Fréttablaðið - 06.10.2006, Blaðsíða 71

FÖSTUDAGUR 6. október 2006 39
Von er á nýrri bók eftir banda-
ríska rithöfundinn Dave Eggers
sem byggir á lífi ungs flóttamanns
frá Súdan. Bókin ber heitið What
is the What en aðalpersóna henn-
ar, Valentino Achak Deng, tók þátt
í ritun hennar með því að veita
höfundinum innsýn í baráttu sína
og ferðalag frá stríðshrjáðu
heimalandi til Bandaríkjanna.
Valentino Achak Deng er einn
hinna svokölluðu „týndu stráka
frá Súdan“, hóps ungra munaðar-
lausra flóttamanna sem flúðu frá
Súdan í kjölfar borgarastyrjaldar
þar árið 1987. Um tuttugu þúsund
drengir flúðu frá fjölskyldum
sínum í Suður-Súdan, sumir ekki
eldri en sex ára til þess að komast
undan herskyldu og þrældómi.
Ferðalagið tók þá mörg ár en
meira en helmingur þeirra lést
áður en þeir komust í flóttamanna-
búðir í Kenía.
Árið 2001 fluttust fjögur þús-
und þeirra til Bandaríkjanna, þar
á meðal Valentino Achak Deng
sem nú segir sögu sína af von og
örvæntingu, baráttunni við hung-
ur, árásir vígamanna og villidýra
sem og bjartsýninni sem hélt
drengjunum á lífi.
Gagnrýnendur hafa líkt bók-
inni við áhrifamikla heimilda-
mynd en Eggers segir hana skáld-
sögu byggða á raunverulegum
atburðum. Valentino Achak Deng
kveðst vonast til þess að bókin
varpi ljósi á aðstæður í föðurlandi
sínu, sér í lagi á líf fólksins í Dar-
fur-héraði þar sem liðlega tvær
milljónir manna hafa flúið heimili
sín vegna stríðsátaka og hundruð
þúsunda hafa látist á síðustu
tveimur árum.
What is the What kemur út hjá
forlaginu McSweeney‘s í Banda-
ríkjunum.
Týndur strákur frá Súdan
DAVE EGGERS Vakti mikla athygli fyrir
bók sína A Heartbreaking Work of a
Staggering Genius.
Rússneski kvikmyndaleik-
stjórinn Aleksandr Sokurov
á að baki ófá meistaraverk-
in en hann hóf feril sinn
fyrir margt löngu í gömlu
Sovétríkjunum. Hann er
einn gesta á Alþjóðlegri
kvikmyndahátíð í Reykja-
vík og notar heimsóknina
meðal annars til að skoða
sig um á Íslandi og leita að
tökustöðum.
„Ég hef áhuga á að taka mynd á
Íslandi og mun skoða mig um hérna
með það í huga,“ segir Sokurov.
„Mér skilst samt að Ísland sé eitt
dýrasta land í heimi og það sé jafn
dýrt að vera hér og í Tókýó eða New
York þannig að ég hef sennilega
ekkert efni á því að gera mynd
hérna. Ég skoða samt landið með
opnum hug enda vil ég þukla á öllu
hvar sem ég kem og finna lyktina
af grasinu.“
Stóðst ekki freistinguna
Þrjár mynda Sokurovs, Rússneska
örkin, Sólin og Lífsins harmaljóð,
eru sýndar á Alþjóðlegu kvik-
myndahátíðinni í Reykjavík og leik-
stjórinn er handhafi heiðursverð-
launa hátíðarinnar fyrir ævistarf
sitt í þágu kvikmyndalistarinnar.
Það var þó fyrir hálfgerða tilviljun
sem Sokurov endaði í kvikmynda-
gerð.
„Ég ætlaði að verða leikstjóri í
leikhúsi og þá ekki síst útvarpsleik-
húsi og hafði því engin áform um
að læra hinar sjónrænu listir. Ég
taldi útvarpsleikhúsið geta verið
brú á milli almennings og alvöru
bókmennta.“
Sokurov segist þó fyrst hafa
viljað afla sér almennrar menntun-
ar áður en hann færi að sérhæfa sig
í einhverri listgrein þar sem listin á
í hans huga að vera alþýðleg. „Ég
fór því í sögudeildina í háskólanum
en til þess að hafa einhverja aura í
vasanum fór ég að vinna sem
aðstoðarmaður leikstjóra í sjón-
varpi samhliða náminu. Sjónvarpið
varð því fyrir mér þetta Adamsepli
sem ég beit í, freistingin sem ég
fékk ekki staðist. Í framhaldinu fór
ég svo í kvikmyndanám. Þetta var
einhver leið sem ekki var hægt að
víkja út af eða snúa til baka.“
Sagði frá því sem fyrir augu bar
Sokurov var 18 ára þegar hann
gerði sín fyrstu verk á 8mm filmur
en hann hóf feril sinn sem kvik-
myndagerðarmaður á heimildar-
myndum. „Ég fjallaði um venjulegt
fólk og sagði frá lífinu í kringum
mig. Fyrstu heimildarmyndirnar
mínar voru um verkamenn í bíla-
verksmiðju, konur sem ræktuðu
hör á samyrkjubúi og uppgjafaher-
menn úr stríðinu. Þetta voru por-
trett af einstaklingum. Þetta var
það sem ég hafði mestan áhuga á.“
Sokurov hefur verið nefndur
arftaki landa síns Andreis Tarkov-
skí en með þeim tókst góð vinátta
þó þeir hafi aldrei unnið saman.
„Ég fann ekki fyrir neinum sér-
stökum áhrifum frá þekktum kvik-
myndagerðarmönnum þegar ég var
að byrja. Ég bjó í lítilli borg og
maður sá ekki mikið af myndum
nema kannski helst eftir Tarkovskí
og Ingmar Bergman. Maður mall-
aði bara í eigin sósu. Þetta var gott
fyrir mig vegna þess að þegar ég
fór svo að gera eitthvað sjálfur
fyrir alvöru þá fann ég ekki áhrif
neinna hvíla þungt á herðum mér.
Fyrir utan stóra rithöfunda eins og
Thomas Mann, Tolstoj, Zola og
Dickens. Þeir höfðu frábær áhrif á
mig og eiginlega má segja að allir
mínir lærifeður hafi komið úr bók-
menntunum.“
Lækningamáttur listarinnar
Sokurov segist ekki gera greinar-
mun á heimildarmyndum og leikn-
um myndum og segir þar fyrir utan
að fall Sovétríkjanna hafi ekki
breytt neinu um efnistök sín.
„Kjarninn í sköpunarverkinu er
alltaf sá sami og það er enginn sér-
stakur munur á leikinni mynd og
heimildarmynd. Málið er að búa til
eitthvað sem stendur undir kröfum
listarinnar. Ég trúi ekki á pólitískar
myndir eða heimildarmyndir sem
gerðar eru eftir uppskriftum blaða-
mennsku. Ég held að þar sé lítinn
sannleik að finna. Ef við berum
þetta saman við lænavísindin þá er
heimildarmynd eins og samtals-
meðferð en leikin mynd eins og
skurðaðgerð. En hvort sem maður
kýs þá verður höfundurinn alltaf að
setja sér eitthvert listrænt mark-
mið. Kjarninn í sköpunarverkinu
er svo alltaf sá sami þó byggingin
sé breytileg.“
Læknisfræðilíking Sokurovs er
ekki gripin úr lausu lofti þar sem
hann segist líta á listina sem lækn-
ingatæki. „Listin er eitt af því sem
við höfum til að lækna manninn.
Heilbrigður maður hefur lítið við
list að gera en þegar eitthvað amar
að þá þurfum við á listinni að
halda.“ thorarinn@frettabladid.is
Heilbrigt fólk þarf ekki
á listinni að halda
ALEKSANDR SOKUROV Gerði tíu myndir á tímum gamla Sovét sem komust ekki í
gegnum ritskoðun og því ekki fyrir augu almennings. Hann missti þó aldrei móðinn.
„Það er erfitt að útskýra þetta fyrir einhverjum sem upplifði þetta ekki en það voru
alltaf einhverjir innan kerfisins sem sýndu kvikmyndum áhuga og fengu þær til
dæmis sýndar á hátíðum þó þær kæmsut ekki til almennings. Fólk verður líka að
skilja að alræðisþjóðfélag hefur þörf fyrir listir en lýðræðisþjóðfélag ekki. Ráðamenn
vissu þetta og lögðu því heilmikið fé í menningu og listir.“
Í DAG
Tjarnarbíó
14.00 Bless Falkenberg
16.00 Shortbus
18.00 Harabati hótelið
20.00 Reiði guðanna
22.00 Sherry, elskan
Háskólabíó
18.00 Frosin borg
18.00 Hálft tungl
18.00 Claire Dolan
20.00 Electroma
20.00 Hreinn, rakaður
20.00 Draumur á Þorláksmessunótt
20.15 Með dauðann á hendi
22.00 Gasolin
22.00 Keane
22.15 Zidane
Iðnó
21.00 Norðurljós: Ungt hæfileikafólk
Á MORGUN
Tjarnarbíó
14.00 Ferskt loft
16.00 Reiði guðanna
18.00 Lím
20.00 Lífsins harmljóð
22.00 Leiðin til Guantanamo
Háskólabíó
15.45 Hálft tungl
16.00 Keane
18.00 Lokamynd - Forstjóri heila
klabbsins
18.00 Claire Dolan
18.20 Gasolin
20.00 Frosin borg
20.00 Krákur
20.00 Skjaldbökur geta flogið
20.20 Draumurinn
22.00 Lífið í lykkjum
22.00 Ekkert
22.30 Paradís núna
Iðnó
14.00 Þegar börn leika sér á himnum
16.00 Vertu eðlilegur
18.00 Daganna á milli
20.00 Florence afhjúpuð
22.00 Kettirnir hans Mirikitani
DAGSKRÁ ALÞJÓÐLEGU
KVIKMYNDAHÁTÍÐARINNAR
GERÐUBERG
www.gerduberg.is
Kvæðamannafélagið Iðunn
Komdu í kvöld kl. 20
og kynntu þér gamla rímnakveðskapinn!
Allir velkomnir og aðgangur ókeypis!
Sýningarnar Reykjavík - Úr launsátri, Flóðhestar og framakonur og Kompósísjónir
eru opnar virka daga frá kl. 11 -17 og um helgar frá kl. 13 - 16
Gerðuberg • sími 575 7700
F
í
t
o
n
/
S
Í
A