Morgunblaðið - 21.11.1959, Blaðsíða 8

8
MORCUNRT/AÐIÐ
Laugardagur 21. nóv. 1959
Litið inn til
Helgafells
BLÖÐIN eru nú sem óðast að
segja frá nýjum bókum og því
sneri blaðið sér til Helgafells,
sem er aðalútgefandi fyrir marga
fremstu höfundana hérlenda.
Helgafell hefir eigin prentsmiðju
eins og fleiri forlög okkar og
því hægt um hönd að hnýsast i
íyrirætlanir forlagsins.
I bókabandinu standa í þungum
stöflum ævisaga Stephans G.
Stephanssonar og ljóðabók. Hann
esar Péturssonar, en í örkum
liggja kvæðasafn Magnúsar Ás-
geirssonar og „The Honour of
the House“ (Ungfrúin góða og
húsið). Um öll borð eru staflar
af sats, sem seinlegt er fyrir
blaðamenn að lesa úr. í>ó má
komast fram úr þessu: „Gervi-
tunglið", ferðaþættir úr Húss-
landsferð, „Fyrir aldamót“ end-
urminningar aldraðs Þingeyings,
„Hólmgönguljóð” eftir Matthías
Johannessen, virðist þar hlaupið
yfir aðra hverja síðu í blaðsíðu-
tali, „íslendingurinn Gunnar
Gunnarsson“ og margt er hér
fleira sem erfitt er að fá sam-
hengi í nema höfuðpaurinn komi
til leiðbeiningar um þessi völ-
undarhús sem kallast prentverk.
— Er mikið um bókaútgáfu,
spyrjum við:
— Já, allir forleggjarar remb-
ast eins og rjúpa við staur, þang-
að til þeir springa.
— Hvað eru aðaljólabækurnar
í ár
— Þetta sem þú sást í bók-
bandinu og á borðunum. Aðal-
jólabækurnar verða ævisögur
Stephans G. Stephanssonar og
Gunnars. í formála er Sigurður
Nordal skrifaði fyrir 20 árum að
úrvali úr ljóðum Stephans, kall-
aði hann Klettafjallaskáldið
„mesta manninn meðal íslenzkra
skálda". Nú hefir mesta skáldið
meðal íslenzkra sagnfræðinga
tekizt á hendur að skrifa bók um
skáldið og manninn. Hún er ætl-
uð ungu kynslóðinni, sem hefir
farið á mis við þá hörðu lífsbar-
áttu, sem þessir menn háðu og
gerði þá að þeim ofurmennum,
sem þeir urðu. Líkt má raunar
segja um Gunnar Gunnarsson
Stephan G. Stephansson
Og ævisígu hans. Hún er rituð af
sænska rithöfundinum Stellan
Arvidson, sem varð frægur um
öli Norðurlönd fyrir bók sína
um Selmu Lagerlöf, þó hann hafi
skrifað fjölda annarra bóka, með-
al annars gefið út Ijóðabók. Það
er mikill fengur að fá rit um
skáldskap Gunnars, enda var það
fyrir okkar milligöngu að bók-
in var skrifuð en hún kemur út
samtímis hér og í Stokkhólmi
fyrir jólin.
Þú tókst eftir því, að við að
aðra hverja síðu vantaði í próf-
arkirnar af Hólmgönguljóðum
Matthíasar Johannessen. Á þær
síður sem vantar eiga að koma
teikningar eftir frænku hans
Lovísu Matthíasdóttur, sem fékk
mjög góða dóma í Ameríku í
fyrra fyrir málverkasýningu sína,
en hún hefir búið síðustu árin í
Bandaríkj unum.
Nú hefir Thor Vilhjálmsson
verið í Sovétríkjunum og búinn
að skrifa ferðabók úr sinni löngu
viðburðaríku reisu. Hann kallar
ferðaþættina „Gervitunglið" og
mun mönnum kom þar margt á
óvart.
Nú er lokið útgáfu okkar á
Ijóðasafni Magnúsar Ásgeirsson-
ar. Tómas annaðist útgáfuna og
eru í þessum tveim bindum, —
hið fyrra kom á sl. ári, öll ljóð
Magnúsar frumsamin og þýdd.
Stórkostlegt safn gimsteina frá
ýmsum löndum.
Þá kemur út endurminninga-
bók kunns Þingeyings, bróður
Guðmundar á Sandi, Erlings
Friðjónssonar og kallar hann bók
ina „Fyrir aldamót".
Önnur jólabók forlagsins ætl-
uð unga fólkinu er „Salka Valka“
komin út í nýrri útgáfu, fyrsta
bók í nýju safni verka Laxness,
en þar birtast allar skáldsögur
hans og ef til vill úrval annarra
verka. Samtímis kemur hún líka
í sama formi og fyrri útgáfan
handa þeim, sem vantar hana
inn í safnið, en hún hefir ekki
fengizt lengi. Þessi útgáfa er ætl-
uð ungu kynslóðinni.
— En hvað er allt þetta á borð-
unum?
— Það þarf oftar að lifa en á
jólum. Við erum byrjaðir á næsta
árs framleiðslu. Fjöldi bóka er
kominn af stað, mest þó málverka
bækur, 7 málverkabækur eru
komnar meira og minna í gang,
sem allar verða í sama formi og
stóru bækurnar um Ásgrím, Jón
Stefánsson og Kjarval og 10 aðr-
ar að minnsta kosti eru í undir-
búningi.
— Hvaða bækur eru komnar út
á árinu?
— Meðal annars bækur eftir
Laxness, safn 50 ritgerða, greina
og bréfa. Hún heitir Gjörninga-
bók og er á þeim 30 dögum, sem
hún hefir verið í búðum kominn
langt með að ná í sölumetið af
„Kompaníinu“ þeirra Matthíasí
ar og Þórbergs, sem er að verða
uppseld. íslenzkur aðall er líka
aftur orðin vinsæl bók eins og í
Sexþúsimd
lömuðust
CASABLANCA, 17. nóv. —
Fyrir nokkrum vikum komst
upp um mjög vítavert athæfi,
sem varð til þess að 6000
manns lömuðust og samtals
10 þúsund menn urðu meira
eða minna sjúkir. Varð þetta
af völdum matarolíu, sem fólk
ið borðaði, en hún var blönd-
uð smurolíu, sem notuð er á
þotur.
Hefir farið fram allvíðtæk
rannsókn í máli þessu og 27
menn, sem talið er að beri á-
byrgð á þessari smurolíu-
blöndun, hnepptir í varðhald.
,Leikreglur' nauðsynlegar
Gunnar Gunnarsson
gamla daga er hún kom fyrst út.
Þá kemur fyrsta bók í nýju safni,
sem prentað verður á erlendu
máli. „The honour of the house".
(Ungfrúin góða og húsið). Bók-
in er prentuð á ensku handa þeim
sem senda vilja íslenzka bók til
vina sinna erlendis á erlendu
máli. Kristján Karlsson, bók-
menntaráðunautur Helgafells
skrifar stutta grein um skáldið.
Næst kemur á ensku „Myndir og
minningar Ásgríms Jónssonar",
ný bók eftir Tómas, en báðar þess
ar bækur ásamt „íslenzkum aðli“
eru þýddar af Ámeríkumannin-
um Kenneth Campman og þykir
þýðing hans afburða snjöll. Þá
koma á erlendu máli bækur eft-
ir Gunnar, Davíð og marga fleiri.
HJÁ sakadómara er genginn
dómur í máli manns, er gerzt
hafði sekur um að aka bíl, eftir
að hann hafði verið sviptur öku-
leyfi ævilangt. Nokkru síðar var
hann handtekinn fyrir að hafa
ekið bíl. Var hann þá dæmdur í
15 daga varðhald.
í sumar er leið, var maður
þessi enn kominn undir bílstýri
og lenti hann þá í árekstri. —
Gerðist þetta úti á landi. Ekki
var maðurinn þá búinn að af-
plána 15 daga varðhaldsdóminn.
Nú er genginn dómur í máli
þessa manns, og þar sem um er
að ræða ítrekað brot við bílakst-
ur, þessa ökuleyfislausa manr.s,
var hann nú dæmdur í 30 daga
varðhald. Ekki hefur þessi dóm-
Ólgan í Bandalagi
ísl. leikfélaga
— sagði Herfer
NEW YORK, 16. nóv. (Reuter).
— Herter, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, sagði í ræðu í da£
að Rússland og Vesturveldin yrðu
að koma sér saman um „leik-
reglur*1 til þess að tryggja fram-
tíð sína og forðast sjálfsmorð
kjarnorkustyrjaldar. — Hann
kvað Bandaríkin fagna fram-
komnum ummælum Krúsjeffs
um að heiðarleg samkeppni, en
ekki valdbeiting ætti að gilda í
Rautt hættumerki
KAUPMANNAHÖFN — Hinn
þekkti danski lungnasérfræðing-
ur, Tyge Söndergaard, sem ár-
lega sker upp að meðaltali 100
manns við lungnasjúkdómum,
hefur látið í Ijós álit sitt á skað-
semi tóbaksreykinga. Segir hann,
að allar sígarettur ættu að vera
með rauðu hættumerki, sem
sýndi hversu mikið af sígarett-
unni reykja mætti, eða þar til
3V2 sentimetri væri eftir af henni.
— í viðtali, sem hann átti við
Ekstrabladet, sagði læknirinn enn
fremur, að sígarettur ættu að
vera dýrari en þær nú eru, og
myndi þá ef til vill nokkuð draga
úr kaupum þeim, en hins vegar
mættu vindlar vera nokkuð ódýr-
ari. — Segir læknirinn, að átt-
undi hver stór-reykingamaður
deyi úr krabbameini í lungum.
Fleiri danskir lungnasérfræð-
ingar hafa tekið í sama streng
og Tyge Söndergaard, og hvatt til
meiri áróðurs gegn sígarettu-
reykingum en nú er gert.
ur nein áhrif á hinn fyrri dóm,
um 15 daga varðhaldið. Á maður-
inn því yfir höfði sér 45 daga
varðhald fyrir þessi brot sín.
Leita „Fanna-
mannsins ferlega6%
KATMANDU, Nepal, 17. nóv.
(Reuter). — Teizo Ogawa, for
ingi sex manna japansks leið-
angurs, kom hingað í dag, en
leiðangur þessi er gerður út
til þess að leita „Fannamanns-
ins ferlega", eða Yetans, eins
og hann er hér nefndur.
Þessi tími hefir verið valinn,
vegna þess, að talið er, að
Yetinn leiti niður eftir fjalla-
hlíðunum í leit að æti, þegar
snjóþungt er orðið hið efra.
Fulliir stuðningur
við NATO
samskiptum þeirra — og Banda-
ríkin vildu tryggja, að slík sam-
keppni yrði friðsamleg.
Hann lýsti yfir þeirri skoðua
sinni, að þeir fundir þjóðleiðtoga,
sem fram hefðu farið og í undir-
búningi væru, bæru vott um það
að nýir straumar væru nú að
hefjast í samskiptum þjóða.
Gipsið tekið
af Kassem
BAGDAD 19. nóv. (Reuter). —
í dag tóku læknar gipsumbúðir af
herðum og handlegg Kassems
forsætisráðherra, en hann hefur
verið í þessum umbúðum síðan
hann særðist í banatilræði, sem
framið var gegn honum 7. októ-
ber sl. Hæfðu nokkrar byssu-
kúlur hann og léku illa upphand-
leggs og axlarbein hans.
Jafnskjótt og gipsumbúðirnar
höfðu verið teknar af Kassem,
gat hann farið að hreyfa hand-
leginn og fingurna og virtist
allt í lagi. Hann dvelst enn í
sjúkrahúsi, en hverfur af því ein
hvern næstu daga.
írakska blaðið Thawra skýrir
frá því í dag, að ákveðin hafi
verið réttarhöld yfir sex mönn-
um, sem reyndu að efna til upp
þota í Bagdad eftir tilræðið.
Litkvikmxnd
frá Grænlandi
Á SÍÐUSTU árum hafa íslend-
ingar gerzt æ víðreistari, farið
heimsálfanna og meginlandanna
á milli. Fæstir þeirra, sem mik-
ið ferðast, munu þó hafa séð
það meginlandið sem næst okkur
liggur: Grænland. Er þar þó eink
ar stórbrotin náttúra og furðu
tignarleg, en landshættir allir
sérkennilegir. Þá, sem fýsir að
Sjá nokkrar svipmyndir þessa
mikilúðlega landslags, hafa
tækifæri til þess á morgun, því
að þá verður sýnd á vegum fé-
lagsins Germanía litkvikmynd
frá Grænlandi.
Ennfremur verða þá sýnd
nokkur atriði úr leikriti Schill-
ers, Ræningjunum, og eru atriðin
tekin upp á leiksviði leikhússins
í Mannheim. Er þessi mynd nú
sýnd í tilefni 200 ára afmælis
Schillers, er var 10. þ. m. —
Þá verða einnig sýndar frétta-
myndir frá merkum atburðum
sumarsins, sem nú er nýliðið.
Kvikmyndasýningin verður í
Nýja Bíó og hefst kl. 2 e. h. Öll-
um er heimill ókeypis aðgangur,
börnum þó einungis í fylgd með
fullorðnum.
Matador
Ók ökuleyfislaus —
hlaut 30 daga varöhald
SVO nefnist frétt í Mbl. síðast-
liðinn miðvikudag. Til þess að
koma í veg fyrir misskilning ósk-
ar undirritaður að taka fram eft-
irfarandi:
.í aðalstjórn Bandalags ísl.
leikfélaga eiga sæti Sigurður
Kristinsson, Hafnarfirði, frú Þóra
Borg, Reykjavík og Ólafur Jó-
hannesson. Síðastnefndur er fé-
lagi í UMF Afturelding í Mos-
fellssveit. Hann sat ekki fund
þann er ákvað að segja fram-
kvæmdastjóra B.Í.L. upp starfi
og er í algjörri andstöðu við fyrr-
greinda stjórnaraðila í þessu
máli, — brottrekstrinum, — og
hefir lagt áherzlu á að fulltrúar
bandalagsfélaganna létu málið til
sín taka og fengju tækifæri til
þess að ræða það á fulltrúafundi,
sem haldinn verður í Framsóknar
húsinu í Reykjavík, sunnudag-
inn kemur.
Með þökk fyrir birtinguna.
19. nóvember
Olafur Jóhannesson
frá SvínhólL
WASHINGTON, 17. nóv. — Hert-
er, untanríkisráðherra Bandaríkj
anna, ávarpaði í dag þingmanna-
ráðstefnu Atlantshafsbandalags-
ríkjanna, en þetta var annar fund
ardagurinn. — Herter sagði m.
a„ að Bandaríkin mundu hér eft-
ir sem hingað til styðja Atlants-
hafsbandalagið eftir megni.
Hann sagði einnig við þetta
tækifæri, að tími væri til kom-
inn, að aðrar vel stæðar iðnað-
arþjóðir en Bandaríkin tækju
sinn þátt í að stuðla að fram-
förum í hinum vanþróuðu lönd-
um. — Hann benti á í þessu sam-
bandi, að margar þjóðir Vestur-
Evrópu byggju nú við meiri vel-
megun en nokkru sinni fyrr.
ÞÓRSHÖFN, 17. nóv. — Tíð hef-
ur verið góð hér undanfarið,
nema óveðursdagana. Skemmdir
af völdum veðursins voru litlar.
Einn trillubátur brotnaði. Hér
hefur verið reytingsafli undan-
farið. Trillubátur, sem fór á sjó
nýlega, fékk um 2 tonn af fiski.
UM ÞESSAR mundir er að koma
á markaðinn ný og vönduð út-
gáfa af Matador-spilinu heims-
fræga. Eru nú um tuttugu ár lið-
in, síðan þetta vinsæla leikspil
birtist fyrst í íslenzkri útgáfu.
Spilið var fundið upp af Banda
ríkjamanni, Charles Darrow að
nafni, og varð hann á skömmum
tíma stórauðugur maður á þess-
ari uppfinningu sinni. — Slí'k
leikspil sem Matador eiga yfir-
leitt sinn uppgangstíma, en hjaðna
svo niður og verða að víkja fyrir
öðrum. Þetta á þó ekki við um
Matador, sala þess er alltaf jöfn
of örugg um allan heim. Spilið
er fljótlært, þótt fjölbreytt sé, og
reynslan hefur sýnt, að það eru
fleiri en unglingar einir sem njóta
þess sem beztu skemmtunar að
spila Matador.
Þessi nýja útgáfa af Matador-
spilinu er lítillega breytt og mjög
vönduð að allri gerð — og vart
er að efa, að það mun nú, sem
jafnan áður njóta mikilla vin-
sælda meðal ungra sem gamalla.