Morgunblaðið - 03.04.1959, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐ1D
Föstudagur 3. apríl 1959
Utg.: H.f. Arvakur Reykjavllc.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
IITAN IIR IIKIMI j
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjami Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Mest um vert, að við gerum okkur
fyllilega Ijóst, að okkur er ógnað
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargald kr 35,00 á mánuði innamands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið.
UM HVAÐ VERÐUR KOSIÐ ?
' kosningum þeim, sem fram
I fara á komanda sumri,
M. gefst íslenzku þjóðinni
tækifæri til þess að velja um
menn og málefni, stefnur og
stjórnmálaflokka. í þessum kosn-
ingum stendur vinstri stjórnin
sáluga frammi fyrir dómstóli al-
menningsálitsins. Þá munu ís-
lenzkir kjósendur kveða upp
sinn dóm yfir þeirri stefnu
vinstri stjórnarinnar, sem leiddi
það öngþveitisástand yfir íslenzka
atvinnuvegi, sem nú ríkir í land-
inu. Þá munu íslenzkir kjósend-
ur segja skoðun sína á þeirri fjár.
málastefnu Framsoknarflokksins
og Eysteins Jónssonar, sem komið
hefur fjárreiðum íslenzka ríkis-
ins á yztu nöf.
í þessum kosningum munu
flokkar vinstri stjórnarinnar
einnig fá sinn dóm fyrir einstæð-
an skrípaleik með utanríkis- og
öryggismál íslenzku þjóðarinnar.
Fólkið sem kaus kommúnista-
ílokkinn mun draga hann til
ábyrgðar fyrir einstæðan hringl-
andahátt j sýndarmennsku í þess
um málum. Þá munu og fyrr-
verandi kjósendur Framsóknar-
flokksins ekki síður minnast þess
furðulega ábyrgðarleysis leið-
toga Framsóknarflokksins að
hlaupa yfir á snæri kommúnista
og þjóðvarnarmanna í varnar-
málunum vorið 1956, með sam-
þykkt hinnar frægu ályktunar um
brottrekstur varnarliðsins.
Kjósendur munu jafnframt
minnast loforða vinstri stjórnar-
innar, og þá ekki hvað sízt kom-
múnista, um uppbyggingu at-
vinnulífsins og svika vinstri
flokkanna á þessum fyrirheitum.
Alls þessa og margs fleira úr
ferli vinstri stjórnarinnar munu
íslenzkir kjósendur minnast, er
þeir ganga að kjörborðinu í júní
mánuði nk.
I stuttu máli sagt: Það verð-
ur kosið um þær staðreyndir,
sem blasa við þjóðinni eftir
2‘A ára valdaferil vinstri
stjórnar.
Traustara þingræði
— heilbrigðara
stjórnarfar
En það verður kosið um fleira.
Það verður kosið um það. hvort
veita eigi Sjálfstæðisflokknum
tækifæri til þess að sýna sín úr-
ræði og möguleika til lausnar á
þeim vandamálum, sem vinstri
stjórnin gafst upp við að leysa,
og átti ríkastan þátt í að skapa.
Vinstri stjórnin fékk sitt tæki-
færi. Þjóðin hefur séð hvernig
hún notaði það. Hún gafst upp
eftir 2Vz ár á rústum loforða sinna
og fyrirheita. Rökrétt afleiðing
af því er vissulega að þjóðin gefi
nú Sjálfstæðisflokknum tækifæri
til þess að móta stefnuna á næsta
kjörtímabili.
Það er kosið um það, hvort
þjóðin viiji leggja grundvöll
að heilbrigðara stjórnarfari
eða hvort hún vilji viðhalda
upplausn og spillingu á kom-
andi árum.
UNGVERSKI HARMLEIKURINN
ENDURTEKINN í TÍBET
SAGAN endurtekur sig. —
Austur í Asíu gerir lítil
þjóð í háfjallalandinu
Tíbet ^ppreisn gegn kúgurum
sínum. Þjóðhöfðingi hennar,
Dalai Lama, reynir að komast
undan hrammi kommúnista, sem
haldið hafa landi hans og þjóð
í heljargreipum undanfarin ár.
Þannig gerist nú sama sagan
meðal einnar af smáþjóðum Asíu
og gerðist í Ungverjalandi haust-
ið 1956. Þá reis ungverska þjóðin
upp gegn hinum kommúnisku
leppum Rússa. Verkamenn og
bændur, menntamenn og iðnað-
arfólk, stóðu hlið við hlið í bovg-
um Ungverjalands og börðust
vopnlitlir við ofurefli Rauða
faersins. Um skeið voru horfur á,
að hinar ungversku frelsishetjur
myndu verða ofan á þessari bar.
áttu. En þá sendu Rússar ofurefli
herja sinna inn í Ungverjaland
og létu þá berja alla mótstöðu
þjóðarinnar niður.
Heimsveldisstefna
í Asíu
Auðsætt er, að á sama hátt og
Rússar framkvæma heimsveldis-
stefnu sína í Evrópu gagnvart
smáþjóðum þess hluta heimsins,
vinna kínverskir kommúnistar
nú að því ,að skapa kínverskt
heimsveldi í Asíu og brjóta undir
sig smáþjóðirnar í nágrenni Kína.
Allt frá því að kommúnistar sigr-
uðu á meginlandi Kína hafa þeir
þjarmað að Tíbet-búum, sem er
örfámenn þjóð uppi í fjöllum Mið
Asíu. En smám saman hefur hið
kommúniska ofbeldi gert Tíbet-
búum lífið svo þungbært, að þessi
friðsama smáþjóð hefur fundið
sig knúða til þess að grípa til
vopna og gera uppreisn gegn kúg
urum sínum.
Þetta er það, sem gerzt hefur
í Tíbet. Frelsisunnandi fólk hef-
ur snúizt gegn kúgurum sínum,
sem rænt hefur landi þeirra og
þrengt að kjörum þess á alla
lund.
Enn ein afhjúpun
Uppreisnin í Tíbet og ofbeldis-
aðgerðir kínverskra kommúnista
gagnvart hinni fámennu og frið-
sömu þjóð landsins, fela í sér enn
eina afhjúpun á eðli hins alþjóð-
lega kommúnisma. Barátta komm
únista stendur alls staðar gegn
frelsi fólksins, gegn andlegu sjálf
stæði einkstaklinganna, mann-
helgi og heilbrigðri þróun.
Rússneskir kommúnistar
drekktu uppreisn ungversku
þjóðarinnar í blóði hennar haust-
ið 1956. Nú eru kínverskir komm-
únistar að murka lífið úr einni
minnstu þjóð Asíu, sem hefur
unnið það eitt til saka að vilja
lifa í friði í landi sínu og njóta
þar frelsis og sjálfstæðis.
Þessir atburðir hljóta vissu-
lega að vera öllu frelsisunn-
andi fólki í öllum löndum leið-
arvísir um það, hver sé hinn
sanni tilgangur og eðli kom-
múnismans.
Við þurfum að temja okkur heilbrigða
bölsýni. — Þýtt viðtal við sænska skdldið
Eyvind Johnson
í FYRRAVOR kom hinn frægi,
sænski rithöfundur og skáld,
Eyvind Johnson, í heimsókn til
íslands, í sambandi við sænsku
bókasýninguna, sem hér var
haldin. Meðan hann dvaldist hér
flutti hann m. a. fyrirlestur í Há-
skólanum um hlutverk rithöf-
undarins. Vakti heimsókn John-
sons allmikla athygli, en áður
var hann hér furðulítt kunnur,
enda þótt hann hafi um langt
skeið verið einn af aðsópsmestu
rithöfundum Norðurlanda.
Á skírdag átti Eyvind John-
son afmæli. Það var reyndar ekk-
ert merkisafmæli, sem kallað er
— hann varð 58 ára. En í tilefni
þess heimsótti hann blaðamaður
frá danska blaðinu Dagens Ny-
heder og átti viðtal við hann, sem
síðan birtist í blaðinu á afmælis-
daginn. — Viðtal þetta fer hér
á eftir í lauslegri þýðingu.
¥
„— — Oft, einkum þegar
ég geng út í garðinn um nótt
og horfi á himinhvolfið, berst
mér að eyrum þungur niður
með vindinum utan af hafi.
Alda eltir öldu. Ég freistast
til að reyna að telja þær —
það hefir að sjálfsögðu eng-
an tilgang; en hvötin til að
finna röð og reglu í hverju
einu sækir á, einnig hér. Or-
sök, sem með áhrifum sínum
kallar fram aðra orsök: er
þetta lífið?“
„-----Mér virðist oft sem
ég lifi aleinn á eyju, sem all-
ir aðrir hafi yfirgefið. Stund-
um nefni ég hana Omega,
eyju endalokanna, eða eyju
hins sjáandi auga — já, ég gef
henni mörg nöfn. Og stundum
nefni ég hana Eyju þolgæðis-
ins.“
son út yfir gráhvítt landið og
segir, að hér hafi hann hlaupið
á skautum og gengið á skíðum.
Nei, ekki í ár. Veturinn hefur
ekki boðið upp á mörg tækifæri
til þess að stunda slíkar þróttir
— og auk þess er hann að vinna
að nýrri sháldsögu.
Langur vegur...
— En þetta getur dregizt lengi
— maður veit aldrei. Þess vegila
sendi ég nú frá mér litla bók um
Suðupottur vandamálanna.
— Ég hefi dálítið samvizkubit
— það er alls ekki gott að tala
við mig. Ef til vill hefði ég átt
að segja nei. En mig vantar ekki
viljann; ég vil gjarnan svara öllu,
sem þér kunnið að spyrja um. En
ég efast um að það verði til nokk-
urs. Þér verðið að afsaka, ef ég
reynist lélegt viðfgangsefni ....
— Lifið þér í einangrun hér í
Saltsjöbaden?
— Nei, alls ekki. En okkur lík-
ar mjög vel hér; við höfum aldrei
búið í Stokkhólmi — alltaf hér og
þar, í London, í Sviss. Ég hefi
ferðazt mikið. Á árunum milli
heimsstyrjaldanna átti ég heima
í Berlín. Þar var hræðilegt að
koma þangað — óhugnanleg borg.
Eyvind Johnson: — Pasternak verðskuldaði tvímælalausí
Nóbelsverðlaunin.
Fyrri tilvitnunin er upphaf, sú
síðari endir hinnar nýj x skáld-
sögu Eyvinds Johnsons, „Skýin
yfir Metapontion".
Þessi orð sækja á hugann og
gleymast ógjarna. Það er sem þau
renni sjálkrafa saman við fjölda
spurninga, sem mann langar til
að leggja fyrir skáldið. en þau
skilja sig þó jafnframt frá og
standa sjálfstæð eftir sem áður.
Einkum eru það tvö atriði, sem
vaxa í huga manns og víkja ekki
þaðan: Er þetta lífið? Er heim-
ilisfang okkar: „Eyja þolgæðis-
ins“?
Við „Anemónuveg“
En heimilisfangið, sem við stefn
um nú að, er „Vitsippsvagen“ —
það þýðir, eftir því sem við
komust næst „Anemónuvegur“.
Manni kemur vorið ósjálfrátt í
hug. Og það er líka vor í lofti hér
úti í virðulegustu útborg Stokk-
hólms, þar sem langt er og dýrt
milli skrauthýsa,,na.
Þung ský hvíla yfir Saltsjö-
baden, þung og grá. Þó milda
þau loftið — það er hlýtt og eins
og fullt af fyrirheitum. Snjórinn
sígur í görðunum, og ísinn bráðn-
ar á vötnunum. — Frá húsi sínu,
sem stendur við enda götunnar
og snýr baki við bænum og ná-
grönnunum, bendir Eyvind John-
ftalíu; hún er um ferðalag þar.
Það er um langan veg að fara
frá litlu steinhöggvaraheimili í
Övreluleá til hinna virðulega
sæta í akademíunni — jafnvel í
velferðarríkinu Svíþjóð. —
Eyvind Johnson er 58 ára í dag.
Hann hefur ávallt verið á flug-
ferð, alltaf mitt í hringiðu nýj-
unganna, ef svo mætti segja. Síð-
ustu þrjú árin hefur hann sent
frá sér hverja bókina af annarri,
næstum reglubundið. — Aldrei
hefur hann unnt sér hvildar —
og þó er eðli hans hið rólega,
íhugandi. Hann er maður ákveð-
inn í skoðunum, en honum er ekki
lagið að leggja hnefann í borðið
til þess að vekja athygli á þeim.
Þær streyma hægt og hóglátlega
úr penna hans, og skyndilega
standa þær á pappírnum, fastmót-
aðar, svo hver og einn hlýtur að
sjá og skynja. — Einstaka sinnum
bera þær nokkurn svip hinna
hörðu og föstu drátta, sem móta
andlit hans sjálfs, en oftast eru
þær settar fram í anda hófsemi
og sáttfýsi, gerðar sem „meltan-
legastar“ hverjum manni. Sann-
leikann á að vera hægt að boða
á vingjarnlegan hátt og af skiln-
ingi. Það er óþörf óbilgirni að
slengja honum framan í okkur
að óvörum
Eins og pottur, þar sem öll vanda-
mál suðu í einum graut. Öll heims
myndin gerbreyttist fyrir augum
mínum á tveimur eða tveimur og
hálfu ári, sem ég var í Berlín. í
fyrstu var það geysilegir léttir
að koma þaðan til Parísar — og
innan tíðar rann það upp fyrir
manni, að einnig þar var við
svipuð vandamál að etja.
Að líta Svíþjóð úr fjarlægð.
— Vandamál, sem Svíar þekkja
ekki enn í dag?
— Þau eru að hyrja að segja
til sín! En ég skal játa, að mesta
áfallið, sem ég varð fyrir, þegar
ég ungur maður kom heim frá
útlöndum, var það, í hve miklu
sakleysi og fávísi Svíar lifðu, ef
svo mætti segja. Og einnig hitt,
að vandamál, sem manni virt.
ust smávægileg og nánast hlægi-
leg, voru hér blásin upp, unz þau
urðu risavaxin og óviðráðanleg.
Já, það mun alltaf reynast mikil-
vægt fyrir Svía að leita út fyrir
landsteinana, svo þeir geti litið
Svíþjóð úr fjarlægð. Séð hlutina
frá réttum sjónarhól. — Nú eftir
styrjöldina kom konan mín á
framfæri tillögu um, að hafin
yrði söfnv í til hjálpar nauðstödd-
um börnum í heiminum. Visst
Framh. á bls. 14