Morgunblaðið - 02.11.1953, Page 5

í Mánudagur 2. nóv. 1953
MORGVISBLAÐIÐ
5
blaðið yrði „stórblað eftir ís-
Jenzkum mælikvarða“ er löngu
fram kominn. Það er ekki sízt
[Vilhjálmi Finsen sjálfum að
þakka, því að lengi býr að fyrstu
gerð og hann gaf blaðinu þann
foyr í segl, sem dugði.
1
ANDBLÁSTUR
Stofnun ’útgáfufélagsins „Ár-
yakurs“ var gerð að miklu um-
talsefni í andstæðingablöðum
Morgunblaðsins. Var m. a. fitjað
Upp á tilhæfulausum söguburði
Um hið mikla fjármagn, sem átti
að standa að þessum félagsskap
©g yrði handbært til að standa
Straum af rekstri Morgunblaðs-
ins. I upphafi var tæpt á því, að
lé það sem ætlað væri útgáfunni
myndi nema einni milljón króna
eða um það bil. En innan skamms
var dregið úr þeim sögusögnum
Cg þá talið að vissa væri a. m. k.
fyrir að Morgunblaðið eða eig-
lendur þess myndu hafa „milljón-
arfjórðung", eins og það var orð-
að, til umráða fyrir rekstur
þlaðsins. Allar voru tölur þess-
ar og ágizkanir úr lausu lofti
gripnar. Það var fyrst eftir harða
baráttu næstu fimm ár að hluta-
fé útgáfufélagsins komst upp í
'J31 þúsund krónur.
Þ. 5. nóv. 1919 var ráðinn rit-
Stjóri í hið auða sæti Ólafs heit-
Jón Björnsson
Ins Björnssonar, Einar Arnórs-
Bon prófessor. Hann hafði þá um
skeið haft mikil afskipti af stjórn
málum, enda var þessi fjölgáfaði
maður orðlagður bardagamaður,
Cf svo bar undir, í stjórnmálaerj-
Unum. En afskipti Einars Arn-
órssonar af daglegum rekstri
blaðsins munu ekki hafa verið
iinnur en stjórnmálagreinar, er
bann að jafriaði ritaði heima hjá
Sér. En hann reyndist ómissandi
frá lagadeild Háskólans og lét því
Bf ritstjórninni 31. jan. 1920.
i
l
I
I.EITAÐ EFTIR UMBÓTUM
1. júní 1921 réðst Þorsteinn
Gíslason ritstjóri til blaðaútgáf-
Jinnar, gamalreyndur og mikil-
hæfur ritstjóri, skáld og bók-
Inenritamaður. Færði hann í bú
!Ar vakurs blað sitt Lögréttu, er
t>á var sameinuð ísafoldarútgáf-
imni.
Litu menn svo á, að með sam-
Siningu hinnar borgaralegu viku
blaða ísafoldar og Lögréttu
„ Inyndi hagur blaðanna vænkast.
En Árvakur bjó við þröngan
íjárhag og var það ýmsum félags-
mönnum áhyggjuefni, er vildu
íeggja sig fram til að sjá blöðum
• Éélagsins borgið. Eitt af ráðun-
Jim til þess var, að ráðinn var
Bérstakur auglýsingastjóri við
Morgunblaðið, en stofnandi blaðs
lns og ritstjóri, Vilhjálmur Fin-
Ben, hafði frá öndverðu haft að
Uokkru leyti auglýsingasöfnun á
bendi svo og féhirðir blaðsins,
Irændi hans, Gísli Finsen. En
Blík starfstilhögun reyndist ekki
Bð öllu leyti heppileg og réðst
Engilbert Hafberg kaupmaður til
Morgunblaðsins sem auglýsinga-
Btjóri. Reyndist það Morgunblað-
Ieu hið mesta happ.
Nokkru seinna, eða árið 1923,
yar enn gerð sú breyting í fram-
Evæmdastjórn blaðsins, að ráð-
Ipn var sem gjaldkeri fyrirtæk-
►
Austurstræti 5, þar sem blaðið var til húsa um nokkurra ára skeið.
isins núverandi framkvæmda-
stjóri þess Sigfús Jónsson. Hann
var starfsmaður endurskoðunar-
skrifstofu E. Manschers áður en
hann kom að blaðinu. Hefur hann
nú samfleytt starfað við Morg-
unblaðið í rúm 30 ár, með þeirri
trúmennsku gagnvart hag fyrir-
tækisins sem að öllu leyti er frá-
bær.
Á þessum erfiðleikaárum voru
það einkum þeir Jes Zimsep út-
gerðarmajður, John Fenger stór-
kaupmaður og Garðar Gíslason
af félagsmönnum í Árvakri er
leituðust við að sjá útgáfufélag-
inu farborða. Fyrrgreindar ráð-
stafanir til viðréttingar fjárhagi
blaðsins munu fyrst og fremst
hafa verið runnar undan rifjum
þessara manna.
RITSTJORASKIFTI
En þrátt fyrir vinsældir og álit
Þorsteins Gíslasonar ritstjóra,
fækkaði kaupendum Morgun-
blaðsins á ritstjórnarárum hans,
og auglýsingar drógust saman,
svo að stjórn útgáfufélagsins tók
að svipast um eftir nýjum mönn-
um, til að taka að sér ritstjórnina.
Snéru stjórnarnefndarmennirnir
sér til hins unga þingmanns Vest-
ur-Skaftfellinga, Jóns Kjartans-
sonar, er þá var fulltrúi lög-
reglustjóra hér í Reykjavík.
Hann hafði skrifað greinaröð í
Morgunblaðið stjórnmálalegs
Er stjórn Árvakurs bar upp ósk
sina við Jón Kjartansson. að
hann tæki við ritstjörn Morgun-
blaðsins, setti hann það sem skil-
yrði fyrir þátttöku sinni í rit-
stjórninni, að Valtýr Stefánsson
yrði annar ritstjórinn og þeir
önnuðust ritstjórnina í samein-
ingu. Þetta var um áramótin
1923—24. Þá hafði Valtýr Stef-
ánsson nýlega gerzt meðeig-
andi og meðritstjóri búnaðar-
blaðsins Freys. Hann var að öðru
leyti ókunnugur blaðamennsku.
1. apríl 1924 tóku þessir
óreyndu menn við ritstjórn Morg-
unblaðsins og ísafoldar. Utgáfa
ísafoldar hafði þá legið niðri á
3. ár þar eð Lögrétta kom í henn-
ar stað.
YMSIR STARFSMENN
FYRSTU ÁRANNA
Þegar Jón Kjartansson og Val-
týr Stefánsson tóku að sér rit-
stjórn Morgunblaðsins, var einn
blaðamaður auk þeirra við rit-
Stjórnina, Jón heitinn Björnsson
rithöfundur. Skúli Skúlason hafði
þá. um skeið starfað við blaðið,
en gerðist nú forstjóri Fréttastofu
blaðamanna. Axel Thorsteinsson
vann j ígripum við ritstjórnina
næstu árin, og eins gerði Skúli
þangað til hann flutti til Noregs.
Fyrir 1924 voru m. a. þessir
menn starfandi við blaðið um
styttri eða lengri tíma Andrés
Björnsson skáld, Baldur Sveins-
jon blaðamaður, er síðar vann
jm langt skeið við Vísi, Björn P.
ECalman cand. jur. og Einar Sæ-
nundsen skógarvorður. Vilhjálm-
ir Þ. Gíslason var starfsmaður
ritstjórnarinnar í tíð Þorsteins
Síslasonar. En Árni Óla, er var
ráðinn til blaðsins frá byrjun,
avarf þaðan árið 1920, og var 5
ír í burtu frá ritstjórninni.
Á þessum árum voru m. a.
lónas Einarsson starfsmaður ís-
[enzku stjórnardeildarinnar í
Kaupmannahöfn og Helgi Tómas-
son læknir, fréttaritarar blaðsins
srlendis.
I HUSNÆÐISHRAKI
Frá því Morgunblaðið var
stofnað og fram til ársins 1925
hafði skrifstofuhúsnæði blaðsins
verið hér og þar um miðbæinn, í
ísafoldarprentsmiðju fyrst í stað,
í íbúð Vilhjálms Finsens í Tjarn-
argötu 11, í Austurstræti 3 af-
greiðsla, í Pósthússtræti (gamla
pósthúsinu) bæði skrifstofur og
afgreiðsla. Vitanlega var það
daglegum erfiðleikum háð, að
hafa skrifstofuna á einum stað,
afgreiðsluna á öðrum og prenta
blaðið á þriðja staðnum. Bót var
það í máli, er bæði ritstjórn
og afgreiðslu var komið fyrir í
Austurstræti 5, gegnt ísafoldar-
prentsmiðju, en auglýsingaskrif-
Skúli Skúlason
stofan komst aldrei fyrir í hús-
næði Morgunblaðsins á því tíma-
bili sem Engilbert Hafberg var
auglýsingastjóri blaðsins. Hann
starfaði hjá blaðinu til ársloka.
1936. Lengst af var auglýsinga-
skrifstofa hans í Austurstræti 17.
___
i
MORG UNBL AÐINU
KOMIÐ FYRIR f „ÍSAFOLD“
Fyrir forgöngu Garðars Gísla-
sonar, er þá var gjaldkeri félags-
stjórnarinnar, gerðust þær breyt-
ingar á högum blaðsins voriíP
1925, að ritstjórn og afgreiðsla-
fékk inni í húsakynnum ísafold-
arprentsmiðju, svo að þar var allt-
á einum stað, ritstjórn, prent-
smiðja og afgreiðsla. r ;
í lágri viðbyggingu austan viðt
hið upprunalega hús ísafoldar-
prentsmiðju var enjlur fyrir
löngu knmið fyrir „gángvél“, cr
þá var kölluð svo, tfl að reka-
prentvélarnar. Eftir að rafmagn-
ið kom til sögunnar þafði þessi
útbygging verið notuð fyrir tvær
setningarvélar o. fl. %
I þessu mjög takmarkaða hús-
næði var nú korííið fyrir
afgreiðslu, ritstjórn og bókhaldi
blaðsins. Upp fra því hefur
Morgunblaðið haft húsnæði fyrtr
ritstjórn og rekstur í’lsafoldar-
byggingunni, þó sá húsakostur
hafi löngum, og ekki sízt á síð-
ustu árum, verið all þröngur. Etv
Björn Jónsson síðar ráðherra.
reisti hús þetta fyrii: prentsmiðjtt
sína og íbúð árið 1886, og ber hún
enn vott um stórhug hans ogí
framsýni á þeim árum.
LESBÓKIN STOFNUÐ
Á þessu sama ári, 1925, var það*
orðið tilfinnanlegt hve lesmál
Morgunblaðsins daglega var lítiðT
Ekki voru tök á að prenta aðf
jafnaði nema fjögurra síðu blöðt
Þá var tekið það ráð að gefa útf
ókeypis fylgirit á hverjum sunnu-
degi, er var nefnt Lesbók. Vegn^.
hins þrönga fjárhags blaðsins^.
þótti ekki fært að lofa neinu unv
framhald þessarar útgáfu, encJa
var Lesbókin fyrst í stað gefin
út í einskonar tilraunaskyni og
ekki hirt um að tölusetja eintök-"
in. Útgáfan byrjaði á haustmán-
uðum, þegar auglýsingar blaðs-
ins voru með meira móti, einkuni
á sunnudögum, og var þá í fyrstu
létt nokkru af sunnudagsauglýs-
ingunum á fjögurra síðu blaðinu
með því að setja þær í LesbólC
Lesbókin varð fljótt vinsæl og
það svo, að áberandi var að
áskrifendum blaðsins fjölgaði vi^
tilkomu hennar.
Auglýsingar voru fljótt látnaí:
hverfa úr Lesbókinni, til þess atF
láta þær rýma fyrir því almenna
fræðandi skemmtiefni, sem Lesr
bókin hefur flutt frá öndverði^.
í marz næsta ár réðst Árni Olgt
að ritstjórninni að nýju. Var sip-
: ráðstöfun gerð einkum með þa|F
fyrir augúm að hann yrði liðtæk--
| ur við ritstjórn þessa vikúleg^-
I fylgirits. Hefur hann á undanföriv
um árum sannað í verki, að hanu
! sé réttur maður á réttum
■ stað. Á síðustu árum hefur hann^
| nær eingöngu gef ið sig að ritr-
! stjórn Lesbókarinnar til gagns og
! ánægju fyrir lesendur hennai.
: Um skeið varð hann þó að hverfa
frá ritstjórninni, þar sem hann.
gerðist auglýsingastjóri blaðsinsr
á árunum 1937 til 1946.
Starfsfólk blaðsins á 20 ára afmæli þess árið 1933, ásamt þeim prenturum ísafoldarprentsmiðju, sem
við það unnu. í fremstu röð: Aðalsteinn Ottesen afgreiðslumaður, Engilbert Hafberg auglýsinga-
stjóri, Jón Kjartansson ritstjóri, Valtýr Stefánsson ritstjóri, Sigfús Jónsson gjaldkeri, Árni Óla blaða-
maður. í annarri röð: Björgvin Benediktsson afgreiðslumaður, Óli V. Einarsson afgreiðslumaður,
Þórunn Hafstein skrifstofustúlka, Heiga Jónasdóttir símavörður, Jóhanna Ólafsdóttir skrifstofu-
stúlka, Guðmundur Kristjánsson innheimtumaður. í efstu röð: Sigfús Valdemarsson setjari, Ólafur
Stefánsson setjari, Guðmundur Kristjánsson prentari, Karl Jónasson vélsetjari, Sigmar Björnsson
vélsetjari, Magnús Stefánsson prentari.
MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGA 8 SÍÐUR
Haustið 1927, var það ákveðiðt
að framvegis skyldi Morgunþlað -
ið vera 8 síður á. dag, svp frenftk
sem þess værj nokkur kostur me9
þeim vélum er útgáfan hafði tíl
prentunai. Frarri til þessa tírría
hafði það komið íýrir, að géfin.
voru úþ stærri blöð en 4 síður og.
vorú 'aukablöðin sturidum aðein*
tvær siður að stærð" er þá vprut
prentÖð í minni vél. Sú vél tók
ekki/meira en tvær Morgunblað*-
síður.
Éftir að Morgunblaðið stækk,-
aði upp í 8 síður á dag að si’að-
aldri voru tvær prentvélar alltat
hafðar við ptentunina. ís|ifpldar-
þrentsroiðja útvegaðijxokkru síð-
ar sérstaka brotvél, er sett va*
:M}]
0
§|