Ritmennt - 01.01.1998, Side 30

Ritmennt - 01.01.1998, Side 30
EIRÍKUR ÞORMÓÐSSON OG GUÐSTEINN ÞENGILSSON RITMENNT lendum málum, aðallega sögum, ritgerðum um félagsleg málefni og margt fleira. Þessi handrit eru í afar misjöfnu ástandi, mörg þeirra hafa verið bundin í alskinn, önnur að- eins með skinn í kili en allmörg eru bundin saman í knýti. Sum eintökin eru slitin, það vantar í einstaka rit og bæði blöð og spássí- ur trosnuð en furðanlega margt í þessu safni lítur vel út og er vel með farið. Rithendur eru afar misjafnar, sumar eru mjög skýrar og ber þar fyrst að nefna rithönd Jónatans sjálfs, Bjarna í Sellandi og fleiri skrifara. A öðrum handritum er skriftin dauf og stafa- gerð torkennileg og vefst því fyrir leik- mönnum í handritalestri að komast fram úr texta sumra þeirra. En eins og að framan greinir var Jónatan talinn manna gleggstur við að lesa gömul lrandrit. Þrátt fyrir stórt og mildð handritasafn hefur Jónatan eldti frumsamið miltið sjálfur. Þau handrit sem eldci fengust með öðru móti hefur hann fengið að láni og afritað. Einhverjar ættartölur má telja víst að hann hafi sjálfur ralcið en erfitt er að átta sig á hverjar þær eru. Aftur á móti hefur hann svo fullvíst er samið tvær stuttar ritgerðir (í Lbs 2567 8vo). Önnur er um fjárkláðann sem barst hingað til lands 1761 og fór víða um land. Reynt var að stemma stigu við honum með niðurskurði en það tók um 20 ár að útrýma kláðanum alveg. Hin ritgerðin fjallar um plágu sem kom svo að segja rétt á eftir fjárkláðanum, Móðuharðindin. Rekur Jónatan afleiðingar harðindanna fyrir flest heimili í Fnjóskadal. Skal svo þessum kafla lokið með því að vitna til Sigurðar á Snæbjarnarstöðum sem ber Jónatan fyrir sögnum um gamalt papp- írshandrit sem til hafi verið áður í dalnum og lcallað Fnjóslcdæla. Átti handritið að liafa verið til um aldamótin 1700 en var liorfið á seinni hluta 18. aldar og vissi enginn hvað orðið var af því. Það var tilgáta Fnjóskdæl- inga að Árni Magnússon hefði fengið hand- ritið er hann kom í Fnjóskadal 1710 eða þar um bil þegar hann var að gera jarðabókina. Hafði Árni spurt ítarlega eftir gömlum handritum og fengið víða, ýmist að gjöf eða keypt. Sigurður segir handritið með öllu glatað en telur vel koma til greina að Árni hafi fengið það og það farist í brunanum í Kaupmannahöfn 1728. Um efni þess voru óljósar sagnir og m.a. er haldið að þar hafi verið getið landnáms Þóris snepils sem nam Fnjóskadal, ennfremur þess að Þórir hafi gefið slcipverjum sínum af landnámi sínu, þeir telcið sér bólfestu í dalnum og látið bæ- ina heita eftir nöfnum sínum; Þórður t.d. byggt Þórðarstaði.66 Handrit Jónatans seld Landsbóka- safni Að sölu handritasafnsins var nolclcur að- dragandi. Fyrstu merlcin um hana eru í áð- urnefndu bréfi Jóns Þorkelssonar slcjala- varðar til Jónatans dagsettu 5. nóvember 1901.67 í því segir Jón m.a.: Skömmu eftir að ég lcom hingað suður sagði Jón forngripavörður Jakobsson mér, að hann hefði slcrifað yður fyrir hönd bókasafnsins um kaup á handritasafni yðar, svo að ég sá þá að elcki þurfti til þess að taka, að safnið fengi ljósari skrá frá yð- ur en Brynjólfur Jónsson hafði gert, til þess að þetta lcæmist af stað. 66 Sigurður Bjarnason: Fnjóskdæla saga. Nýjar kvöld- vökur 26 (1933), bls. 151-52. 67 Bréfið er í fórum Birgis Þórðarsonar á Öngulsstöð- um, sbr. nmgr. nr. 63. 26
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170

x

Ritmennt

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritmennt
https://timarit.is/publication/859

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.