Vera - 01.09.1994, Blaðsíða 31

VIÐTflL
Telur þú að hugmyndir þínar um breytta hugmynda-
fræði myndu renna Ijúft ofan í kvennalistakonur?
- Eg veit það ekki en ég held að það sé nokkuð almenn tilfinning í
Kvennalistanum að það þurfí að stokka upp hugmyndafræðina og að
skoðanir séu skiptar í ýmsum málum. Mín sýn byggist annars vegar á
reynslu minni af starfi Kvennalistans og hins vegar af þróuninni í fræðun-
um. Fyrir fimm árum eða svo vakti hugmyndafræði Kvennalistans mikla
athygli á erlendum fræðiráðstefnum en nú yrði hún líklega gagnrýnd fyrir
að jaðra við eðlishyggju, þ.e. að tileinka konum ákveðin einkenni af því
að þær eru konur. í dag á ég erfitt með að rökstyðja réttmæti þessa
þáttar í hugmyndafræðigrundvellinum þó að Kvenna-
listinn sem pólitískt afl eigi framtíð týrir
sér að mínu mati og veki enn
mikla alþjóðlega at-
hygli.
valkostur líklega ofan á.
Ef viö skoðum aðeins hið feminíska landslag hér ó
landi, hvernig sérð þú það fyrir þér?
- Það sem gerist hér eins og annars staðar er
að konur mynda hópa í kringum
afmörkuð mál
þær hafa
sem
En þú hefur kosið að
vera ófram í stað þess að
yfirgefa samtökin?
- Já, starfið innan Kvennalistans hefur verið mikilvægur hluti
af mínu lífí undanfarin 12 ár og það hefúr aldrei staðið til að segja bara
bless við þennan ágæta félagsskap. Þó að fræðin hafi að undanförnu tekið
meira af tíma mínum en Kvennalistinn myndi ég líta á það sem uppgjöf að
segja skilið við hann nú. Ég hef þá aðstöðu í starfi minu sem háskólakenn-
ari að geta stundað kvennarannsóknir og fræðileg umræða um kvenna-
baráttu á tvímælalaust erindi inn í Kvennalistann. Ef Kvennalistinn vill
vera framsækið kvenfrelsisafl þá verður hann að vera í takt við þá hug-
myndaþróun sem á sér stað í kvennabaráttunni almennt. Vissulega verða
okkar séríslensku aðstæður ávallt að vera í forgrunni, enda leggja fræðin
höfuðáherslu á það nú að skilja orðræðuna um konur í hverju samfélagi og
það sem sérkennir aðstæður þeirra í sögulegu og menningarlegu sam-
hengi.
áhuga á að
leggja lið. Kynferðislegt
ofbeldi er dæmi um málaflokk sem
konur hafa sinnt af miklum krafti enda ekki van-
þörf á. Konur hafa myndað hópa um önnur mál eins og t.d.
launamál, umferðarmál eða líknarmál. Þá má líta á Kvennalistann sem
hóp sem hefur valið framboðsleiðina til að vinna að því að konur fái jöl'n
laun, völd og virðingu og karlar og gegn því sem undirokar konur og börn.
Svo má ekki gleyma að víða eru kvenfrelsiskonur komnar í áhrifastöður
bæði í stjórnmálum, embættismannakerfinu og í verkalýðshreyfingunni
og verður fróðlegt að fylgjast með hvaða áhrif það hefur í för með sér fyr-
ir stöðu kvenna almennt.
Hvernig sérð þú framtíð Kvennalistans fyrir þér?
- Eg sé nú þrjá möguleika á þróun Kvennalistans: I fyrsta lagi að halda
áfram með óbreytta meginstefnu, sem hann virðist vissulega hafa fylgi til
að gera samkvæmt skoðanakönnunum. I öðru lagi að vera áfram sérstakt
kvennapólitískt afl, en breyta hugmyndafræðinni og stefnuskránni í takt
við það sem er að gerast í pólitíkinni og í kvennafræðunum og ég hef ver-
ið að lýsa hér. I þriðja lagi að leita eftir samstarfí á víðari grunni sem er í
takt við þá meginstrauma sem væntanlega mótast í íslenskri pólitík ef nú-
verandi stjórnmálaflokkar riðlast. Eg sé það ekki sem valkost að hætta að
bjóða fram þar sem hlutverki Kvennalistans er engan veginn lokið,
hvorki sem kvenfrelsisafls né sem hreyfíafls í íslenskum stjórn-
málum. Fyrir næstu þingkosningar verður lýrsti eða annar
Gæti þessi hugmyndafræbi opnað leið fyrir nýja kvenna-
hreyfingu? Getur þú ímyndab þér ab þessir hópar vilji ó
einhvern hátt sameinast undir einni víðri regnhlíf?
- Ég er ekki sannfærð um að þörf sé á slíkri regnhlif nema til skemmtunar
og menningarauka og til að efla gagnkvæmt traust kvenna. Tíðarandinn
virðist gegn of mikilli samhæfíngu og allri nriðstýringu. Frumforsendan
yrði þá að hlustað verði á hinar margbreytilegu raddir kvenna, og viljinn
til að hafa áhrif á orðræðuna um konur og kynferði. Um konur sem stjóra,
verkamenn, bændur, nemendur eða kennara: um konur á öllum aldri sem
mæður, ástkonur, spákonur, listakonur eða fegurðardrottningar og síðast
en ekki síst um konur í atvinnuleit. Ræða þyrfti hvaða væntingar við höf-
um hver til annarrar og til karla og hvemig konur geta eflst sem virkir ger-
endur og sýnt viðnám gegn því að vera fórnarlömb aðstæðna.
Það virðist ekkert afl kalla á slíka samhæfingu eða hlustunaræfingar nú
nema ef til vill Kvennalistinn, sem auðvitað gæti nærst vel á slíku grasrót-
arflæði þó að einungis hluti þess eigi erindi inn í Alþingi eða sveitarstjóm-
ir. Því held ég að umræðan haldi áfram í hópum innan eða utan Kvenna-
listans um mismunandi hagsmunamál sem Kvennalistinn og vonandi sem
flestir stjómmálailokkar fylgja eftir á vettvangi stjórnmálanna. Kvenna-
listinn sem stjórnmálaafl hefur hins vegar beina hagsmuni af því að ná til
stórs hóps og hann ætti að stefna að því ef hann telur sig geta axlað þá
ábyrgð sem því íylgir. a
Viðtal: Ása Richardsdóttir
Myndir: Kristín Bogadóttir