Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.06.2005, Qupperneq 46

Valgerður Katrín Jónsdóttir
Hlutverk heilbrigðisstarfsfólks í tóbaksvörnum - einkunnarorð reyklausa dagsins 31. maí 2005
Reyklausi dagurinn er haldinn 31. maí ár hvert um heim Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin leggur megin-
allan og í þetta sinn var sjónum beint aö hlutverki heil- áherslu á að gera áætlun um að draga úr reyking-
brigöisstarfsfólks í tóbaksvörnum. Tóbaksnotkun hefur veriö um. Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin hefur lagt
talin alvarlegasta ógn viö heilbrigði fólks nú á tímum og er til að félög heilbrigðisstarfsfólks, svo sem hjúkr-
eitt stærsta heilbrigöisvandamál samtímans. I upplýsingum unarfræðinga, lækna, sálfræðinga, ljósmæðra,
frá Alþjóðaheilbrigðismálastofnuninni, WHO kemur fram tannlækna, geðlækna, lyfjafræðinga, hnykkja o.fl.
aö tóbak sé meginorsök lélegrar heilsu Evrópubúa. Um Ieggi áherslu á eftirfarandi vinnureglur:
helmingur þeirra sem reykja mun deyja úr sjúkdómum sem
rekja má til reykinga, þar af er helmingur á miðjum aldri. 1. Hvetja félagsmenn og styðja þá til að vera fyrir-
mynd annarra með því að nota ekki tóbak og
hvetja til að tóbak sé ekki notað á samkomum eða
Hlutverk heilbrigðisstarfsfólks er mikilvægt í baráttunni fundum félagsins.
gegn tóbakinu. Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin bendir á að 2. Kanna tóbaksnotkun félaga og setja fram stefnu
almenningur beri traust til heilbrigðisstarfsfólks og fjölmiðlar til að draga úr reykingum.
og stjórnmálaleiðtogar leiti álits þess. Það er einnig í mikil- 3. Hafa skrifstofur félaganna og samkomur, sem
vægu sambandi við tóbaksneytendur og getur upplýst um skað- eru haldnar á þeirra vegum, reyklausar og hvetja
semi beinna og óbeinna reykinga. Það getur einnig bent á ýmis félaga til að hafa áhrif á eigin vinnustaði og sam-
hjálpartæki, námskeið og ráðgjöf sem standa til boða þeim sem komur sem þar eru haldnar.
ætla að hætta að reykja. Heilbrigðisstarfsfólk getur verið aðal- 4. Bæta tóbaksvörnum við dagskrá allra þinga og ráð-
ráðgjafar í sveitarstjórnum eða ríkisstjórnum varðandi reylc- stefna þar sem fjallað er um heilbrigðismál.
leysi, til dæmis með að hvetja til reyklausra vinnustaða og vera 5. Hvetja félaga til að spyrja sjúklinga og aðra skjól-
þátttakendur í stefnumótun á þessu sviði. stæðinga um tóbaksneyslu og nota rannsóknar-
niðurstöður til að greina frá skaðsemi reykinga,
hvernig unnt er að hætta og fá stuðning við það.
10 milljónir deyja vegna tóbaksnotkunar áriö 2020 6. Hafa áhrif á að heilbrigðisstofnanir og mennta-
Nú um stundir er talið að reykingamenn séu um 1,3 mill- stofnanir þar sem kennsla í heilbrigðisfræðum
jarðar í heiminum. Þeir sem deyja af völdum reykinga eru 4,9 fer fram séu með tóbaksvarnir á kennsluskrá þar
milljónir á ári hverju. Ef sama reykingamunstur heldur áfram sem fram fer stöðug fræðsla og verkefni í því sam-
næstu ár má gera ráð fyrir að fjöldi þeirra sem deyr af völdum bandi.
reykingasjúkdóma aukist í 10 milljónir árlega árið 2020, og 7. Taka virkan þátt í alþjóðlega tóbakslausa deginum
um 70% þessara dauðsfalla verði í þróunarlöndunum. Þessar 31. maí.
upplýsingar koma fram í bæklingi frá Alþjóðaheilbrigðismála- 8. Þiggja engan fjárhagsstuðning né annan stuðn-
stofnuninni og þar er skorað á stjórnvöld og samfélög um heim ing frá tóbaksframleiðendum og fjárfesta ekki í
allan að bregðast við og taka þátt í baráttunni gegn tóbaks- tóbaksiðnaðinum og hvetja félaga til að gera slíkt
notkun. Einkum og sér í lagi er skorað á heilbrigðisstarfsfólk hið sama.
að láta til sín taka á þessum vettvangi. 9. Sjá til þess að félagið hafi stefnu í sambandi við
auglýsingar eða önnur samskipti við þá sem vinna
Tóbaksneysla veldur stærstum hluta dauðsfalla sem hægt er með eða hafa hagsmuni varðandi tóbaksiðnaðinn.
að koma í veg fyrir. En þrátt fyrir alla þá vitneskju, sem aflað 10. Banna sölu eða notkun á tóbaki á samkomum sem
hefur verið um skaðsemi tóbaksnotkunar, eykst neysla tóbaks haldnar eru á vegum félagsins og hvetja félags-
um heim allan. Niðurstöður rannsókna sýna að ungar stúlk- menn til að gera slíkt hið sama.
ur og konur nota tóbak í mun meira mæli en áður um heim 11. Styðja stjórnvöld í að fylgja stefnu Alþjóðaheil-
allan og reykja stúlkur nú í mörgum tilfellum jafnmikið eða brigðismálastofnunarinnar í tóbaksvörnum.
meira en piltar. Börn mæðra, sem reykja, eru að meðaltali 200 12.Verja fjármunum til tóbaksvarna, m.a. í að koma
grömmum léttari við fæðingu en börn kvenna sem reykja ekki. þessum vinnureglum á.
Tímarit hjúkrunarfræöinga 2. tbl. 81. árg. 2005