Morgunblaðið - 03.04.1959, Side 2

1) n n r r- V n r *Tilfí
Fðstudagur 3. apríl 1959
Tekin verður upp skipuleg
söfnun örnefna í Reykjavík
Gunnar Thoroddsen borgarstjóri hefur
falið skjala- og minjaverði að gera
tillögur um, hvernig fyeirri söfnun
verði bezt hagað
Á bæjarstjómarfundi í gær var
tekin til umræðu fundargerð
bæjarráðs frá 24. marz. Fyrsti
liður þeirrar fundarger'ðar er á
þá leið, að í upphafi fundarins
hafi bæjarráðsmenn skoðaff fram
kvæmdir í Kringlumýrarræsi og
I Háaleitishverfi.
Gunnar Thoroddsen, borgar-
stjóri, vék að þeim framkvæmd-
um, sem þarna voru gerðar, í
ræðu á bæjarstjórnarfundinum.
Kvað hann þetta svæði það
stærsta, sem í einu lagi hefði
verið tekið undir byggingar i
Reykjavík. Væri vega- og ræsa-
gerð nú það langt komin, að hægt
væri að hefja byggingar á sum-
um svæðanum í vor. Hér hefði
þurft mikinn tæknilegan undir-
búning og ættu verkfræðingar,
skipulagsmenn og mælinga, verk
stjórar og aðrir er að honum
hefði unnið, miklar þakkir skild
ar fyrir vel unnin störf.
Örnefnin falli ekki í gleymsku
Hér er um leið verið að gefa
bæjarlandinu nýtt andlit, hélt
borgarstjóri áfram máli sinu, og
margt hverfur, sem þar var áð-
ur. Vil ég í því sambandi minn-
ast á nauðsyn þess, að tekin verði
upp skipuleg söfnun örnefna i
Reykjavík. Við slíkar stórfram-
kvæmdir er hætta á að meira og
minna af ömefnum og söguleg-
um minjum falli í gleymsku og
dá, en örnefnasöfnun hefur tii
þessa ekki farið fram með skipu-
legum hætti hér í Reykjavík. Hér
— Síra Sigurbjörn
Framh. af bls. 1.
kirkjuþing erlendis sem fulltrúi
islenzku kirkjunnar.
Sóknarprestur og prófessor
Sigurbjörn Einarsson var sett-
ur sóknarprestur i Breiðabóls-
staðaprestakalli á Skógarströnd,
haustið 1938, og gegndi því
prestakalli til ársins 1941, er
hann gerðist prestur í Hallgríms-
prestakalli í Reykjavík. Hann
var settur kennari við guðfræði-
deild Háskóla Islands haustið
1943, skipaður dósent í guðfræði
10. október 1944 og prófessor í
guðfræði 26. september 1949.
Hinn nýkjömi biskup hefur
tekið mikinn þátt í ýmiss konar
félagsmálastarfi, m. a. hefur
hann verið formaður Skálholts-
félagsins allt frá stofnun þess ár-
ið 1949. Hefur hann verið mikill
áhugamaður og brautryðjandi
um endurreisn Skálholtsstaðar.
Hann hefur átt sæti í stjórn Hins
íslenzka bibliufélags frá árinu
1948 og í stjóm Prestafélags ís-
lands frá 1954. Séra Sigurbjöm
Einarsson hefur ritað fjölda
bóka, bæði kennslubækur, fyrir-
lestra, formála og þýðingar. —
Hann kvæntist 22. ágúst 1933
Magneu Þorkelsdóttur úr Reykja
▼ik og eiga þau 8 börn. Stendur
heimili þeirra á Freyjugötu 17.
Signrbjörn Einarsson mun
vera yngsti maður, sem kjör-
inn hefur verið til biskups yf-
ir tslandi á þessari öld. Hann
er löngu þjóðkunnur maður,
sem afburða prédikari og
glæsilegnr kennimaður. Mun
hann sennilega taka biskups
vígslu í júnímánuði í sumar.
Dagskrá Alþingis
DAGSKRÁ efri deildar Alþingis
föstudaginn 3. apríl.
Vöruhappdrætti Sambands ís-
lenzkra berklasjúklinga, frv. —
Frh. 2. umr.
er verk að vinna, sem hafa verð-
ur hraðann á, svo örnefnin falli
ekki í gleymsku.
Söfnun og varðveizla örnefna
hefur vísindalegt gildi, sögulegt,
málvísindalegt. Það var ómetan
legt afrek fyrir íslenzku þjóð-
ina, er Árni Magnússon hóf söfn-
un skinnbóka á 17. öld. Þá má
einnig í þessu sambandi minna á
þjóðsagnasöfnun Jóns Árnasonar
og Magnúsar Grimssonar, forn-
minjasöfnun þeirra séra Helga
Sigurðssonar og Sigurðar Guð-
mundssonar málara, og þjóðlaga
söfnun séra Bjama Þorsteinsson-
ar.
Hafa fróðleik i fórum sánum
Ég hefi rætt þetta mál við
skjala- og minjavörð bæjarins,
Lárus Sigurbjörnsson, hélt borg-
arstjóri áfram má5> sínu, og falið
honum að gera tillögur um,
hvernig þessari söfnun yrði bezt
hagað. Hefur hann þegar hafið
undirbúning að þessu, en það er
að sjálfsögðu mikið vandaverk.
í skjölum bæjarins er margvís-
legan fróðleik að finna og þá
hafa ýmsir fræðimenn og safnar-
ar skrifað um ömefni og sögu-
legar minjar. Má þar til dæmis
nefna af núlifandi mönnum, pró-
fessor Ólaf Lárusson, sem er
allra manna fróðastur og skarp
astur um byggðasögu og örnefni,
og Árna Óla, sem hefur skrifað
fjölda greina og tvær bækur um
söguleg efni úr Reykjavík.
Enginn vafi er á, að fjöldi gam
alla Reykvíkinga hefur í fórum
sínum mikinn sögulegan fróð-
leik, ekki sizt um örnefni, en
með ömefnum er fyrst og fremst
átt við heiti á mannabústöðum,
mannvirkjum og kennileitum í
bæjarlandinu. Verður að hvetja
allt þetta ágæta fólk til að halda
þessum fróðleik til haga og hafa
samband við skjala- og minja-
vörð bæjarins. Ýmis félög, fyrst
og fremst Reykvíkingafélagið,
væru líkleg til að leggja þessum
málum einnig lið og má í því
sambandi minnast á, að Fom-
leifafélagið hefur í sínu mikil-
væga starfi um örnefnaskráningu
notið stuðnings frá átthaga- og
ungmennafélögum.
Ömefni gelymast fljótt og eins
hvernig þau eru til komin, hélt
borgarstjóri áfram, og er það
mikið tjón fyrir sögu og menn-
ingu. Reykjaviík hét í fyrstu
Reykjarvík, að sögn íslendinga-
bókar og Landnámu, en hvers
vegna og hvenær hefur nafnið
breytzt? Mörgu ungu fólki og
miðaldra mun það ráðgáta,
hvernig ýmis heiti í Reykjavík
eru til komin. Austurvöllur er
svo nefndur, þegar byggðin var
eingöngu við Grjótagötu og
Austurstræti lá austur úr bæn-
um. Laugavegur dregur nafn af
þvottalaugunum en ekki sund-
laugunum, eins og smnir freist-
Betlistúclentinn
í Þjóðleikhúsinu
EINHVERN tima á næstunni
mun Þjóðleikhúsið hefja sýning-
ar á óperettunni Betlistúdentin-
um eftir austurríska tónskáldið
Karl Millöcker. Óperetta þessi,
sem er allþekkt, verður færð upp
af próf. Adolf Rott, sem er aðal-
leikstjóri við þjóðleikhúsið i
Vínarborg og talinn einn af
frægustu óperettuleikstjórum Ev
rópu. Hefur hann stjórnað leik-
sýningum víða í Evröpu á Betli-
stúdentinum. — Hér verður
óperettan eingöngu færð upp af
íslenzkum söngvurum.
ast til að álykta. Hverfisgata ber
sitt nafn af Skuggahverfinu, en
svo nefndist byggðin norðan
Laugavegs, og þannig mætti
lengi telja.
Mér skilst, sagði borgarstjóri
að lókum, að hér sé verkefni, sem
bærinn ætti að láta til sín taka.
Skjala- og minjasafn bæjarins og
hinn fróði og ötuli forstöðumað-
ur þess munu ekki láta sitt eftir
liggja að veita þessu máli lið.
Dalai Lama, leiðtogi Tíbetbúa.
Mao og kvislingurinn Panchan Lama, sem kínverskir kommún-
istar hafa gert aff yfirlepp sinum í Tibet.
— Tibet
Frh. af bls. 1.
og kunnugt er, hafa þúsundir
Kínverja reynt að þefa uppi
slóð hans undanfarna daga,
en ekki tekizt að hafa hendur
í hári hans.
Fréttirnar um hina nýju
Hlufavelta Hringsins til
fyrir spítalann
933 börn hafa notið lœknishjálpar á
barnadeildinni á 2
Á SUNNUDAGINN efnir Kven-
félagið Hringurinn til hlutaveltu
í Listamannaskálanum til ágóða
fyrir Barnaspítalasjóðinn. Hefur
mjög verið vandað til hlutavelt-
unnar og mjög margir eigulegir
munir safnazt. svo sem t. d. ný
Hamilton Beach-hrærivél með
hakkavél, tveir skíðasleðar, niður
suðuvörur, skartgripir, prjónles
og margt fleira.
í sambandi við hlutaveltuna
verður haldið skyndihappdrætti
og dregið áður en henni lýkur og
vinningamir afhentir, en þeir
eru:
Ferð til Kaupmannahafnar með
skipi, Regina-prjónavél, ávaxta-
skál úr alabasti, tvær brúður,
tveir 25 lítra skammtar af benz-
íni, Sögusafn ísafoldar í skinn-
bandi, og 2 sinnum 250 kr. í pen-
ingum.
Söfnunin til Barnaspítalans hef
ur gengið vel í vetur, og hafa
safnazt rúmar 5 millj. kr. Innan
skamms verður birt heildar-
skýrsla um söfnunina.
Það eru nú tæp tvö ár, síðan
barnadeild Landspitalans tók til
starfa, en hún er eins og kunnugt
er stofnuð til bráðabirgða og verð
ur rekm þar til Barnaspitali
Hringsins tekur til starfa, enda
hefur barnasptalasjóður lagt deild
inni til ýmislegan útbúnað, sem
framvegis verður eign Barnaspít-
alans.
Þessi stutti reynslutími hefur
betur en nokkuð annað sýnt fram
á þörfina fyrir fullkominn bama-
spítala, auk þess sem með rekstri
deildarinnar hefur fengizt dýr-
mæt reynsla.
Barnadeildin var ætluð 30
sjúklingum, en oftast nær eru
þar 32 böm, enda fjöldi barna
þeirra, sem þar hafa hlotið læknis
hjálp og hjúkrun nú orðinn 933.
Aðalatriðið er það, að á þessari
deild líður börnunum miklu bet-
ur en þeim gæti liðið ef þau væru
innan um fullorðna sjúklinga \
arum
hinum almennu deildum Land-
spítalans. Þar eru tæki til leiks,
starfs og föndurs, og sérstök
kennslukona annast kennslu í
sjúkraiðju.
En allt verður þetta starf stór-
um auðveldara og fullkomnara,
þegar til starfa tekur spítali, sem
frá grunni er reistur í þessu skyni
eingöngu og þar sem allt verður
miðað við þarfir bamanna og allt
stuðlar að því að gefa þeim aftur
bata.
Engin skilur þetta verkefni bet-
ur en þeir, sem sjálfir eiga sjúk
eða veikluð böm. En einnig þeir
foreldrar, sem eiga því láni að
fagna að eiga hraust börn og heil-
brigð, hafa fúslega lagt hönd á
plóginn.
uppreisnartilraun herma enn-
fremur, að það séu menn af
Khamba-ættflokkinum, sem
standi fyrir henni. Þeir hörð-
ust í dag við kínverska stór-
skotaliðið um það bil 25 míl-
ur suður af Lhasa.
Frá Alþingi
FUNDIR voru í báðum deildum
Alþingis í gær að loknum fundi
£ sameinuðu þingi. Á dagskrá
efri deildar voru þrjú mál. Frum
varp um verkstjóranámskeið var
til 1. umræðu og gerði mennta-
málaráðherra grein fyrir því. Er
meginefni frv., að komið verði á
fót árlega á kostnað ríkissjóðs
sex mánaða námskeiðum til að
búa menn undir verkstjórapróf,
þegar næg þátttaka fæst. Nám-
skeiðin verði haldin í sambandi
við iðnskóla.
Frv. var vísað til 2. umr. og
iðnaðarmálanefndar með 11 sam
hljóða atkvæðum.
Frv. var víeirfnildaydre
Frv. um happdrætti háskólans
og annað um almannatrygging-
ar voru bæði til 2. umr. og vísað
til 3. umr. samhljóða.
Tvö mál voru á dagskrá neðri
deildar. Frv. um skipun presta-
kalla var til einnar umræðu eftir
breytingar £ efri deild, en af-
greiðslu þess var frestað. Frv.
um rithöfundarétt og prentrétt
var til 2. umr. og afgreitt til 3.
umr. samhljóða.
Anœgjulegur funaur
Hvatar í fyrrakvöld
SÍÐASTLIÐIÐ fimmtudagskvöld
hélt Sjálfstæðiskvennafélagið
Hvöt ánægjulegan og vel sóttan
fund í Sjálfstæðishúsinu.
Formaður félagsins, María
Maack setti fundinn og bauð kon-
ur velkomnar. Hún ræddi um
hlutaveltu, sem félagið hyggst
halda 12. apríl eða annan sunnu-
dag og hvatti fundarkonur til að
standa sig vel við undirbúniog
hlutaveltunnar, og láta Gróu Pét-
ursdóttur vita hvernig gengi hjá
hverri einstakri.
Þá talaði Kristín Sigurðardótt-
ir, fyrrverandi alþingismaður, og
sagði fréttir frá nýafstöðnum
landsfundi. Skýrði hún frá álykt-
unum þeim, sem þar voru gerðar
og sagði frá störfum nefnda. Tók
hún það fram, að ein kona a. m. k.
hefði verið í hverri nefnd, sem
þar starfaði. Gat hún þess sér-
staklega, að formaður Hvátar
hefði borið fram tillögur um á-
fengismál, sem hefði verið sam-
þykkt. f sambandi við landsfund-
irm var haldinn mjög fjölmennur
fundur Landssambands Sjálfstæð
iskvenna, og lauk honum með
ánægjulegri kaffidrykkju, sem
Hvöt bauð til.
Á eftir las Valdimar Lárusson
leikari upp gamanvísur, og hann
og Emilía Jónasdóttir fluttu ieik-
þáttinn ,3ónorðið“, og var óspart
hlegið að. Að lokum skemmtu
Hvatarkonur sér við kaffidrykkju
og dans.
Iiiflúenza
SAUÐÁRKRÓKI, 2. apríl. — ln-
flúenza er nú töluvert útbreidd
hér. Hún leggst þó ekki þungt á
fólk. Aðallega hafa veikzt £ þess
um faraldri til þessa stálpaðir
krakkar og yngra fólk, og nokk
uð mun vera um, að infúenzan
hafi lagt gamalt fólk í rúmið. In-
flúenzan er nú einnig tekin að
breiðast út í sveitinni. — jón.