Forvitin rauð - 01.06.1981, Síða 7

7
Ráðstefna 8, mars sl.:
Hvar stendur kvennabaráttan?
Þann 8. mars sl. á al-
þjóðlegum baráttudegi
kvenna, efndi Rauósokka-
hreyfingin til ráðstefnu
san bar yfirskriftina:
Hvar stendur kvennabarátt-
an. Þar voru fluttar fram-
söguræóur um fimm mála-
flokka en eftir hádegi
störfuðu umræóuhópar. Mál-
efnin sem fjallaö var um
voru: Konur og verkalýðs-
hreyfing, framsaga Bjarn-
friður Leósdóttir og Helga
Ólafsdóttir. Konur og
tæknibyltingin sem Vilborg
Harðardóttir ræddi ur, kon-
ur og menntun sem Ýr Loga-
dóttir hafði framsögu um
og loks fjölskyldupólitík
san Hjördis Hjartardóttir
fjallaði um. Loks kynntu
Rauðsokkahreyfingin og
Kvenréttindafélagið starf
sitt og stefnu.
Það er skertmst frá þvi
að segja, að framsöguerind-
in voru öll hin merkileg-
ustu, sum hver verulega
sláandi, en umræðumar tók-
ust ekki eins vel. Má
segja að ráðstefnan hafi
endað i nokkrum deilum og
í lausu lofti, þar sem
skoðanir reyndust mjög
skiptar vió baráttuleiðir.
Veróur vikið að þeim deil-
um siðar.
1 ræðu Bjamfríðar kcm
fram, að konur eru stærsti
ófaglærói verkamannahópur-
inn og sá laxjst launaðasti,
Verkakonur hafa bætt launa-
tekjur sínar meó ákvæðis-
vinnu, en þær urbætur eru
akki í neinu samræni vió
aukna framleiðslu, þvi
meiri framleiðsla því minnc
fær verkakcnan fyrir hvert
kíló. Ef bónusinn er tek-
inn af fara launin undir
4000 kr. fyrir 8 stunda
vinnudag og þaó segir sig
sjálft, aó það lifir eng-
inn af þvi kaupi. Það kan
fram i máli Bjamfriðar,
aó ákvæöisvinnan sundrar
verkafólki, ef vinnan
minnkar stendur fólk framrtj
fyrir uppsögnum eða að
jafna vinnunni milli fólks
sem þýóir lægri laun. Sú
samstaða um að draga úr
vinnunni er ekki lengur
fyrir hendi. Þar vió bæt-
ist, að konur fóru illa út
úr siðustu samningum þrátt
fyrir fögur orð um hina
lægst launuðu. Launum
framleióslustéttanna er
haldið nióri, er. hinir
geta fengið það æm þeir
vilja. Bjarnfrióur kan
inn á muninn á kjörum
þeirra sem vinna hjá riki
og bæ og þeirra sem vinna
eftir töxtum verkalýðs-
félaganna; þar rikir veru-
legt misrétti.
Innan verkalýðshreyf-
ingarinnar ráóa konur
litlu sem engu, þó aó þær
ættu í raun að ráða fjölda
félaga þar son þær eru í
meirihluta. Bjamfriður
varpaði fran þeirri spum-
ingu hvort ekki þyrfti aö
rifa konurnar undan valdi
karlanna og ekki sist aö
koma verkalýóshreyfing-
unni undan valdi flokk-
anna. I miðstjóm ASl
sitja nú tvær konur af
þeim 15 fulltrúum san þar
eru. „Vió höfum stutt
karlana," sagði Bjamfrið-
Hjördís Hjartardóttir:
Fjölskyldupólitík
Fjölskyldupólitik er
skrítin tík- og £ raun
hefur lítió farið fyrir
henni nema sem einhverju
oróaglamri undanfama
mánuði. Frá þessu eru
þó undantekningar og ég
mun koma að því síðar.
Hvað er fjölskylda?
Upphaflega þýddi orðið
"fairilia" allt sem til-
heyrói heimili karlitann-
sins,þ.e. þræla,dýr, böm
og kcnur. Rferkingin hef-
ur eitthvað breyst síóan.
Nú notum við það um
kjamaf jölskylduna, pabba,
mömmu og böm og eins um
1 foreldri með 1 bam eða
f leiri.
Kjamaf jölskyldan -
hjónaband, er það sam-
býlisform sem msstan stuó-
ning og viðurkenningu fær
jafnt í löggjöf sem og af
siðgæóishugnyndum borgar-
anna. Ifeð sívaxandi
fjölda einstæöra foreldra
hefur það sanbýlisform aó
einstætt foreldri búi sér
og bömum sínum heimili,
smám saman hlotið vióufe-
kenningu. Önnur sairbýlis-
form, t.d. svokallaðar
"koimiúnur" eru ekki viður-
kenndar af neinum ráðandi
aóilum og varla til á
Islandi.
Hvert er í raun og veru
hlutverk fjölskyldunnar?
Af hnerju er kjama-
fjölskyldan þaö sanbýlis-
form sem mesta viðurkenn-
ingu fer?
Hlutverk fjölskyldunnar
er ákaflega háleitt I
hátiðarræðum jafnt lærðra
sem leikra, en í rauninni
er hlutverk f jölskyidunnar
fyrst og fremst endumýjun
vinnuafls, þ.e. bæói frá
lokum vinnudags til upp. -
hafs hins næsta og eins
aó feða af sér og ala
upp nýtt vinnuafl. I
öóru lagi er fjölskyldan
kjaminn í samfélaginu,
eitt stöðugasta form
samfélagsins, sem vió-
heldur ríkjandi ástandi
og er öflugt kúgunarform.
Þriðja en ekki síst mikil-
væga hlutverk fjölskyld-
unnar ef litið er á þaó
frá hag- og hugnyndafræði
rikjandi stéttar, er
eyðsluhlutverkió. Haq-
kvæmast er fyrir ríkjandi
stétt að hafa sem flestar
neyslueiningar - hvemig
haldið þið aó auðvaldinu
yrði við ef við ferum að
nota saman 3 fjölskyldur
t.d. bara einn bíl, eina
ryksugu, eitt sjónvárp
o.s.frv. Enda ekki sparað
af jafnt ríkisfjölmiólum
sem og málgögnum allra
st jómmálaflckka að koma
til ckkar þeim boóum aó
"lukkan" sá "litli nýji
frá Japan", þetta eóa hitt
"verkamannablóðió" eóa
gallabuxur af ákveðinni
gerð. Ég efa ekki að allar
ríkisstjómir og stjómar-
andstöður jafnt sem sveit-
arstjómir frá upphafi mun-
Ræða flutt á ráðstefnu 8. mars sl.
ur,„en þeir styðja okkur
ekki." Undir lokin kcm
Bjamfrióur inn á það, aó
vera orðin fullorðin og
standa í baráttunni, það
væri það allra sióasta
sem konur mættu gera,
Vildu þær kana feinhverju
á framfæri: aó eldast:
Helga Qiafsdóttú: fjal]*
aði um BSRB og kjör kvennc
innan þeirra samtaka. I
BSRB eru um 2500 manns,
950 karlar og 1600 konur.
Auk þess vinna um 800
Sóknarkonur á borgarstofn-
unum og þasr eru allar i
1. og 2. launaflokki, en
þar er enginn úr Starfs-
mannafélagi Reykjavikur-
borgar. Á spitölunum
vinna konur úr Sókn við
hlið laakna sem hafa þre-
föld til fjórföld laun á
vió þær. I siðustu samn-
ingum fengu konur nokkru
frangergt og sióan hafa
t.d. fóstrur bætt kjör
sín.
Stærsti hópur kvenna
er í launaflokkun 6-11
en i efstu flokkunum eru
nánast engar konur. Það
san er fróðlegast við
launakerfi BSRB er viö-
miðun kvenna- og karla-
starfa. Sjúkralíðastörf
eru metin á við störf
meindýraeyðis, ljósmæður
á við birgðaverði, fóstr-
ur á við þá san starfa vó
við eldvamareftirlit,
deildarljósnæður á við
áhaldaverði o.s.frv, san
sagt mikill munur á þvi
hvernig' störf kvenna og
karla eru metin. Helga
lagði áherslu á að konur
yrðu að krefjast nýs og
breytts starfsmats þar
sem tekið væri tillit til
ábyrgðar san fylgir mörg-
um þeim störfun sem konur
gegna nær eingöngu, eins
og hjúkrun og móttöku
mannanna bama.
, Vilborg Haróardótti r.
hóf mál sitt á þvi að
minna á að litið hefði
verið fjallaó um tölvu-
byltinguna svokölluðu,
allra sist þá hlið sem
snýr að konum. Tölvu-
byltingin er að skella
yfir og varðandi framtið
hennar og áhrif eru tvö
sjónarmið á lofti. Ann-
ars vegar rikir bjartsýni
um auknar fristundir, hins
vegar svartsýni, ótti un
aukið atvinnuleysi verði
ekki eitthvað gert. Spum-
ingin er hver á að stjóme
tölvubyltingunni, hver mur
hagnast á henni? Verka-
lýðsfélögin veróa að ræða
hvernig atvinnuskiptingin
á aó veróa, hvað eiqi að
gera þegar fólki verði
sagt upp. Það astti aö
nota gróðann til aó búa
fólk undir önnur störf, til
enduimenntunar. Vilborq
sagði, að það benti allt
til þess að fyrst og fremst
konur yróu fyrir baróinu á
neikvæðum hliðum byltingar-
innar. Tölvan hefur þegar
hafið innreið sina i iðn-
greinum, þar ssn mikil þró-
un hefur átt sér stað.
Byltingin sem framundan er
verður i þjónustugreinum
cg þar eru konur i lágt
du aðspurðar segjast bera
hag fjölskyldunnar fvrir
brjósti, þo veit ég ekki
til aó einn einasti stjóm-
málaflokkur hafi mótað sér
skýra stefnu 1 málefnum
fjölskyldunnar, þó hafa
allir flðkkar nýlega lýst
þeirri skoðun sinni að
þörf sé á bessu.
En hvað hefur verið gert
hingað til?
eldra og bama - ætli það
hafi ekki verið metió, eins
og það heitir svo fallega
"þjóðhagslega hadkvænara"
að ná einstæðum foreldrUm
út á vinnumarkaðinn.
Hver er svo afstaðan til
fjölskvldunnar í dag?
- H ver er hin samfélagslega
ábyrgð?
Því verður ekki neitað
að ýirsar jákvæðar aðgerðir
hafa verið gerðar í mál-
efnum f jölskyldunnar. Það
hafa t.d. verið byggð dag-
vistarheimili, það hafa
verió byggðir Iferkamanna-
bústaöir, nýverið samþykkt
lög um feóingarorlof og
fleira nætti nefna. Allar
þessar aðgerðir eru þó
einungis sem dbcpi í hafió
- nú og ég ætla að leyfa
nér að vera svo neikvæó að
setja t.d. spumingamerki
við hvort dagvistarheimili
hafi verið byggð végna for-
Fjölskyldan ber aðmestu
leyti ábyrgö á sjálfri sér
- ein og sér -, framfærslu
sinni og ippeldi bams.
Samfélagsleg ábyrgð er
væqast sagt takmörkuó.
Launapólitik hefur svo .len-
gi sem elstu iiEnn muna
verið þannig að eltki er
hægt að framfleyta fjöl-
skyldu af launum eins manns
fyrir 8 klst vinnudag -
þannig aó annaðrvort verður
að koma til yfirvinna eóa
launavinna beggja foreldra
þegar um þá er aó ræða.
Nú skyldi maður ætla aó
launuóum störfum, sem ófag-
lærður vinnukraftur.
örtölvan er ódýrari en
vinnuaflið og konur eru við
kyaant vinnuafl, vegna þess
að þær eru konur. Kyn-
greiningin i störfum gerir
tilfærslu illmögulega nana
endurmenntun kani til. Kon-
ur eru bundnar við ákveðin
störf, þær eru illa skipu-
lagðar faglega san hópur
og reynslan sýnir okkur,
að konur eru fómarlanb
krepputima. Þvi veróa kon-
ur að vera vel á verði og
krefjast aógerða.
En tölvan mun einnig
skapa ný störf, sumir balda
að þau vegi upp á móti hin-
im sem lögð verða niður.
Þar ættu konur að standa
jafnt að vigi, en reynslan ■
er sú að konur fást við að
pikka meóan karlamir
stjóma. Hvers vegna? Jú,
konur hafa ekki tæknimennt-
un, þær fást ekki við
stjómun. Þaó þarf að
hvetja kcnur til að afla
sér þekkingar, benda stelp-r
um i skólum á aó þama er
ný leið. Vió verðun aó
reyna aó hafa áhrif á það
hvemiq málin þróast. Við
verðum.að krefjast styttri
vinnutima - á sama kaupi-.
Það verður aó huga að
heilsufarinu þvi að tölv-'
unni fylgir andleg þreyta,
umræðan dugar ekki ein, enn
sem kcmió er lokar fólk
augunum, það verður að gera
kröfur fyrst og fremst um
endurmenntun. Konur verða
að vera viðbúnar svo að
þeim verði ekki enn einu
sinni fómaó.
Ýr loqadóttir ræddi um
konur og menntun. 1 máli
hennar kcm fram, að konur
sækja sér meiri menntun en
Frh. á bls. 20
samfélagið kæmi til móts
við þarfir bama og for-
eldra meðan þau vinna utan
heimllis. Nix - dagheimil-
ispláss fá nær einungis
einstæðir foreldrar - þeir
foreldrar sem eru I sairbúð
eóa hjóiabandi nega greiða
helming af lægstu launum
fyrir daggæslu fyrir eitt
bam.
Skólinn sinnir eingcngu
fræðslchlutverkinu þar er
uppeldishlutverki gagnvart
bömum aó öðru leyti sama
og ekkert sinnt og umönnunn
arhlutverki alls ekki.
Samfelldur skóladagur og
nötuneyti í skólum er enn
fjarlægur draumur.
Að allir þurfi þak yfir
höfuðið hefur ekki vsrió
viðurkennt sem ábyrgð sam-
félagsins. Heldur em
húsnæðismál einkamál fólks.
sem því ber að leysa a hinn
viðurkennda hátt meó að
verja bestu árum as/innar
i ilómiausan þrældóm fyrir
steinsteypu eða hrekjast á
milli leiguhúsnæóis og
vera á götunni á víxl. Og
fleira mætti auóvitað tína
til.
Afleiðing alls þessa er
að fjölskyldan er alls ekki
i stakk búin til að rækja
hið margrómaða hlutverk
sitt sem tilfinningalegt
athvarf fyrir fjölskyldu-
meðlimina. Saimerustundir
f jölskyldunnar em sjald-
gæfir atburðir og möguleik-
aur til ják\æðra tilfinning-
alegra samskipta, t.d. kyn-
lífs, stórlega skertir
vegnavinnuálags meðneim.
Að framansögðu sýnist
mér að negi draga þá álykt-
un að kjamaf jölskyldan
sé fyrst og fremst ódýrari
og hentugri stofnun út frá
hagsmunum ríkjandi stéttar
Frh. á bls. 20
\