Vísir - 24.12.1949, Blaðsíða 7

JÖLABLAÐ VÍSIS

i þegai* heim kom, og dáið eftiv
| stutta legu. Steinbjöi'M var
i lítið yfir þritugt, athafna-
| maður og í'jáður vel. Virtust
Aldraður uppgjafabóndi,
sem Einar hét, var í stof-
unni, þegar sviptibylur þessi
skall vfir. Hann sagði og lét
sér iivergi brcgða: ,.Mcð
byljum fer balnandi veður“.
Þetta orðtak hafði eg eigi
! allar líkur benda til þess, að: heyrt fvrr, og festist það mér
hann yrði meðál gildustu j í minni. Gamli Einar reynd-
bænda í Reykholtsdal. Stóð jst sannspár. Næsta dag var
hánn nokkuð jafnfætis í komið blíðviðri og
frændum sinum Vilmundar- þurrkur.
staða bræðrum Magnússon-
um. Þeir voru systkinasyn-
ir. - Páll á Stemdórsstöðum
var orðinn hrumur og há-
aldraður. Harmaði hann
Aðeins finun mánuðir voru
liðnir, frá því að páskaveðrið
mikla skall á, og sumarblíðan
breyttist í fárviðri. f'n nú
.... , í var það fárviðrið, sem breytt-
mjog þennan mannvænlega 1 __ . ’ , • ,
‘ ^ A- v ! i’v i r • lst í bliðu. Eflir þvi sem a
son, er staðið haíði þar iyrir , , 1
, ' haustið leið, íor tið batnandi.
bm hans.
Til fjalla fóru sumarldóm að
O— þroskasf, ]>egar komið var
Sláttur byrjaði víðast þrem Lindir veturnætur. Þá um
vikum síðar en vcnjulega var haústið las séra Þorður
á þeim árum. Heyfyrningar í Rcykholti mér bréf tra séra
voru nálega engar. Margt af Rjarna Sigvaldasyni, prestí
verkafólki var lasburða eftir 11 Stað í Steingrimsfirði. \ ar i
nýafstaðna mislinga. En það, 1,V1 lýsing al veðurfari-þar
sem mestu máli skipti, var, 11111 sumarið. Haíði verið enn
að nú bættust látlausir ó- kaldara j)ar en Iiér um Borg-
þurrkar við mikinn
brest. — Oftast var J)ó fært
að velja,’ annað hvort : að
slátra, unz öruggt var unj
nægar fóðurbirgðir -eða
setja á vogun. Það glæfraráð*
ið tóku flestir bændur i þetta
sinn. Vcðurblíðan um
haustið glæddi nýjar voniv
um, að úr myndi rætast bet-
ur en áhorfðist. Þær vonir
brugðust heldur ckki. A góð’-
bezti um beitarjörðmn gckk sauð-
l’é sjálfala fram á þorra.
Veturinn var hagasæll lil
enda og öllu reickli vel af.
Víðar en hér um Borgar-
fjörð settu menn djarft á
vetur þennan. Það sagði mcr
Emar Jochumsson, bróðir
Jrjóðskáldsins séra Matthías-
ar, að þann eina vctur hafi
hann sett fó sitt á eins og
vitlaus maður. En þó gekk
allt fram vanhaldalaust. Ein-
ar bjó þá í Garpsdal og var
orðlagðu r du gnaðarbó nd i.
Til sanninda merkis um
veðurblíðu má geta þess, að
Húuvclningar lögðu af stað
rétt fyrir veturnætur mcð
Það er erftirsjá að hinum gömlu, tignu seglskipum. Véla-
aflið er að hrekja þau af höfunum og í vor fór fram síð-
asta kappsigling hveitiskipanna milli Astralíu cg- Fal-
mouth á Bretlandi, Þau hafa venjulega verið um 90 dagaj
á, leiðinni. Hér sést barkurinn Pamir, sem tók þátt í síð-
ustu kappsiglingunni.
veður, en isköld norðanþoka
grúfði yfir öllum heiðum og
hálsum og lokaði úlsýni lil
okkar fögru fjalla. öðru
hvoru kom þó uppstytta, svo
stóra fjárrckstra til Reykja-
Sras- arfjörð. Sast þar fyrst herja- víkm, þdr voru úr Miðfirði,
Víðidal, Vatnsdal og Ltmga-
.skapur var þar.svo bagbor- ^ R.g GuðnuuKlur KIem-
enzson í Bólstaðarhlíð fvrir
vísir um veturnælur
var
in, að einsdæmum sætti.
Þetta sumar hefir ;etíð
vcrið kennt við mislinga á
Suðurlandi, en við hval á
Norðurlandi. Þau nöfn hvort
þeim í-ekstri. Allir fóru þeir
fjöll, um Arnarvatnsheiði og
og Kaldadal. Nokkru eftir
vetuniætur riðu |>eir aftur
aldri. Ekki var þar cin báran og fært frá þeim litla hltita
lað mesta vatnið hámáði af
flckkjum, sem verið var að um sig eru sannmæli. Þyngra lu)rður 'hina s5mu ldð á
hræra í allar þurrar stundir. komu þa nuslmgarmr mður fiatjárimðmn ]iestum Fraus
þá eigi á polli á heiðum uppi.
£•>
þeirra, sem voru þá enn með
lömbum. Um veturinn voru
stök.
Alltaf bárust fréttir úr öll
um áttum um maiinalát al' þá á Húsafelli eitt hundrað |laust |Mitta^ Viku fvrir rétt-
völdum mislinganna. —- Guð- “ ' - 'v' ‘
rún, fyrri kona Erlendar
Gunnarssonar siðíir bónda á
Sfurlureykjum, dó ásamt ný-
fæddu barni þeirra, — sömu-
og þrjátiu sáuðir, áttatíu
gemlingar og um eða yfir
eitt hundrað og tuttugu
ær. - Lítil eða enginn van-j
höld voru þá í sauðum og
Guðrún Sveinsdóttir, gemlingum. Milli tíu
Var því heyi haugað í liey- sunnanlands én norðan.
garða og tóftir víðast hvar Læknar toldu, að hér á landi
svo illa þurru, að varúðar heíðu það sumar dáið 1(500
þurfti að gæfa, að eigi Iiíyt- manns úr mislingum. Þá
ist tjón af. Heybruni átti sér voru landsmenn um það bil
stað í Borgarfirði og víðar helnúngi færri en nú.
Ilvalrekinn fyrir Norður-
ir náðist dálítið inn af sæmi- laildi var með fá'dæmum.
lega þurru heyi. En heyfeng- Nær þrjátíu stóra reyðai'hvali
ur var samt yfirleitt afar rýr. rak á einni jörð, Anastöðum
I bókinni Arferði á Islandi á Vatnsnesi. Voru J)á tevmd-
el'tir Þorvald ithoroddsen er ar margar lestir héðan úr
þótt heiður væri hiniinn. Um
Jietta gct ég honð af eigin
revnslu.
nákvæm veðurlýsing af þessu Borgarfirði norðiir á Vatns-
leiðis
kona Helga Böðvarssonar. tuttugu ær fórust, eu lömhin,; siunri>. Scí,ir jKU% að tiu siun_ nes til þess að sækja þangað °K var
Þeirra sonur var Guðjón sem lifðu undan ölliun án- um hafi orðið alsnjóa á Norð- hval. Þar var fjöldi manna að l)ví að leita l>ar cftil
laðir skáldsins Halldórs um, minnir mig að væru urlail(li frá Jóusmessu til að hvalskurði, og fengu þeir
Kiljans Laxness. Þau hjón þrjátíu og þrjú. En um eða
í yfir sextíu ær urðu J)ó i
öllum
rétta, og 12. sept. hafi frostið hval i verkalaun.
vei’ið 7— 11 stig. Þá hafi ár Hafís hafði lokað
verið riðnar á ís í Skagafirði siglingalciðum til Norður-
ar voi’u samlokur. Hef eg og Dalasýslu laU(ls, svo að flgtar ],jargir
lýst hér að framan, hvaðaj t þessu hriðarveðri var cg VOru bannaðar. Hvalrckinn uslum hlutíöllum við þarfir
Haust Jætta bárust J)ær
fréttir sveit úr sveit, að kom-
in væi'u frá Englandi tvö
gufuskip hlaðin fóðurba ti,
sem gefinn væri af Bretuni,
landsníömium til hjálpar í
neyð. Eiríkur Magnússon var
þá bókavörður i Cambridge,
liann upphafsmaður
fé-
gjöfum löndum sínum til
líknar. Fóðm’bæti þessiun
átti að dreifa um allar sveit-
ir landsins og jafna svo nið-
ur milli bænda í sem i-e' 11 -
voru J,á á Kópareýkjum
Reykholtsdal. Enn fremur kvíum, vegna þess hve marg-
misstu ],á konur sínar í
Reykjavík, er J>eir voru á
leið til Ameríku, Jón frá ær neliidust samlokur. Þá ferð til Akraness. Fór cg mikli hætti J,ó að nokkru úr
l ifsstóðum og Steinólfur voru lambgotur einnig nytk- Skarðsheiði. Var eg að flytja brýnustu þörfum. En allar
Grímsson, föðurbróðir Gúð- aðai upp. Gátn J,;er iarið að kaupafólk og hafði nokkra kaupstaðarvörur voru Jwotn-
mundar S. Grímssonar dóm- mjólka vel á landkosta jörðf- hesta f eflii’dragi. Þcgar upp ar víðast hvar, þegar á sum-
Þá um, þegar fram á sumar leið. á heiðina kom, var stórviðri arið leið. Borgfirðingar
fann- Jæir, seni* fóru i hvalferðir
i .... mikið norður á Vatnsnes, flnttu
ir Jóhannesar Hannessonar í bræður höfðuin tekið mLsl-; nýSnævi, að kindur, sem við með sér kaffi, sykur, tóbak yH^terkari og háðu Eirík
Stóra-Asi, ung stúlka, lézt mgana í kaupstaðarferðinni., veginn voru sýn(lllst að j)ví og jafnvel eitthvað af korn- enga þökk liafa fyrir afskipti
hún eftir fárra daga legu. j Var nú eigi að sökrnn að komnar að fenna { kaf En vöru. Vara þessi bætti úr
Sigríður Pétursdóltir, kona spyrja. Flest heimilLsfólkið þegar komið var { byggð sárasta skorti þar nyrðra og
sera IMagnúsar Andréssonar yar hman við þrjatíu og sex | sunnau heiðar, var jörð snjó- fengu liana þó færri en vildu.
á Gilsbaklea, ol þa íyrsta barn ára aldur, svo að íáir á , lans og slórviðrinu virtist Margt er húið að skrifa um
sill, cr hún hafði teldð Jæssa bænum urðu skriðfærir j slotað mcð ö]lu. Na)taði eg ótíð þá, sem stóð nálega 5
mannskæðu sótt, sem hún næstu daga. Allir réttu þó| mig á Leirá hjá Þórði bóndad mánuði samfleytt og veilti
Margir unnu J>ó meö ^ Eftir að efí hafði komið þændum landsins
einsdæmi. Barnið hitaveiki, þvi að lítt var hestum
ara í Norður-Dakota.
var nýkomin í vist að Kal- Undir eins og búið var að með liörkufrosti oe
manstungu, Ragnhildur dótt- færa frá, kom í ljós, að við liomu yar þ.u. gyo
manna. Flestir tóku fegiiis
hendi við Jæssiun gjöfum,
])ótl ekki kænui nema fáir
pokar í Iilut hvers eins
bónda, og Jkíi- stæðu litln
réttari et'tir en áður. En hjá
sunuun vai'ð stónnennskan
sín. Hann hefði án þarfa
gert Islendinga að bónbjai'ga-
mönnum i Bretlandi. Aftur
á móti var honum þakkað
liátt og i hljóði af þeim, sefn
áttu metnaðimi minni.
lifði þó af. Þótti slíkt þá við
næstum
var piltur, sem skírður var læknisráðum fylgt. Vimiu-
Þorlákur, lézt hann á fyrsta kappið réð meiru.
dcgi. Þannig voru fréttir, j Meðan við á heimili nniul
sem daglega bárust vor Jietla vorulll rúmföst af megaum
og langt frarn cftir sumri. \ s6tlhit^ kom steinbjörn
—0— j Pálsson frá Steindórsstöðum
Undii’ eins og við bræður i Revkholtsdal. llann var i
vorum komnir heim úr ull- j sauðaleit og kom í hæinn
arferðinni, var ám smalað að leila frétta um þá. Virlist
eg
mínum
jHingar Eins og sjá má
á haga ogjbúsifjar i ýmsiun niyndum. endurminningum,
af þeim
sem ég
í'ansað reiðveri og farangur, Eu minna hefir liins verið hef verið að rifja upp hér,
var mér boðið
i stofll.
En ij getið, hversu vel úr öllu rætt- er eiiginn samanburður á tíð-
sama bili og eg kom í hæinn ist, eftir því sem á horfðist. arfarmu vorið og sumarið
reið yfir svo snöggur svipti- j þrátt fyrir öll vanhöldin um 1882 og því sem af er þessu
vindiH' að brakaði i hverju! vorið, áttu þó bændur al- sumri (1919).
tré i húsinu. Reiðvcri þau,
sem eg hafði hlaðið saman,
mennt miklu í'Ieiri fénað eftii'i Segja má islenzkum bænd-
en þeir gátu sett á vetur, svo um til hróss, að fáir þeirra
tókust á loft og .þeyttust ijlítil og léleg voru lieyiu frá létu hugfallast vegna harð-
allar áttir. i sumrinu. Var þvi um tvennt indanna 1882 og afleiðinga