Vera - 01.09.1994, Blaðsíða 42

I
íslenskt flokkakerfi eru úr-
eltar lcifar frá liðinni tíð.
Um þessa fullyrðingu eru
flestir sammála, en sjaldn-
ast meira en það. Reykjar-
víkurlistinn var tilraun til
að brjótast út úr þessari
herkví sögunnar og mæta
nýjum aðstæðum í stjórn-
málum samtímans.
Kvennalistinn gegndi þar
lykilhlutverki og því ekki
að undra þó að nú líti
áhugafólk um nýsköpun í
íslenskum stjórnmálum
vonaraugum til Kvenna-
listans. Verður Kvenna-
listinn með í nýju félags-
hyggjuafli á landsvísu, er
spurt. Skiljanlega koma vöflur á konurnar, enda erfitt að hryggbrjóta
valdamestu konu landsins til margra ára, Jóhönnu Sigurðardóttur. Þegar
þetta er ritað heyrist helst hávært nei úr herbúðum Kvennalistans, en rétt
er að minna á að sömu svör bárust í upphafi vegna sameiginlegs framboðs
í Reykjavík.
Einn fulltrúi Kvennalistans orðaði það svo í útvarpsumræöum að
Kvennalistinn væri kvenfrelsisafl, en ekki einhver óljós félagshyggju-
flokkur. Kvennalistinn hefur óneitanlega mikla sérstöðu, hann á erindi við
kjósendur sem ekki rúmast innan heföbundinna vinstri - hægri skilgrein-
inga. Færa má sterk rök fyrir því að tilvist Kvennalistans helgist af því að
sjálfskipaðir félagshyggjufiokkar brugðust hlutverki sínu og því nokkuð
skondið að sjá þá biðla til Kvennalistans í dag. Sérstaða Kvennalistans
felst í femíniskri hugmyndafræði. í þessu felst styrkleiki hans, en jafn-
framt veikleiki. Hugsjónir um kvenfrelsi móta ekki sjálfkrafa afstöðu til
allra sviða stjórnmálanna, enda getur enginn gert kröfu um hinn sanna
femínisma. Stefnumið fiokks eins og Kvennalistans eru ekki sjálfkrafa
ályktanir af grunnsannindum, heldur markast af þeirri umræðu sem á sér
stað innan flokkins. Þetta sést glöggt þegar nokkur erfiðustu viðfangsefni
íslenskra stjórnmála eru skoðuð: sjávarútvegsmál, landbúnaðarmál, Evr-
ópumál, byggðamál og halli á ríkissjóði. I engum þessara mála - nema að
nokkru leyti í því síðasttalda - er neitt sem kalla má sjálfkrafa feminískt
sjónarhorn. Þau ykkar sem efast um þetta er bent á að lesa stefnuskrá
Kvennalistans og fylgjast á gagnrýninn hátt með málflutningi hans.
Kvennalistinn á að ýmsu leyti meira sameiginlegt með samtökum sem
berjast fyrir umbótum á ákveðnu sviði, en stjórnmálaflokkum sem bjóða
sig fram til landsstjómar. En þar sem Kvennalistinn er í framboði þykir
ekki annað hæfa en að hafa stefnu á öllum sviðum. Útkoman veldur von-
brigðum. I staðinn fyrir róttækt mótmælaframboð, fáum við „ábyrgan"
stjómmálaflokk. Kvennalistinn veldur ekki lengur þeim usla í íslensk-
um stjómmálum sem hann áður gerði. I hugum margra er flokkur-
inn vart annað en útibú frá Samtökunum um óháð Island, með al-
menna stefnu framsóknarmegin við Hjörleif Guttormsson. Kvennalistinn
er að mörgu leyti sá óljósi „félagshyggjufiokkur“ sem hann segist ekki
vilja vera.
Það er skynsamleg afstaða að vera tortryggin á einhverja óskilgreinda
sameiningu félagshyggjuaflanna. Það er hins vegar áleitnari spuming
hvort það sé skynsamlegt til lengdar að einangra kvennabaráttuna frá
hræringum og uppstokkun á íslensku flokkakerfi. Er það ekki hugsanlegt
að þær kvaðir sem kvennaframboð gerir um heilstæða „ábyrga“ stefnu
hafi þvingað og kannski skaðað femíniska umræðu hér á landi? Sérstakt
framboð kvenna var kannski nauðsynlegt vegna ákveðinna sögulegra að-
stæðna, sem á næstu árum gefst tækifæri til að breyta.
Orð em til alls fyrst. Þátttaka kvenna í orðræðunni um nýtt afl í íslensk-
um stjórnmálum er nauðsynlegt. í þátttöku fellst möguleiki til áhrifa.
Birgir Hennannsson
42
VETURINN 1994
1995
Námskeið fyrir börn og fullorðna í teiknun,
málun, mótun og listasögu.
Leitið upplýsinga.
Skrifstofa skólans verður opin
frá kl. 10-19 í september, sími 11990.
MYNDLISTASKÓLINN í REYK.IAVJK,
TRYGGVAGQTU 15, 101 REYKJAVIK