Dagblaðið Vísir - DV - 07.03.1985, Blaðsíða 13

DV. FIMMTUDAGUR 7. MARS1985.
13
Um frumburðar-
réttinn og
baunadiskinn
Þegar ég var barn, talaði ég eins og barn,
hugsaði eins og barn og ályktaöi eins og
barn.
En þegar ég var orðinn f ulltíða maður,
lagði ég niður barnaskaplnn.
(P6U postuU í fyrra Korintubréfi).
Norðurlönd eru kjamorkuvopna-
laust svæði, ekki satt? Jú, reyndar.
Er nokkur stjórnmálahreyfing eöa
stjórnmálamaður uppi á Norður-
löndum, sem vill breyta því? Nei,
reyndar ekki — svo vitað sé. Hvers
vegna þá að stofna félag til stuðnings
kröfunni um óbreytt ástand? Það er
spumingin. Félög eru venjulega
stofnuö til að breyta einhverju —
nema átthagafélög.
Hvaðan stafar ógnin?
En þótt Norðurlönd séu kjarna-
vopnalaus og ætli aö vera það áfram,
meðan þau fá nokkm um ráöið, þ.e. á
friöartímum, er ekki þar meö sagt, að
öryggi Noröurlandabúa sé ekki
ógnað með kjarnavopnum. Satt bezt
að segja em Norðurlönd umkringd af
eldflaugum með kjamaoddum, sem
m.a. er miðað á skotmörk á Norður-
löndum.
Hvaðan stafar þessi ógn? Það er
alveg á hreinu. Utrýmingarhótunin
gagnvart Norðurlandabúum stafar
frá hinum volduga nágranna þeirra í
austri — Sovétríkj unum.
Meöfram endilöngum vesturlanda-
mærum Sovétrikjanna, frá Kola-
skaga í noröri til Svartahafs í suöri,
eru hundruð SS-20 eldflauga , hver
um sig með þrjá kjamaodda, og
öllum er þeim beint á skotmörk í V.-
Evrópu — þar á meðal skotmöik á
Norðurlöndum.
Þessum eldflaugum var komið
fyrir þegjandi og hljóðalaust á
ámnum frá 1977 til dagsins í dag.
Einmitt á sama tima og „slökunar-
stefnan” stóö i blóma lífsins og
ræður stjórnmálamannanna endur-
ómuöu af tali um „friðsamlega sam-
búð”.
Friðarskilmáiar
Allt um þaö. Þarna standa þær i
röðum SS-20 eldflaugarnar, hinar
einu sem beint er að skotmörkum á
Norðurlöndum. Að sögn Svia er
Eystrasaltið morandi í sovézkum
kafbátum, sem flytja kjarnorku-
vopn. Þá ber stundum upp á sker
undir bólvirkjum hins konunglega
sænska flota, enda þótt sænski utan-
ríkisráðherrann þykist hvorki heyra
þá né s já. Einhver slæðingur af sama
tagi virðist leynast í hinum djúpu og
lygnu norsku fjörðum.
Þá vitum við, hvaðan ógnin stafar.
öneitanlega er frekar óþægilegt að
hafa þetta yfir höfði sér. Og þá er
spumingin: Hvaö geta Norðurlanda-
búar gert, tii þess aö bægja þessarí
útrýmingarhótun frá?
Getum við það með þvi að segja
upphátt, þaö sem allir vita (þar á
meðal Rússar) að á Noröurlöndum
eru engin k jamavopn?
Svarið er nei. Sovétmenn taka ekki
niður morðtól sin frekar fyrir því.
Getum við keypt okkur frið, með því
að semja við Sovétmenn? Friðarskil-
málamir em þekktirfyrirfram: Við
yrðum aö gerast sovézkt áhrifa-
svæöi, meö sama hætti og Austur-
Evrópa. Viljum við það?
Og þótt við vildum þaö, værum við
þá þar með búnir að bjarga okkar
eigin skinni, þótt aðrir (meginlands-
búar í V.-Evrópu) færust í vítis-
logum ragnaraka, ef til kjarnorku-
styrjaldarkæmi?
Svarið er aftur nei. Fimbulvetur
slíkrar kjamorkustyrjaldar mundi
draga alla jarðarbúa til dauða,
m.a.s. í innstu afkimum hins afríska
fmmskógar, þótt engin sprengja félli
áafriska jörð.
Samstaða
lýðræðisríkjanna
Hvað geta þá Norðurlandabúar
gert, til að bægja frá sér hinni
sovézku ógn?
Þeir eru í dálitið ólíkri aðstöðu.
Finnar eru í sömu aðstöðu og
Afganir, að vera hlutlaust smáriki á
landamæmm Gúlagsins. En Finnar
hafa sýnt þaö í sögunni, að þeir
em yfirburðamenn að andlegu og
líkamlegu atgervi. Við treystum
þeim til að halda eins vel á spilunum
og unnt er — í erfiðri stööu.
Sænska hlutleysið er dálítið sér-
stakt. Svíar verja lOndu hverri krónu
til vigbúnaðar. Þeir halda uppi
öflugum her til aö fæla Rússa frá
öllum freistingum. Þeir em i hópi
mestu vopnasala veraldar; selja
grimmt í löndum þriöja heimsins,
þar sem þessar 150 styrjaldir hafa
verið háðar frá stríðslokum. Auðvit-
að eru Svíar ekkert hlutlausir í
átökum Gúlagsins og lýðræðis-
ríkjanna. En það borgar sig fyrir þá
að hafa þetta svona.
Hvað með Noreg, Danmörku og
Island? Þessi lönd em gersamlega
vamarlaus ein og sér. Þau hafa lært
það af dýrkeyptri reynslu (011 vora
þau hemumin í seinni heims-
styrjöld) að þau geta aðeins tryggt
öryggi sitt i varnarbandálagi með
öðrum lýðræðisrík jum.
Bóðum megin
víglínunnar
En V-Evrópuríkin em engin stór-
veldi heldur. Gúlagið hefur algera
yfirburði yfir V-Evrópu, bæði í
mannafla og venjulegum vopna-
búnaði. Þess vegna hafa V-Evrópu-
rikin, aö eigin frumkvæöi, tekið upp
vamarsamstarf við Bandaríkin.
Aðildin að þessu öryggisbandalagi
leggur öllum bandalagsþjóöum
ákveðnar skyldur á herðar. Ef
einstaka þjóðir vilja taka sig út úr,
og kaupa sér friö viö Rússa, á
kostnað frelsis og mannréttinda
lýðræðisþjóðanna, þá ber þeim
einfaldlega skylda til að segja sig úr
NATO.
Vilji lýðræðisþjóðirnar hins vegar
sameiginlega bægja frá höföi sér
hinni sovézku kjarnorkuógn, hlýtur
þaö að gerast i gagnkvæmum
samningum: Um að fjariægja
kjarnaeldflaugarnar báðum megtn
víglinunnar; um stöðvun á fram-
leiðslu og tilraunum með k-vopn; um
afvopnun og samdrátt herja beggja
aðila.
Kjallarinn
JÓN BALDVIN
HANNIBALSSON,
FORMAÐUR
ALÞÝDUFLOKKSINS
Vinstra megin
við miðju
Onnur leið er ekki fær, nema á
kostnaö f relsis og mannréttinda. Um
það snýst þessi deila.
Islenzkir jafnaðarmenn hafa ekki
skipt um skoðun i þessu máli. Aðildin
að Atlantshafsbandalaginu er hom-
steinn okkar öryggisstefnu. Ef við
viljum semja um kjarnavopnalaus
svæði, þá gerum við það í samvinnu
við bandalagsþjóðir okkar.
Tilgangurinn væri auövitað sá, að
eldflaugarnar, sem nú er beint að
skotmörkum í V-Evrópu, yrðu fjar-
lægöar; ógninni yröi bægt frá okkur.
Það heitir kaup kaups. Einhliöa
yfiriýsingar eru til þess eins fallnar
aö slá vopnin úr höndum okkar, áður
en setzt er að samningaborði, og
eyðileggja samningsstööu lýöræðis-
rikjanna.
Þetta var afstaða Benedikts
Gröndals sem utanríkisráðherra
Islendinga 1979. Þetta var afstaða
allra ríkisstjórna sósíaldemókrata
innan NATO 1979. Okkar afstaða er
óbreytt. Svo er að sjá, sem sumir
vina okkar á Noröuriöndum hafi
eitthvað mglazt í ríminu upp á síð-
kastiö. Vonandi er Eyjólfur að
hressast. Við víkjum okkur ekki
undan hinni sovézku ógn með þvi að
þyk jast ekki sjá hana.
-J6b Baldvin.
TVÆR AMINNINGAR
Kjallari
á fimmtudegi
Skömmu áður en landsfeður okkar ■
hófu sínar áriegu æfingar í skandin-
avísku fékk ríkisstjómin tvö föst
olnbogaskot frá stuðningsmönnum
sinum. Hið fyrra var frá borgarstjór-
anum í Reykjavík, sem er einn
valdamesti, vinsælasti og áhrifa-
mesti einstaklingur í Sjálfstæöis-
flokknum, en hið síðara frá Sam-
bandi ungra framsóknarmanna, sem
hefur mikil áhrif á stefnumótun síns
flokks og hefur áður í samþykktum
sínum komið fram með ábendingar
sem hafa orðið stefnuskráratriöi
ráðherra Framsóknarflokksins og
raunar allrar ríkisstjómarinnar.
Sami grunntónn
Auðvitað er langt frá því aö borg-
arstjórinn í Reykjavík og ungir
framsóknarmenn hafi þama allt í
einu orðið sammála i stjórnmálum.
Sennilega er lengra miili þeirra í
skoðunum en ráðherra flokkanna.
En í ábendingum þeirra kom fram
sameiginlegt álit sem ríkisstjórnin
hlýtur aö taka tillit til ef hún ætlar
sér lengri lifdaga. Þetta álit er aö
kominn sé tími til þess að athafnir
komi í stað orða hjá henni. Nú er
þetta að vísu nákvæmlega hið sama
og landsf ólkið hef ur verið að tuða um
undanfama mánuði en af einhverj-
um ástæðum hefur ríkisstjómin
komist hjá þvi að látast heyra það.
Undan þvi verður ekki vikist eftir
þessarábendingar.
Hingað til hefur óánægju i garð
ríkisstjórnarinnar fremur gætt opin-
berlega í Sjálfstæðisfiokknum en í
Framsóknarflokknum og hefur sú
óánægja tengst fjarvem formanns
Sjálfstæðisflokksins frá stjómar-
stólum. Þótt skoðanir séu skiptar um
stjómarsamstarf við Sjálfstæðis-
flokkinn í röðum óbreyttra fram-
sóknarmanna hefur þó verið
sæmilegur friöur á yfirborðinu.
Kemur þar meðal annars til aö
stjórnin hefur lofað ýmsum um-
bótum, ekki sist í opinberri stjóm-
sýslu og atvinnumálum. Nefnd sem
ríkisstjórnin skipaði gerði tillögur
um vemlegar umbætur í opinberri
stjórnsýslu, ekki síst í stjómar-
ráðinu sjálfu, er menn töldu bæði
geta leitt til einföldunar og betri
árangurs. Þá geröi Samband ungra
framsóknarmanna tíHögur um mikla
einföldun sjóðakerfisins, sem ætti að
auðvelda stjórn á þeim miklu pen-
ingum sem um það streyma, og
stjórnin tók upp á arma sína.
Allt kæft í kerfinu?
Svo virðist sem þessar úrbætur
eigi báðar að koðna niður. Kerfis-
kallar stjórnkerfisins hafa nuddað
og nuddaö eftir að tillögumar um úr-
bætur í stjórnsýslu litu dagsins ljós
og allt bendir til þess að þeir hafi
erindi sem erfiði. Enda þótt þvi hafi
ekki verið opinberlega lýst yfir áð
allt verði þar í sama fari og fyrr er
kunnugum orðið ljóst að svo verður
það í raun og veru. Verði einhver
breyting samþykkt verður búiö að
draga tennumar úr tillögum nefnd-
arinnar, þannig að breytingin verður
fremur breytingarinnar vegna en til
þess að einfalda og auðvelda stjórn-
sýslu.
Svipuð örlög virðast bíða tillagn-
ama um uppstokkun sjóðakerfisins.
Þar sameinast kerfiskallar og smá-
kóngar allra flokka sem sjá fyrir sér
að þeir verði sviptir bitlingum og þó
fyrst og fremst völdum, sem hafa
fært þeim drjúgan skilding. Það
bendir því allt til þess að þessar
umbætur, sem vissulega hefðu get-
aö stuölaðaðmiklubetristjómuná
sameiginlegu fjármagni, verði
kæfðar í fæðingu. Þetta hvcrt tveggja
veldur mörgum vonbrigðum, ekki
síst þeim framsóknarmönnum, sem
bundu vonir við aö þrátt fyrir það að
flokkurinn þyrfti að taka þátt í óvin-
sælum aögerðum í efnahagsmálum
þá gætu flokksmenn samt veifað
ýmsum þjóðfélagsumbótum þegar
upp væristaöið.
Mestu vonbrigðin
Mestu vonbrigðin í röðum fram-
sóknarmanna stafa þó að ég hygg af
því að lítið fer fyrir þeirri nýsköpun í
atvinnumálum, sem svo mikið hefur
verið talað um. Að nokkm leyti staf-
ar þetta af þeirri tregðu sem er á
uppstokkun sjóðakerfisins, en enda-
laus íhaldssemi þingmanna í röðum
beggja stjómarflokkanna á þar
einnig sina sök. Þar viröist þaö
sjónarmið eiga miklu fylgi að fagna
að allar breytingar séu til ills og
umfram allt aö ekki megi gera neina
áætlun sem fara þurfi eftir. I gömlu
atvinnuvegunum, landbúnaöi og
sjávarútvegi, örlar ekki á neinum
marktækum breytingum. I sjávarút-
veginum miðast enn allt við að
skrimta við óbreyttar aðstæður,
enda mála sannast að í veiöum
virðist ekki mikið svigrúm til
annars. Lítill vilji virðist vera til að
efla nýjungar í nýtingu og úrvinnslu
enda {«r allt í viðjum voldugra sam-
taka sem óttast aö allar breytingar
geti skaðað veidi þeirra. Svipaða
sögu er að segja í landbúnaöL Þrátt
fyrir augljósa möguleika í nýjum bú-
greinum, sem raunar minna fremur
á iðnaö en landbúnað, er gamla
kerfið lífseigt og miðar flest við
beljur og rollur. Ekkert bólar frekar
á nýsköpun í iðnaði. Stóriðjudraug-
urinn ríður þar húsum í Sjálfstæðis-
flokknum og iðnaðarráðherra virðist
fátt nýtt sjá nema kísilmálmveik-
smiðju, sem verður að vera staðsett
nálægt miöju hans eigin kjördæmis.
Þannig hjakkar allt í sama farinu á
meðan skuldir hrannast enn upp og
sú undirstaða sem þarf fyrir bætt
lífskjör er enn í einhverri órafjar-
lægö.
Vafalitið eiga þær ábendingar sem
ég minntist á í upphafi þessarar
greinar sér einhvern annan meiri til-
gang en að vera nöldriö eitt.
Framundan er landsfundur Sjálf-
stæðisflokksins. Þar mun verða
tekist á um stjórnarsamstarfið og
einnig um völd í flokknum, þótt varla
verði um breytingar á formennsku
MAGNÚS
BJARNFREÐSSON
að ræöa. Ekki er ósennilegt aö
borgarstjórinn sé öðrum þræði aö
hleypa lífi í þá umræöu með orðum
sinum og aðvara ráðherra flokksins.
Framsóknarmenn gera sér iíka
mæta vel grein fyrir því að á þessum
fundi ráðast örlög ríkisstjórnarinnar
og ekki er ósennilegt að ungu mönn-
unum sé býsna órótt ef svo fer að
ríkisstjómin hrökklast frá völdum
viðsvobúið.
Vera kann líka að samþykkt þeirra
endurspegli þá afstöðu sem virðist
eiga vaxandi hljómgrunn í röðum
framsóknarmanna að ríkisstjórnin
;sé búin að vera, engar breytingar
sem máli skipta fáist fram í henni úr
því sem komiö er og flestir ráðherr-
anna eigi sér þá ósk heitasta að sitja
iá hverju sem gengur, svo eftirlaunin
verði hærri.
-Magnús Bjamfreðsson.