Náttúrufræðingurinn - 2004, Blaðsíða 34

Náttúrufræðingurinn
.ts °C
u.
CS
>
c7?
20 -
10
o
TD
x:
u.
cd
03
cd
£
cd
ffi
cd
'O
H
'oy
S5
cd
Í3
x
u
cd
03
cd
c
cd
00
N
c
c
D
8 ob
C Vh
bO <D
cd 00
CQ Q

%
Heil lína: Fleiri en 10 eintök
Brotin lína: Færri en 10 eintök
3
:0
3
*o

cc ^
> 3
.a,w»
M C ?
>.c í
3
XO
u
:0
co
u
3
00
c
cd
xO
u
cd
DC
>%
o
cd
->•;
'4'
:0
P
3
'O
% g
J 5
^Sú:
’st-
O
>>
cd
hiti
w
W3
öo
c
•n
<u
oa
3
<U
W)
<u
x>
o.
oo
3
03
T3
C
_C3
C
&
lH
o
10
20
30
40
50 mm
Lengd skelja
4. Hlutfall skeljalengdar og sjávarhita eins og Strauch28 taldi pað vera hjá rataskeljum í Atlantshafi og Kyrrahafi. - Average length
ofadult specimens of Hiatella in relation to temperature as published by Strauch,28 Fidl line more than 10 specimens, broken line less
than 10 specimens.
dýptardreifing þeirra gefin upp frá
strönd og niður á 2190 m dýpi vestur
af írlandi,25 en þær virðast báðar
kjósa frekar lítið dýpi nálægt strönd.
Við Austur-Grænland er H. rugosa
ein af algengustu tegundum á 5-60
m dýpi.25
Rataskeljar lifa í sjó með allbreyti-
legu hitastigi, meðalhiti getur verið
allt frá 0—j-2°C upp í 27°C,28 og þær
þrífast bærilega þótt selta sjávar sé
komin niður undir 20%o.29 Þær lifa á
ýmsum botngerðum og halda sig
ofan á botninum meðan þær eru lit-
lar og þá festir H. arctica sig gjarnan
við þarabrúk með spunaþráðum.8
Þær reyna síðan að grafa sig niður í
botninn þegar þær stækka eða leita í
holur eftir önnur dýr eða sprungur í
botninum. Dýrin sía fæðuagnir úr
sjónum sem þau taka inn í möttul-
holið um innstreymispípumar (sus-
pension feeders).25
Rataskeljar gjóta litlum eggjum og
lirfurnar em sviflirfur eins og áður
er getið, með frekar langt svif-
lirfustig.25 Það er talið benda til
suðræns uppruna.28
Rataskeljar og forn
SJÁVARH ITI
Rataskeljar lifa í sjó með allbreytilegt
hitastig, eins og áður sagði, og bent
hefur verið á að samhengi sé milli
meðallengdar þroskaðra eintaka og
sjávarhita.28Á4. mynd má sjá meðal-
lengd rataskelja í samfélögum bæði
norðarlega og sunnarlega úr
Atlantshafi og Kyrrahafi og einnig
meðalhitastig sjávar í ágúst (sumar-
hiti) og febrúar (vetrarhiti). Út frá
þessu ferli taldi Strauch28 mögulegt
að segja til um foman sjávarhita með
því að mæla meðallengd rataskelja
úr gefnu jarðlagi og bera síðan
saman við þennan feril og lesa af
honum hitastigið þegar meðal-
lengdin er þekkt. Hann gerði þá
fastlega ráð fyrir því að bæði í
Norður-Atlantshafi og Norður-
Kyrrahafi væri aðeins ein tegund af
rataskel, H. arctica. Þá benti hann á
að í gefnu dýrasamfélagi fjölgi
rataskel frá suðri hl norðurs meðan
einstaklingum annarra samlokuteg-
unda fækki og ennfremur gerði
hann ráð fyrir því að sjávarliihnn
réði alfarið stærð skeljanna og að
meðallengd þeirra færi reglulega
vaxandi með lækkandi sjávarlúta. Þá
mældi hann eingöngu þroskaðar
skeljar (mature animals) án þess að
skýra það frekar út og notaði bæði
rataskeljar úr söfnum og sýni sem
hann tók sjálfur. Meðallengdina
32