Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.06.2005, Qupperneq 5

FORMANNSPISTILL
Elsa B. Friöfinnsdóttir
Áhrif nýrra kjara-
samninga
Síðustu vikur og mánuði hefur megin verkefni
í starfi félagsins verið gerð kjarasamninga fyrir
hjúkrunarfræðinga. Eins og líklega oftast áður
var áhersla lögð á að ná kjarasamningum við ríkið
enda mestur fjöldi hjúkrunarfræðinga starfandi
á ríkisstofnunum og aðrir samningsaðilar Félags
íslenskra hjúkrunarfræðinga, F.í.h., taka gjarnan
verulegt mið af samningi félagsins ogríkisins. I lok
maí er F.í.h. einnig búið að undirrita kjarasamn-
inga við Launanefnd sveitarfélaga, Reykjalund,
Skjól og Eir og St. Franciskusspítalann. Unnið
er að gerð kjarasamninga við Reykjavíkurborg og
við Samtök fyrirtækja í heilbrigðisþjónustu, auk
fleiri viðsemjenda.
Miklar breytingar verða á launaumhverfi hjúkr-
unarfræðinga 1. maí 2006. Þá tekur ný launa-
tafla gildi, launatafla sem mun verða ein og
hin sama fyrir 23 stéttarfélög innan Randalags
háskólamanna. Auk þess falla launarammarnir
A, B og C út og einnig aldursþrepin. I staðinn
kemur ein samfelld tafla með 18 launaflokkum,
þar sem eru 5% á milli flokka, og átta álagsþrep-
um, þar sem eru 2,5% á milli þrepa.
Á fjölmörgum kynningarfundum með hjúkr-
unarfræðingum undanfarnar vikur hefur komið
fram nokkurt óöryggi og óvissa meðal hjúkrunar-
fræðinga vegna þessara miklu breytinga. Það er
skiljanlegt að hjúkrunarfræðingar séu óöruggir
að fara inn í nýtt launakerfi því eina öryggisnet-
ið, sem hægt er að gefa hverjum og einum hjúkr-
unarfræðingi, er að enginn muni Iækka í launum
við breytinguna. Það er skemmst að minnast
umræðnanna og óvissunnar sem skapaðist þegar
núverandi launakerfi var tekið upp fyrir aðeins
átta árum. Sú kerfisbreyting olli miklum titringi
meðal hjúkrunarfræðinga og gekk hann svo langt
að fjöldi hjúkrunarfræðinga sagði starfi sínu
lausu. Það kerfi hefur hins vegar reynst hjúkr-
unarfræðingum nokkuð vel og skilað þeim í
mörgum tilfellum viðunandi launaþróun.
Þá kann einhver að spyrja hvers vegna forysta
félagsins hafi samið sig frá því kerfi? Þó launa-
kerfið frá 1997 hafi skilað hjúkrunarfræðingum
fviðunandi Iaunaþróun fram til þessa virðist
ljóst, af uppbyggingu og forsendum kerfisins,
að það hafi að talsverðu leyti gengið sér til
( f húðar. I fyrri kjarasamningum er skýrt tekið
Eisa B. Friðfinnsdóttir fram að stofnanasamningar séu hluti kjara-
samnings. Engu að síður hefur fé ekki fylgt
stofnanasamningum en hverri stofnun gert
að hagræða fyrir þeirri launaþróun er hlýst af stofnanahluta
kjarasamningsins. Hjúkrunarfræðingum ætti öðrum fremur að
vera Ijóst að hagræðingarmöguleikar innan heilbrigðisstofnana
hafa víðast verið fullnýttir. Því var allsendis ótryggt að stofnana-
samningar í núverandi mynd geti skilað hjúkrunarfræðingum
viðunandi Iaunaþróun áfram. I hinum nýja kjarasamningi er
tryggt fjármagn til stofnanasamninga og þannig verður um leið
þeim þætti kjarasamningsins haldið lifandi ogvirkum.
Nýtt launakerfi í maí 2006 mun auk þessa án efa verða
hjúkrunarfræðingum til framdráttar vegna þess gegnsæis sem
einkennir hið nýja launakerfi. Einnig mun stærstur hluti
háskólamanna þá taka laun skv. sömu launatöflu og skv. sama
matskerfi á hverri stofnun. Hjúkrunarfræðingar hafa löngum
viljað bera sig saman í launum við háskólastéttir með sam-
bærilega menntun að baki og sambærilega ábyrgð, að svo miklu
leyti sem hægt er að bera saman ábyrgð á fólki annars vegar og
tækjum eða peningum hins vegar. Kröfur hjúkrunarfræðinga
um leiðréttingu launa eftir slíkan samanburð hafa ekki gengið
eftir, ekki hvað síst vegna þess að launatöflur samanburðarhópa
hafa verið ólíkar. Nú verður sú skýring ekki lengur haldbær.
Nýtt launakerfi mun einnig gera hjúkrunarfræðingum og öðrum
kvennastéttum betur kleift en áður að gera raunhæfan saman-
burð á launum karla og kvenna. Rannsóknir sýna enn umtals-
verðan launamun kynjanna, Iaunamun sem ekki verður skýrður
á hlutlægan hátt. Á síðustu vikum hefur tímabær umræða farið
fram á kynbundnum launamun en svo virðist sem hann sé í
mörgum tilfellum verulegur og jafnvel vaxandi. I launakönn-
un Félags viðskipta- og hagfræðinga árið 2003 kom frarn að
kynbundinn launamunur félagsmanna hafði aukist frá árinu
2001, úr 22% í 31%, körlum í vil. Rektor Viðskiptaháskólans á
Bifröst sagði í skólaslitaræðu sinni í vor að kynbundinn launa-
munur væri „smánarblettur á íslensku atvinnulífi, ólíðandi í
siðuðu samfélagi". Það er sannarlega hægt að taka undir þessi
orð rektorsins. Breytt launakerfi, sem er eitt og hið sama fyrir
hefðbundnar kvennastéttir og hefðbundnar karlastéttir, ætti
að verða eitt beittasta vopnið sem völ er á til að útrýma kyn-
bundnum Iaunamun. Það ætti því að skila hjúkrunarfræðingum
verulegum ávinningi.
Ég vil að lokum þakka hjúkrunarfræðingum það traust að fela
mér formennsku í Félagi íslenskra hjúkrunarfræðinga næstu
tvö árin. Ég þakka innilega gott og lærdómsríkt samstarf
síðustu tvö árin. Hjúkrunarfræðingum og öðrum Iesendum
óska ég gleðilegs sumars.
Tímarit hjúkrunarfræöinga 2. tbl. 81. árg. 2005