Framsóknarflokksins og bendir á mikilvægi þess að
fjölga konum á Alþingi. Einnig leggur stjórnin áherslu
á að í fjórum efstu sætum sé jafnt kynjahlutfall og þar
verði tvær konur og tveir karlar, þar sem fjögur efstu
sæti framboðslistanna hafa mest um það að segja
hverjir fá sæti á Alþingi. Mikilvægt er að rétta hlut
kvenna á Alþingi og auka þar með nútímalýðræði.“
Margir hnjóta eflaust um nútímalýðræði; hluti af
því lýðræði sem við þekkjum í dag er að konur séu
með í ákvarðanatöku samfélagsins. Mikil-
vægt er að rödd þeirra heyrist þar sem
þær sjá samfélagið oft á ólíkan hátt miðað
karla og hafa oft annan bakgrunn.
Í síðustu alþingiskosningum fækkaði
konum á Alþingi. Þess vegna er mikilvægt
að hvetja konur í öllum flokkum til að taka
ábyrgð og bjóða sig fram. Vafalaust eru
margar ástæður fyrir fækkun kvenna á
þingi, en ein megin ástæðan er að konur
eru sjaldan í meirihluta í einum af fjórum
efstu sætum á listum flokkanna. Þess
vegna er mikilvægt að konur bjóði sig
fram í forystusæti á listum flokkanna. Því
miður hætta konur að jafnaði fyrr en karlar í stjórn-
málum og því er mikilvægt að við stöndum þétt á bak
við þær konur sem eru nú þegar í stjórnmálum.
Ég skora á þær konur sem ekki hafa áhuga á að
bjóða sig fram, að standa við bakið á kynsystrum
sínum sem eru tilbúnar að leggja þessa vinnu á sig
fyrir þeirra hönd og leggja þeim lið í anda og verki.
Kjósum konur á þing, hvetjum konur til að bjóða sig
fram og stöndum saman að auknum hlut kvenna á
Alþingi Íslendinga.
Höfundur er formaður Landssambands framsókn-
arkvenna.
Áskorun til kvenna
BRYNDÍS BJARNARSON
V
erulega kemur á óvart að þeir forystumenn ríkis-
stjórnarflokkanna sem vélað hafa um málefni fjöl-
miðla undanfarin misseri skuli ekkert hafa lært af
þeirri umræðu sem fram hefur farið. Endurflutt
frumvörp ríkisstjórnarinnar um Ríkisútvarpið
ohf. og aðra fjölmiðla eru dapurlegur vitnisburður um tíma-
skekkju.
Með Ríkisútvarpsfrumvarpinu er ríkisstjórnin að brjóta
eins konar sátt sem ríkt hefur um ríkisrekið útvarp og sjón-
varp á menningarlegum forsendum milli þeirra sem almennt
vilja standa vörð um ríkisrekstur og hinna sem aðhyllast einka-
rekstur. Af því getur ekkert hlotist nema menningarlegt tjón.
Óumdeilt ætti að vera að því er Ríkisútvarpið varðar að Rás
eitt hefur skorið sig úr. Hún hefur með miklum ágætum verið
vettvangur þeirrar mikilvægu menningarlegu útvarpsstarf-
semi sem flestum finnst eðlilegt að ríkið annist.
Aðrir þættir í útvarps- og sjónvarpsrekstri Ríkisútvarps-
ins hafa verið fólgnir í almannaþjónustu af ýmsu tagi á sama
grundvelli og einkafyrirtæki á þessu sviði hafa sinnt. Á þessu
er ekki verið að gera neinar grundvallarbreytingar.
Talsmenn ríkisstjórnarinnar hafa bent á að sums staðar á
Norðurlöndunum þekkist ríkisrekstur á útvarpi og sjónvarpi í
hlutafélagaformi. Tilvísanir af þessu tagi eru vísvitandi blekk-
ing fyrir þá sök að í þeim tilvikum er ekki um að ræða sam-
keppnisrekstur á auglýsingamarkaði með sama hætti og hér.
Hægur vandi hefði verið að ná almennri sátt um takmörkun
á stærð eignarhluta í fjölmiðlafyrirtækjum. En ríkisstjórnin
kýs fremur stríð um það atriði en frið.
Þannig á að mismuna fyrirtækjum að þessu leyti eftir því
hvernig þau eru skipulagslega upp byggð. Það stríðir gegn
öllum eðlilegum leikreglum um jafnræði.
Ríkisútvarpið verður að stærstum hluta í samkeppnisrekstri
við einkarekin fjölmiðlafyrirtæki á sviði almannaþjónustu.
Engin skynsamleg rök eru þar af leiðandi fyrir því að undan-
skilja handhafa hlutabréfs ríkisins frá almennum kröfum um
dreifð eignarráð að fjölmiðlafyrirtækjum.
Sjónarmiðin um dreifða eignaraðild eiga nákvæmlega eins
við um Ríkisútvarpið ohf. eins og önnur hlutafélög. Sú spurn-
ing hefur því eðlilega risið að þessháttar frávik gæti jafnvel
stangast á við jafnræðisreglu stjórnarskrárinnar.
Þá sætir furðu að ríkisstjórnin skuli ekki hafa hlustað á þá
gagnrýni sem fram kom í umræðum síðastliðið vor á áform
hennar um að setja ritstjórnarstefnu einstakra fjölmiðla undir
vald stéttarfélaga og opinberrar eftirlitsnefndar.
Ef ráðagerðir af þessu tagi hefðu komið upp fyrir hálfri öld
hefði þeim ugglaust verið líkt við sovétið. En nú er engar slíkar
samlíkingar að hafa.
Ríkisvæðing fjölmiðla:
Tímaskekkja
ÞORSTEINN PÁLSSON SKRIFAR
Hægur vandi hefði verið að ná almennri sátt um tak-
mörkun á stærð eignarhluta í fjölmiðlafyrirtækjum.
En ríkisstjórnin kýs fremur stríð um það atriði en frið.
Kratakommar
Umræður í gær á Alþingi um fjárlaga-
frumvarpið voru misspennandi. Þó
áttu nokkrir þingmenn góða spretti.
Má þar nefna Jón Bjarnason, Vinstri
grænum, sem saumaði hart að fjár-
málaráðherra og sagði litinn á frum-
varpinu heldur daufan. Einar Oddur
Kristjánsson, Sjálfstæðisflokki, reidd-
ist vinstri mönnum í umræðunni og
sagði þá ekkert jákvætt sjá. „Þetta er
alltaf sama gamla kratakommakjaft-
æðið um að hér sé allt á
niðurleið,“ sagði Einar
Oddur í einu andsvari
sínu. Hvergi annars
staðar í Evrópu hefði
tekist að bæta hag
allra jafn hratt
og mikið og á
Íslandi.
Afturhaldskommar
Orð Einars Odds minna á annan skæð-
an orator. Þegar rifist var um stuðning
íslenskra stjórnvalda við stríðið í Írak á
Alþingi 29. nóvember 2004 sagði fyrr-
verandi utanríkisráðherra: „En Sam-
fylkingin er eins og gamall afturhalds-
kommatittsflokkur og ætlar sér aldrei
að verða stór og getur þess vegna ekki
stutt verðugt verkefni eins og þetta.“
Vakti þetta þó nokkra athygli fjölmiðla
sem spiluðu brotið aftur og aftur. Nú
hefur seðlabankastjóri tamið sér yfir-
vegaðra orðbragð – samt kannski ekki
svo að leiðinlegt sé á að hlusta.
Gungur og druslur
Og af því að þekktar ræður eru rifjaður
upp hér af þessu tilefni er ekki annað
hægt en að minnast Steingríms J.
Sigfússonar. Flestir eru sammála um
að hann sé besti ræðumaðurinn á
Alþingi í dag. Það hafa margir góðir
horfið á braut undanfarin ár. Sagt er
að Davíð Oddsson hafi orðið leiðin-
legur í ræðustól eftir að Jón Baldvin
Hannibalsson hvarf af þingi – hann
hafði engan til að keppa við lengur. En
nú standast Steingrími fáir snúning.
Sérstaklega ekki þegar hann reiðist
eins og þegar eignarhald á fjölmiðlum
var til umræðu á Alþingi vorið 2004
og Steingrímur krafði Davíð svara.
Davíð mætti ekki í þingsal.
„Og það skal þá standa
að Davíð Oddsson sé
slík gunga og drusla að
hann þori ekki að koma
hér og eiga orðastað við
mig,“ sagði Steingrímur.
bjorgvin@frettabladid.is
Magadans - 07/08 Kl. 11:00
Tangó - 09/08 Kl. 19:00
Salsa - 11/08 Kl. 19:00
Rope Yoga - Morguntímar,
síðdegistímar, karlahópur
MANNRÆKT
www.man.is
Álafosskvos í Mosfellbæ
Sími 566-8587 og 699-6684