Skírnir - 01.01.1917, Síða 96

Skirnir]
Ritfregnir.
89'
Því miöur leyfir ekki rúmið, sem mór er afskamtað hór, a&
farið só ítarlega út í efni hvers einstaks kafla bókarinnar, svo feg--
inn sem eg hefði viljað. Þó eru þar tvær ritgerðir, sem eg eink-
anlega vildi mega vekja athygli á fyrir þá sök, að um þau efni,
sem þar ræðir, hefir mér vitanlega ekki verið skrifað neitt á
íslenzku fyrri.
Annað er ritgerbin »Skoðanir Lúters um biblíuna«. Hitt
»Trúarskoðanir þjóðar vorrar«.
I fyrri ritgerðinni er gerð ítarleg grein fyrir allri afstöðu hins
mikla siðbótarhöfundar til heilagrar ritningar. Sú ritgerð er ekki
sízt tímabær nú, er fjögra alda minning lútersku siðbótarinnar
stendur fyrir dyrum, og þess andans mikilmennis er að minnast, er
valdið hefir einni af mestu og mikilsverðustu byltingum í sögunni
og var í flestum greinum svo langt á undan sfnum tíma. En þvf
næst er hún einkar tímabær fyrir þá sök, hversu afturhalds-guð--
fræðin hefir tekið sér einmitt Lúter til inntektar í deilunni gegn
framsóknar-guðfræðinni og það enda svo, að hún hefir viljað gera
framsóknar-guðfræðinga útlæga úr þeirri kirkjudeild, sem kennir sig
við Lúter. En hér synir höfundurinn með fjölda tilvitnana í rit
Lúters, hve langt hann hefir verið á undan sínutn tíma einnig að
því er snertir skoðanirnar á ritningunni, miklu frjálslyndari en all-
ur þorrinn þeirra afturhalds-guðfræðinga, sem nú þykjast einir bera
»lúterskt« nafn með róttu. Slíkt er nú að vísu sízt nýtilkomið, að'
»lúterskir« menn hafi viljað vera »lúterskari« en sjálfur Lúter í
ýmsum greinum, en afstaða Lúters til ritningarinnar er því eftir-
tektarverðari, sem hann gerir ritninguna — þrátt fyrir frjálslyndi
sitt gagnvart henni — að einu reglu- og mælisnúru trúar og líf-
ernis. Ætti það að geta verið mönnum bending um, að eins geti
þetta tvent farið saman á vorum dögum, en því hefir afturhalds-
guðfræðin einatt viljað neita, ekki sízt á meðal vor. Þeir menn,
sem gengið hafa mest fram í því, að halda fram bókstaflegum inn-
blæstri ritningarinnar og óskeikulleika í öllum greinum, gerðu rótt
í að hugfesta sér það, að hvorugt þetta er »lútersk« kenning, sé
»lútersk« kenning miðuð við skoðanir Lúters sjálfs. Til þess var
Lúter vissulega of heilbrigður andi og of gagnkunnugur ritning-
unni sjálfri.
Hin ritgerðin, sem eg vildi benda á, er um »trúarskoðanir
þjóðar vorrar« eða — ef svo mætti segja — stutt ágrip af trúar-
sögu Islendiuga frá e’ztu tíð til voria tíma. Er sú ritgerð afar--
fróðleg það sem hún nær. Meðal annars er þar sýnt með rökum-