Dagskrá: tímarit um menningarmál - 01.06.1958, Qupperneq 41

Dagskrá: tímarit um menningarmál - 01.06.1958, Qupperneq 41
Forspjall að Myndbreyting guðanna eftir ANDRÉ MALRAUX „1 lífinu og í raálaralistinni get ég vel komizt af án Guðs. En ég sera þjáist get ekki komizt af án þess sera er mér máttugra og er mitt líf: sköpunarkraftsins." Van Gogli. Engum dylst lengur, að nýtt tímaskeið cr hafið og málaralist þess hafi fæðzt rétt fyrir 1860. Eu vart höfum við enn öðlazt þess meðvitund að með því hefjist listafortíð sem á sér ekkert fordæmi. Langt er síðan listin hætti að vera það sem hún var í Austurlönd- um til forna, á dögum kristnu kirkjunnar, á „miðöldum" Asíu og Ameríku og jafnvel i Grikklandi. \'ið lftum ekki lengur á hana sem skart lífsins, eins og þær fagurfræðistefnur sem ríktu hver fram af annarri. Sú tilfinning sem grípur okkur er við horfum á Piéta frá Avignon og síðustu verk Titians; Velasquez og Rembrandt; Moissoc, Ellora og Long-Men; arkaísku listaverkin grísku, sumarmexíkönsku, síð-súmersku eða egypzku styttumar, yrði illa skilgreind með orðum sem tengd væru hug- myndum um gaman — jafnvel þó það væri augnagaman — eða hinni hefðbundnu hug- mynd um fegurð. Líkneskjurnar á Konung- legu hurðinni í Chartres, myndirnar af Gúdea, hafa bersýnilega ekki verið skapaðar til skemmtunar, og þær tilfinningar sem þær vekja með okkur eru gamni óskyldar. I’að er ekki fágun eða úrtíningsstefna (cclectisme) sem er sameiginleg þeim mönnum er láta sér list einhverju skipta — enn eru þeir nefndir DAGSKRÁ hinu einsta’ða nafni: amatör, af því að menning okkar hefur ekki fundið nafn við hæfi — heldur kennsl þeirra á hinu leyndar- dómsfulla afli, sem er yfir söguna hafið vegna eiginleika, sem ekki eru þeir sömu og „feg- urðin“ ræður yfir og gerir að verkum, að ákveðin forsöguleg málverk — orðið galdur hrekkur skammt til þess að útskýra form þeirra —, súmerskar styttur sem þeir vita fátt utn annað en nöfnin og Konan frá Elche sem þeir vita ekkert um, öðlast í þeirra aug- um nálœgð. Um þúsundir ára hefur tilverugrundvöllur listarinnar verið að mynda guðina. Það viss- um við. Svona hálft í hvoru. En fyrsta menn- ing efahyggjunnar (agnosticisine) lífgar helgi- verkin við nteð því að endurvekja öll fyrri menningarskeið. Og um leið og þetta um- dæmi án takmarka, þar sem rómönsk list er innan um listir Austurlanda hinna fornu, keisaravelda Asíu og Ameríku, meginlanda án tímaskeiða, þar sem eilífar miðaldir ríkja, kemur ráðgátan um það afl er sameinar í allsherjarnávist styttnr elztu faraóanna og súmersku prinsanna; þær sem hjuggu Michel- angelo og meistararnir í Chartres; freskverkin í Assise og Nara, málverk Rembrandts, I’iero della Francesca og Van Goghs, — málverk Cézannes og vísundana í Lascaux. Merking orðsins list hefur breytzt, síðan hætt var að nota það fyrst og fremst um verk gerð í því miði að vekja aðdáun, á sama hátt og heimur listarinnar hefur breytzt, síðan 39
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84

x

Dagskrá: tímarit um menningarmál

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagskrá: tímarit um menningarmál
https://timarit.is/publication/1059

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.