Helgarpósturinn - 04.05.1995, Blaðsíða 9
4-
FIM MTUDAGu R47MA'I1995
X
Framlag ríkisins til íslensku þjóökirkjunnar hefur tvöfaldast á rúmum áratug og í ár fær hún tvo milljarða
króna í sinn hlut úr sameiginlegum sjóöi landsmanna. Einstaka sóknir fá tugi milljóna til frjálsrar
ráöstöfunar en gagnrýni er innan kirkjunnar á meöferð þeirra fjármuna. Hver einstaklingur greiöir
kirkjunni 4,5 milljónir króna yfir ævina og útlit er fyrir aö sú upphæö fari hækkandi vegna hugmynda
um aukin umsvif og niðurfellingu þjónustugjalda
Tekjur kirkjunnar
Tekjur kirkjunnar hafa rúm-
lega tvöfaldast að raungildi frá
árinu 1984 til dagsins í dag.
Mestu hækkanirnar áttu sér stað
árin 1986 og 1988 þegar sóknar-
gjaldið var tengt við útsvarshlut-
fallið og staðgreiðsla skatta tek-
in upp.
TVEIR MIUJARDAR
A ÞESSU ARI
Kirkjan fær tekjur sínar að
mestu leyti gegnum ríkið og
skiptast þær í þrjá meginliði.
Þessir liðir eru í fyrsta lagi bein
framlög af fjárlögum, sem fara að
mestu til greiðslu launa presta
og í yfirstjórn kirkjunnar. I öðru
lagi sér ríkið um að innheimta
sóknar- og kirkjugarðsgjöld af
meðlimum þjóðkirkjunnar og í
þriðja lagi fær kirkjan hlut í svo-
kölluðu markaðsgjaldi. Þessir
þrír liðir færa kirkjunni eftirfar-
andi upphæðir til ráðstöfunar á
þessu ári:
Af fjárlögunum 450,7 milljónir
króna, í sóknar- og kirkjugarðs-
gjald 1.429,7 milljónir króna og
48 milljóna króna hlut í markaðs-
gjaldi. Samtals eru þetta 1.928
milljónir króna eða tæpir tveir
milljarðar á einu ári.
En auk þessara tekna hefur
kirkjan tekjur af áheitum, frjáls-
um framlögum, leigu af jörðum
og prestssetrum og af innistæð-
um. Ástæða er til að ætla að
þessir liðir og ýmsir aðrir,
eins og til dæmis skipulagð-
ar safnanir í byggingasjóði,
fleyti eyðslufé kirkjunnar á
árinu sem er að líða vel inn
á þriðja milljarðinn.
Prestar hafa síðan drjúg-
ar tekjur af gjöldum sem al-
menningur greiðir vegna
sérstakrar þjónustu þeirra.
í heild er þessi upphæð um
fimmtíu milljónir króna.
Prestar vilja að þessi þjón-
ustugjöld verði framvegis
felld niður og kostnaðurinn
greiddur þeim úr sameigin-
legum sjóðum landsmanna.
Nú þegar greiða kirkju-
garðasjóðirnir prestþjón-
ustu vegna útfara. Að auki
segjast prestar þurfa að
sækja leiðréttingu vegna
kostnaðar sem þeir hafa af
embættum sínum.
Þetta tvennt mun væntan-
lega auka framlög til kirkju-
mála. Annað sem auka mun
heildarútgjöldin eru áætlan-
ir um fjölgun prestsemb-
ætta.
Séra Örn Bárður Jónsson:
„Tekjur kirkjunnar eru
vægast sagt miklar."
til að bæta stöðu fámennari
sókna og fá þær framlag úr svo-
kölluðum Jöfnunarsjóði sókna til
viðbótar hinum venjubundnu
sóknargjöldum.
Af þessum tekjum þurfa sóknir
ekki að greiða laun presta, þau
eru greidd af fjárlögum ríkisins.
Sóknir njóta síðan ýmissa fríð-
inda af hálfu sveitarfélaga og
spara þannig kostnað. Nefna má
að sveitarfélagi er skylt að leggja
til ókeypis lóðir undir kirkjur og
fella niður af þeim gatnagerðar-
gjöld. Að auki leggja sveitarfélög
til ókeypis lóðir undir prestsset-
ur.
þykir orka tvímælis að söfnuðir
byggja stór hús yfir starfsemi
sína og leigja síðan út hluta
þeirra í langtímaleigu, til dæmis
undir bókasöfn.
GAGIURÝIUISRADDIR
MEÐAL PRESTA
„Óhætt er að segja að niður-
stöðurnar hafi vakið athygli og
undrun. Tekjur kirkjunnar eru
vægast sagt miklar," segir sr. Örn
Bárður Jónsson í greinargerð með
könnun er gerð var á ársreikn-
ingum safnaða. Ekki virðist Örn
Bárður ánægður með ráðstöfun
fjárins því hann segir síðar:
„Þess er vænst að könnunin hafi
áhrif á ráðstöfun fjármuna í
framtíðinni þannig að starf og
köllun kirkjunnar hafi forgang
umfram annað sem minna máli
skiptir."
PÓSTURINN hefur fyrir því
heimildir að það sem hafi vakið
mesta undrun kirkjunnar manna
hafi verið rýr hlutur beinnar
hefðbundinnar kirkjulegrar
starfsemi í gjaldalið safnaðanna
og að sama skapi fjáraustur í
rekstur, tónlist, alls kyns aðra
starfsemi, umgjörð og yfirbygg-
ingu alla. Margir innan kirkjunn-
ar hafa þó í samtölum við PÓST-
INN lýst sig ósammála gagnrýni
Seljasóknar, sagði að sóknar-
gjöldin rynnu til uppbyggingar
og almenns safnaðarstarfs.
Hann vildi ekki sundurgreina
einstaka liði og vísaði á Bisk-
upsstofu um frekari upplýsing-
ar.
Guðríður Eiríksdóttir, formaður
Akureyrarsóknar, sagði að mik-
ill kostnaður væri samfara við-
haldi á kirkjunni. Einnig hefði
bygging safnaðarheimilis verið
útgjaldafrek, en að nú væru
menn að sjá fram úr því. Þrátt
fyrir mikinn kostnað samfara
byggingunum sagði Guðríður að
ávallt væri reynt að gæta þess
að það bitnaði ekki á hinu um-
fangsmikla starfi safnaðarins.
Þráinn Þorvarðsson, starfandi for-
maður sóknarnefndar Bústaða-
kirkju, sagði að ýmislegt hefði
breyst í starfi kirkjunnar frá því
sem áður var, til dæmis það að
nú væri farið að greiða starfs-
mönnum laun fyrir störf er áður
voru unnin í sjálfboðavinnu.
Jónína Guðmundsdóttir, sókn-
arnefndarformaður í Keflavík,
sagðist vera þeirrar skoðunar
að málefni Keflavíkurkirkju ættu
ekki erindi út fyrir sóknina og
að helst vildi hún að þögn ríkti
um þau þetta árið. Jónína segir
kirkjuna vel stæða, enda hafi
Milljarðs aukning
Framlög til kirkjumála 1984-1995
Hlutur Háskólasjóðs dreginn frá sóknargjöldum. Allar tölur eru framreiknaðar miðað við framfærsluvísitölu apríls 1995. Um er að ræða framlög affjárlögum, sóknar- og kirkjugarðsgjald. Fyrir árin 1994 og 1995 er
IMil kifkiunné í gawMM msMnn,
TUGIR MILUOIUA TIL
EIIUSTAKRA SOKIUA
Stórar sóknir með marga safn-
aðarmeðlimi fá tugmilljónir
króna á ári hverju í sinn hlut af
sóknargjöldum, sem þær geta
ráðstafað að vild. Nessókn í
Reykjavík fær mest, rúmar 30
milljónir króna.
Sóknirnar eru ekki framtal-
skyldar til skatts, þurfa ekki að
skila rekstrar- og efnahagsreikn-
ingi til Ríkisendurskoðunar og
allur hagnaður þeirra er skatt-
frjáls.
Þær raddir hafa því heyrst að
óeðlilegt sé að sóknirnar stundi
ýmsa þjónustustarfsemi í sam-
keppni við einkaaðila, eins og til
Arnar Bárðar og eru honum jafn-
vel gramir fyrir þessar yfirlýsing-
ar.
KIRKJUIUIUAR MEIUIU
VISA HVER A AIUIUAIU
Blaðið leitaði til nokkurra
sóknarnefndarformanna til þess
að fá að kynna sér ársreikninga
sókna og skýringar á útgjöldum.
{^HlM^átoargjald^-.e,T.jj,QteðÆ^^TOij,Msguu5amls9muáAl.&„M-^,.EíjðEÍik. Algx4o.(jeT5s.fiij^íQœ!aáHJ^
byggingamál verið í biðstöðu
lengi en nú er bygging safnaðar-
heimilis í aðsigi. Hún segir að
ársreikningar kirkjunnar hafi
verið sendir til Biskupsstofu og
vísar á hana varðandi frekari
upplýsingar.
PÓSTURINN hafði samband við
Biskupsstofu, sem alfarið vísar
til baka á sóknirnar varðandi
FJORAR OG HALF
MILUOIU A MAIUIU
Sóknar- og kirkjugarðsgjöld
eru samtals 7.273 kr. á hvern
einasta íslending, 16 ára og
eldri, árlega. Nærri öll upphæð-
in rennur til kirkjumála nema
1,4 prósenta hlutur þeirra sem
nú eru utan trúfélaga. Það fé
rennur til Háskólasjóðs. Þessu
til viðbótar fær kirkjan 2.525 kr.
á mann af fjárlögum ríkisins.
Samtals fær kirkjan því 9.798 kr.
á mann, 16 ára og eldri.
Einstaklingur sem nær 80 ára
aldri, greiðir því á þennan hátt
627.927 kr. yfir ævina til kirkju-
mála.
Ef viðkomandi myndi hins
vegar leggja sitt árlega framlag,
9.798 krónur skilvíslega ár hvert
inn á bankabók, sem bæri 5 pró-
senta vexti, sem hljómar hóf-
lega, má segja að þessi maður
leggi yfir ævina 4.465.909 kr. til
kirkjunnar.
Til viðmiðunar má einnig
nefna að ef framlög til kirkjunn-
ar hefðu haldist óbreytt að
raungildi frá árinu 1984 þar til
nú gæti íslenska þjóðin verið
búin að kaupa sér átta björgun-
arþyrlur af fullkominni gerð síð-
an þá og keypt sér eina á ári
héðan í frá fyrir mismuninn á
framlaginu þá og í dag.
Þrátt fyrir þessi miklu framlög
ríkisins til kirkjumála er kirkju-
sóknin mjög dræm.
Vikulega eru haldnar messur í
flestum sóknum en mætingin er
ekki góð. Af nýjustu gögnum
sem fáanleg eru varðandi kirkju-
sókn íslendinga, má ráða að 4,5
prósent þjóðarinnar að meðal-
tali sæki kirkju í viku hverri. Það
má því halda því fram að hvert
skipað sæti kosti skattborgar-
ana vikulega 3.125 kr.
PRESTLAUIUASJÓDUR
GUFAR UPP
Prestar, biskup og nokkrir
aðrir starfsmenn þjóð-
kirkjunnar fá laun sín
greidd úr ríkissjóði. Þess-
ar tilteknu launagreiðslur
námu 330 milljónum
króna árið 1993. Þrátt fyrir
þetta segir Þorbjörn Hlynur
Árnason biskupsritari, í
samtali við blaðið, að
hann líti ekki svo á að
prestar þiggi laun úr ríkis-
sjóði. Þorbjörn segir að
samningur hefði verið
gerður árið 1907 milli kirkj-
unnar og ríkisins sem fól í
sér að ríkið yfirtók margar
af jörðum kirkjunnar og
skyldi í staðinn ábyrgjast
launagreiðslur til þeirra
með stofnun sérstaks
prestlaunasjóðs. Sá sjóð-
ur hafi brunnið upp í verð-
bólgu fyrristríðsáranna.
Hins vegar hafi ríkið enn
þann dag í dag leigutekjur
af þessum jörðum. í þenn-
an sama streng tók Geir
Waage, formaður Prestafé-
lags Islands. Þeir Þorbjörn
og Geir líta semsagt báðir
þannig á málið að ríkið
eigi kirkjunni skuld að gjalda
eftir að hafa klúðrað málunum
fyrir átta áratugum síðan.
Þorbjörn Hlynur sagði að sú
hækkun sem orðið hefur á
heildarframlögunum síðan 1984
hafi verið aðkallandi því staðan
í mörgum sóknum hafi verið
mjög slæm.
-GAR
J
9
SÓKNAR-
GJÖLD 1995
TIL EIN-
STAKRAAF
STÆRRI
SÖFNUÐUM
Bústaðasókn
22.000.000 kr.
Grafarvogssókn
24.500.000 -
Árbæjarsókn
24.000.000 -
Seljasókn
25.500.000 -
Hjallasókn, Kóp.
17.500.000-
Grensássókn
20.000.000 -
Langholtssókn
16.000.000 -
Ássókn
13.000.000 -
Háteigssókn
26.000.000 -
Nessókn
30.000.000 -
Hafnarfjarðarsókn
28.000.000 -
Akureyrarsókn
28.500.000-
Glerársókn
17.500.000 -
Selfosssókn
12.500.000-
Keflavíkursókn
23.000.000 -
ísafjarðarsókn
9.000.000 -