Morgunblaðið - 09.04.1960, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 9. apríl 1960
TTtg.: H.f Arvakur Reykjavík
J'ramkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 3.00 eintakið.
ÓTÍÐINDI
PREGNIRNAR frá Genf,
* um það að Bandaríkin og
Kanada hafi sameinazt um
þá breytingartillögu við upp-
runalega 12 mílna tillögu
Kanada að „sögulegur réttur“
til að fiska á ytri 6 mílunum
skuli gilda í 10 ár, eru hin
verstu ótíðindi. Það kemur
hins vegar engum á óvart, þó
Bretar hafi jafnskjótt og
kunnugt var um þessa mála-
miðlun lýst stuðningi sínum
við hana.
Söguleguir óréttur
Morgunblaðið hefur áður
lýst afstöðu sinni til þess,
sem kallaður hefur verið
„sögulegur réttur“ í þessum
efnum. Skoðun blaðsins er að
þar sé ekki um neinn „rétt“
að ræða. Eðlilegra væri
að tala um sögulegan órétt.
Bretar hafa engan sögulegan
rétt til þess að fiska uppi í
landsteinum á íslandi um
allan aldur eða þó ekki sé
nema um næsta 10 ára skeið,
enda þótt þeir hafi um ára-
tugi byggt fiskveiðar sínar
bæði hér við land og annars-
staðar á úreltu rányrkju-
og nýlendusjónarmiði.
Á þetta hefur íslenzka
sendinefndin á Genfar-ráð-
stefnunni greinilega bent. —
Utanríkisráðherra lýsti því
yfir í ræðu sinni 31. marz sl.
að fulltrúar íslands „mundu
ekki fallast á að viðurkenna
slík réttindi".
Berjumst til þrautar
fyrir 12 mílunum
Sendinefnd okkar í Genf
hefur þannig lýst yfir ákveð-
inni andstöðu gegn mála-
miðlunartillögu Bandaríkja-
manna og Kanada.
Um afstöðu- íslands komst
utanríkisráðherra m. a. á
þessa leið í útvarpsræðu, sem
hann flutti frá Genf í fyrra-
kvöld:
„Afstaða íslands til allra
þeirra tillagna, sem fram eru
komnar og væntanlegar eru
er skýr og ótvíræð. Við mið-
um allt okkar starf að því að
tryggja 12 mílna fiskveiðilög-
sögu og stöndum gegn öllu,
sem skemmra gengur. Við
munum berjast gegn öllum
frádrætti, hverju nafni, sem
nefnist, tímatakmörkun eða
öðru, gegn öllu, sem veitir
öðrum þjóðum fiskveiðirétt-
indi innan 12 mílna við ís-
land“.
Afstaða íslenzku sendi-
nefndarinnar er þannig
skýr og ótvíræð. Er óhætt
að fullyrða að íslendingar
standi að baki henni sem
einn maður.
MIKLABRAUTIN
|TM fá mannvirki í Reykja-
^ vík mun hafa verið rætt
jafnmikið á undanförnum ár-
um og Miklubrautina. —
Mikið af umræðum og skrif-
um um hana hafa mótazt af
þekkingarskorti og jafnvel
illvilja. — Hið síðarnefnda
kemur fram í því, að sumir
hafa viljað nota framkvæmd-
ir við götuna til árása á meiri
hluta bæjarstjórnar eða til
árása á verkfræðinga bæjar-
ins, nema hvoru tveggja hafi
verið.
Sjónarmið skipulagsins
Fyrir nokkrum dögum
birti Mbl. meginefni erindis,
sem Einar B. Pálsson hafði
haldið á fundi í Verkfræð-
ingafélagi íslands um þá
margumtöluðu Miklubraut.
Þar var gerð fullkomin grein
fyrir mannvirkinu og er
ástæða fyrir alla, sem áhuga
hafa á bæjarmálefnum að
lesa um það.
Lega Miklabrautar var
ákveðm á áruuum 1935—
37 og getur hún ekki verið
betri frá sjónarmiði skipu-
lagsins. Þá var strax vitað
að undirstaðan var ekki
góð, en miðað við aðstæð-
ur var það ekki talið alvar
legt.
Þörf umferðarinnar
Gata verður líka að liggja
þar sem hennar er þörf, en
ekki aðeins þar sem undir-
staðan er góð. Götur eru
ekki byggðar vegna undir-
stöðunnar heldur vegna um-
ferðarinnar, sem þarf að vera
sem greiðust.
í sambandi við Miklubraut-
ina er aðeins eitt mikilvægt
atriði, sem hægt er að gagn-
rýna með rökum og það er
hvernig hús hafa verið stað-
sett við hana vestanverða.
Það var ekki ákveðið í sam-
ræmi við fullkomnustu skipu
lagshætti nútímans. En und-
anfarin ár hefur verið tekið
fullt tillit til þeirra, eins og
sjá má á nýjustu hverfum
borgarinnar.
UTAN ÚR HEIMI |
ÁÐUR en 12 sekúntna jarðskjálfa
kippur lagði borgina í rúst að-
faranótt hins 29. febrúar sl., var
Agadir áltin borg, sem ætti í
vændum glæsilega framtíð. Var
hún oft nefnd „Paradís ferða-
mannanna.“ Nú er hún hrunin.
En framtíðarvonirnar eru ekki
hrundar. Mikill einhugur er ríkj-
andi um það að Agadir skuli
endurbyggð.
„Gadirar“, sem lifðu af ósköp-
in, en þeir eru um 18,000, yppta
gjarnan öxlum yfir atburðunum
og segja „mektub", sem þýðir
„Skráð stendur . . . “.
Gott dæmi um þennan hug eru
bændurnir, sem búa í hlíðum
Atlasfjallanna í nágrenni við
Agadir, en afskekkt þorp þeirra
eyðilögðust í jarðskjálftunum, án
þess að fréttir bærust um það
fyrr en viku seinna. Þegar björg
unarsveitir komu á vettvang,
höfðu bændurnir þegar jarðað
hina látnu, um 600 manns, og
hafið endurbyggingu húsa sinna.
EVRÓPUMENN FARA HEIM
Jarðskjálftinn varð til þess að
um helmingur evrópskra íbúa
Agadir ákvað að yfirgefa landið
og snúa heim til föðurlanda
sinna. Trú þeirra á fjárhag Mar-
okkó hafði farið minnkandi, enda
er fjárhagurinn í megnustu
óreiðu. En hinn helmingurinn
ákvað að dvelja áfram x landinu.
Fyrir þá, eins og fleiri, hafði
Agadír mikið aðdráttarafl.
Borgin var áður smáþorp, sem
nefndist Founti, og stóð á mjög
fallegum stað. Rétt norðan við
það ganga Atlas fjöllin í sjó fram
og Founti, sem fór vaxandi sem
ferðamanna og iðnaðarborg,
teygði sig meðfram sendinni vík,
Að baki hinnar vaxandi borgar
voru kjarri vaxnar hlíðar og
klettagil, þar sem risu upp gisti
hús og nýtízku einbýlishús með
útsýni yfir sjóinn. Fjölskrúðug
auglýsingaspjöld tilkynntu um-
heiminum að í Agadir skini sólin
300 daga ársins. Mestur meðal-
hiti fer sjaldan yfir 30 gráður
og lægstur hiti sjaldan undir 9
gráður. Veðráttan varð til þess
að laða ferðamenn til landsins
og fegurð eyðimerkurinnar og
fjallanna.
Uppbygging.
Eftir seinni heimsstyrjöldina
hófust miklar aðgerðir til að
byggja upp borgina. Hollenzkt
fyrirtæki stækkaði höfnina, sem
varð fær um að afgreiða eina
milljón lesta á ári, og kostaði
framkvæmdin um þrjár milljón-
ir dollara. Tólf ný gistihús voru
byggð og 30 blokkbyggingar,
sumar þeirra átta hæða.
Fyrir norðan Kasbahhæðina,
sem er um 240 metrar á hæð,
reis upp iðnaðarhverfi aðallega
fyrir fiskiðnað, sem er mjög víð-
tækur, en árleg sardínu og tún-
fiskveiði staðarins er um 60.000
lestir.
Verzlun Agadír nam á seinni
árum um 150.000 lestum. Var
það aðaldega nýr og niðursoðinn
fiskur, nýjir ávextir og græn-
meti frá Souss dalnum, sem er
fullþroskað mánuði fyrr en í Ev-
rópu. Útflutningur málmgrýtis
var á byrjunarstigi í febrúar.
Jarðskjálftinn lagði í eyði um
90% Kasbah hverfisins, 75% af
Founti og Talbordj hverfanna og
60% nýju borgarinnar, en aðeins
25% iðnaðarborgarinnar.
MOHAMMED KONUNGUR
BORGAR
Hvernig verður hin nýja Aga-
dir og hvar verður hún staðsett?
Vinna er þegar hafin við höfn-
ina, en rústir borgarinnar eru enn
þá bannsvæði, sem gætt er af
herverði.
Mohammed V. konungur Mar-
Dauðadómur
LONDON, 7. apríl — (Reuter)
— í dag var 26 ára gamall mað-
ur, James Smith, fundinn sekur
um morð á lögreglumanni í
London, Leslie Meehan, en hann
var myrtur 2. marz sl.
1 Bretlandi hefur yfirleitt
verið fallið frá dauðarefsingu,
en morð á lögreglumanni eru
enn í þeirra hópi. er við liggur
dauðarefsing.
okkó, hefur heitið því að leggja
fram eigið fé sitt til að kosta
endurbyggingu fyrsta áfanga
hinnar nýju borgar, en það verða
sennilega fjöldaframleidd hús
fyrir um sex þúsund íbúa og
eiga þau að vera tilbúin í byrjun
næsta árs.
Sérfærðingar álíta að það geti
verið mjög mikil áhætta að
byggja borgina upp á sama stað
og gamla borgin stóð, vegna á-
framhaldandi jarðskjálta á svæð
inu. Það voru ekki aðeins þau
hús sem hlaðin voru úr múrsteini
og grjóti sem hrundu, heldur
einnig nýjustu byggingar úr
járnbentri steinsteypu, en marg-
ar þeirra lögðust alveg saman:
BJARTSÝNI
Tvær stefnur ríkja um það,
hvar eigi að endurbyggja Aga-
dír. Margir eru á þeirri skoð-
un að byggja beri borgina á
gamla staðnum. Þetta fólk bend-
ir á San Francisco, Lissabon og
fleiri borgir, sem orðið hafa hart
úti vegna jarðskjálfta, en verið1
endurbyggðar á sömu stöðum.
Þessir bjarsýnismenn líta horn-
auga á jarðskjálftafræðingana,
sem spá áframhaldandi jarðhrær
ingum og benda á að þessi jarð-
skjálfti hafi verið sá fyrsti í sögu
Aagadir. Þess vegna sé viðbúið
að sá næsti komi ekki fyrr en
eftir þúsund ár eða svo.
Engin ákvörðun hefur verið
tekin og vinna erlendir sérfræð-
ingar ásamt Moulay Hassan
prins, ríkisarfa Marokkós, að
rannsóknum á væntanlegu borg-
arstæði.
Spútnik III.
eyddist
WASHINGTON, 6. apríl (NTBj.
— í dag barst tilkynning frá
bandarísku athugunarstöðinni í
Bedford, Massachusettes, þess
efnis, að rússneski gervimáninn
Spútnik III. hefði eyðzt árdegis
í dag. Gerðist það, er hann kom
inn í hin þéttari lög gufuhvolfs-
ins. Spútnik III. var sendur á
loft 15. maí 1958.