Tímarit Máls og menningar - 01.10.1981, Qupperneq 7

Magnús Kjartansson
vandamála. Og hann lét ekki sitja við orðin tóm, heldur sýndi og sannaði
með fordæmi sínu, að fötluðum eru flestir vegir færir, jafnvel landa á
milli, og að þeir geta borið hugðarefni sín fram á mannfundum með þeim
hætti, að á þá sé hlustað engu síður en hina sem hafa líkamsburði til að
standa uppréttir. Þannig birtist hann sem fulltrúi þjóðar sinnar á fundum
Norðurlandaráðs og allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna.
Magnús hugsaði ekki einvörðungu um hag og framtíðarhorfur ís-
lendinga, eða öllu heldur — til þess að vega og meta ennþá skýrar okkar
málefni kaus hann að sjá veröldina frá stærra sjónarhorni en úr skrif-
borðsstólnum heima. Þess vegna tókst hann ferðir á hendur, kynntist
þjóðum og kannaði lönd, þar sem þýðingarmiklir kapítular mannkyns-
sögunnar voru að hans dómi að gerast. Hann skrifaði bók um Kúbu, aðra
um Kína og þá þriðju um Víetnam. Skarpskyggni hins glögga gestsauga
leynir sér ekki og lærdómarnir sem hann dregur af því sem fyrir hann bar
á annarlegum ströndum eru geymdir í þessum bókum til fróðleiks og
umþenkinga fyrir þá sem njóta vilja.
Ef draga ætti saman í fáum orðum hugsjónir, störf og boðskap
Magnúsar til samtíðar sinnar, verður það naumast beturgert en með hans
eigin orðum: „Eg sagði þér hversvegna ég hóf störf við Þjóðviljann.
Sjálfstæði Islands, stjórnarfarslegt og efnahagslegt, var umhugsunarefni
mitt, og það hefur haldist alla tíð síðan í öllum störfum mínum. Ég
hugsaði um það sjálfstæði sem Jón Helgason brýndi fyrir mér forðum,
ekki form, hégómaskap og tilfinningasemi, heldur að þjóðin sannaði í
verki að hún kynni að nota sjálfstæðið til að koma á fegurra mannlífi hér
en í heiminum umhverfis. Þessi hugsun hefur verið mér lykill til þess að
meta öll mál, hvort sem ég vann við Þjóðviljann, á þingi eða i stjórnar-
ráðinu, en ég hirði ekki um að tíunda það frekar. Við skulum ekki gleyma
því að fullt sjálfstæði er forsenda þess að við komum á sósíalisma sem
miðast við hefðir og viðhorf þessarar litlu þjóðar.“ Svo mörg eru þau orð,
og þar er engu við að bæta. Þau voru hans testament, hans leiðarsteinn í
lífi og starfi.
Magnús Kjartansson kom í heiminn á köldum vetri, hann kunni
ævinlega vel að meta íslenska náttúru i öllum hennar margvíslegu
myndum, og hann sofnaði síðasta blundinn þegar hásumardýrðin var alls
253