Morgunblaðið - 13.12.1960, Blaðsíða 15

Þriðiudaeur 13. des. 1960
mnnrrj\nr 4fílÐ
15
Ríkarður Jónsson, myndhöggvari:
Bóiu-Hjálmars-myndin
Fróðleikur, sem ekki má gleymast
£ K KI hefði aðvífandi maður
getað þekkt myndina af Bólu-
Hjálmari, ef hún væri ekki all-
mjóg svipuð honum.
★
Hannes Pétursson skrifar í
Morgunblaðið 8. þ. m. um Bólu-
Hjálmarsmyndina mína og finn-
ur henni flest til foráttu. Segir
hann m. a.: „Þó kemur flestum
saman um að mynd sú sem Rík-
arður Jónsson gerði sé ekki vit-
und lík honum“.
kunni hann allt að því utanað.
Courmont var mjög hrifinn af
nefndri Bólu-Hjálmarsteikningu
og falaðist fastlega eftir að fá
hana keypta og varð það úr að
ég seldi honum myndina — og
þó hálfnauðugur, því ég ætlað-
ist til, að hún kæmist hér á
safn svo mikið sem fyrir henni
var haft og til vandað, og ekki
sízt eftir að ég fékk fleiri sann-
anir fyrir því að hún væri
þekkjanleg. — Um hana sagði
*
Teikning
Ríkarðs
Jónssonar
1 af Bólu-
Hjálmari.
En af því að ég veit öllu bet-
ur en Hannes og allir þessir
menn, sem hann talar um, um
þetta málefni, er líklega rétt að
ég segi hér hina sönnu og réttu
sögu myndarinnar.
Bólu-Hjálmarsmyndina gjörði
ég fyrir áeggjan séra Jónasar
frá Hrafnagili og undir hans
umsjá. Séra Jónas hafði oft séð
Bólu-Hjálmar, og var vitanlega
óvenju greinagóður maður, og
það snemma í tíðinni að hann
hefur haft full skilyrði til að
líta Hjálmar með augum hins
þroskaða manns. Eftir tilvísan
Jónasar fór ég einnig að nokkru
eftir Hjálmari Lárussyni mynd-
skera, en hann var sonur Sig-
ríðar, dóttur Bólu-Hjálmars, og
taldi séra Jónas hann manna
líkastan afa sínum, þeirra er
hann hefði séð, sérstaklega
augnasvip og brúna, sem hann
einnig taldi bezt á myndinni.
Hjálmar Lárusson var gáfu-
maður mikill, og sjálfsagt skap-
ríkur nokkuð, og talaði alla
jafna af miklum móði og sterk-
ari málróm hef ég aldrei heyrt.
Dr. Jón Þorkelsson (forni)
hafði mjög miklar mætur á
Hjálmari og kallaði harin „skap-
arfa“ Bólu-Hjálmsars, afa síns.
Þegar ég hafði lokið við
myndina svo vel sem mér fannst
ég geta við þessar aðstæður,
sagðist séra Jónas telja þann
mann klaufa, sem séð hefði
Bólu-Hjálmar og ekki þekkti
myndina. Enda sannaðist það
síðar að tveir menn aðrir, er
séð höfðu Bólu-Hjálmar, þekktu
hana. Andre Courmond, ræðis-
maðurinn franski, sem hér var
alllengi, kunni og talaði ís-
lenzku. svo vel að undrun sætti
og ekki síður miðalda- og forn-
mál, var geysilegur aðdáandi
Bólu-Hjálmars, og taldi hann
sinnar tíðar mesta skáld á jörðu.
Það mátti heita að Jón Stein-
grímsson og Bólu-Hjálmar væru
átrúnaðargoð Courmonts, svo
mjög dáðist hann að þeim og
sögu Jóns Steingrímssonar
Courmont þetta: „Það er gott
að myndin skuli vera lík', en hitt
er mér aðal-atriðið, að svona
átti Bólu-Hjálmar að vera“.
Það er talað um undirhyggju-
svip á Bólu-Hjálmarsmyndinni,
en það er sama og segja að
allir brúnasignir menn séu und-
irhyggjumenn. Slíkt er fásinna
og athyglisleysi. Þeirra flökt-
andi og ódjarfa augnaráð, á
ekkert skylt við „Tænkerpande“
og augnasvip nema síður sé.
„Forbrýderpande“ (svo að ég
noti dönsku orðin um þetta
efni), er einmitt lágt enni og
ýmislegt brúnalag.
Aftur á móti eru hinir alvar-
legu hugsuðir og heimspekilega
sinnaðir menn, nærri undantekn
ingarlaust ennismiklir og brúna-
signir. Það skiptir engu máli
hvort þeir heita Sókrates, Tol-
stoj, Ibsen, Stephan G., Sigfús
Sigfússon, Kjarval eða Bólu
Hjálmar. Hin eðlilega tilhögun
náttúi-unnar er nú svona og því
ekki að ástæðulausu, að séra
Jónas benti mér á Hjálmar Lár-
usson sem fyrirmynd að þessu
leyti.
Hjálmar Lárusson var all-
þungbrýnn maður og gáfaður, en
svo laus við undirhyggju sem
frekast mátti verða. Til þess
var hann alltof hreinskilinn og
oft vægðarlítill í því að segja
sannleikann, eins og afinn.
Það er engu líkara en að
Hannes Pétursson og „allir þess-
ir menn“, sem hann talar um,
heimti hárnákvæma andlits-
mynd af manni, sem maður hef-
ur aldrei séð. Slíkt er einnig
mjög mikil fásinna og ofætlun.
Hitt má gott heita að tekizt
hefur að ná þekkjanlegu svip-
móti Bólu-Hjálmars.
Á meðan umrædd mynd var í
minni eigu hékk hún innrömm-
uð uppi á vegg í vinnustofu
minni á Laufásvegi 42. Kom
þangað rauðbirkið öldurmenni,
sem ég átti lítils góðs af að
vænta, því að þetta var rukk-
ari, en þeir voru a. m. k. í þann
tíð engir aufúsugestir. Þessi
rauðbirkni Þrymur fór að líta í
kringum sig, og sé ég að honum
verður sérstaklega starsýnt á
Hjálmars-myndina. Hann athug-
ar samt málið um stund, þar til
hann segir: „Nú, hvað er þetta?
Er þetta ekki mynd af Bólu-
Hjálmari?" „Hversvegna haldið
þér það?“ spyr ég. „Ja, mér sýn
ist hún vera lík honum“. „Sáuð
þér Bólu-Hjálmar?“ spyr ég.
„Já, marg oft. Hann var ná-
granni fpreldra minna og þeim
vel kunnugur“.
Sagði ég svo öldungnum sögu
myndai-innar og varð hann alls
hugar feginn að svo vel skyldi
hafa til tekizt. Um augnasvip,
enni og brúnir tók hann sér-
staklega fram að sér þætti líkt.
Fyrir nokkrum árum átti Val-
týr Stefánsson tal við dóttur-
eða sonarson Bólu-Hjálmars.
Birtist viðtalið í Morgunblaðinu.
Sá karl skildist mér að hefði
séð afa sinn og dáðist að mynd-
inni.
Það er mjög eðlilegt að þeir
séra Jónas á Hrafnagili og Árni
á Geitaskarði litu sínum aug-
um hvor á silfrið. Hafa
þeir séð hann á mjög mis-
jöfnum aldri, séra Jónas hefur
séð Hjálmar með augum hins
þi'oskaða manns, en Árni, sem
var miklu yngri maður, hefur
sjálfur verið allungur, en Hjálm
ar gamall, er þeir sáust. Að vísu
ber lýsingu þeirra að rhestu
saman, nerna um augnasvip, en
honum breytir gamalt fólk mest
af öllu. Ég kynntist Árna á
Geitaskarði síðar meir, h itti
hann nokkrum sinnum bæði hjá
ísleifi syni hans, Gísla Johnsen
og Ólafi Johnsen, tengdisyni
og Ólafi Johnson, tengdasyni
þann veg að ég reyndi að breyta
hinni umræddu mynd. Svo ekki
er að sjá, að Árni hafi haft mik-
inn áhuga á að fá myndinni
breytt, enda hefði ég ekki tekið
það í mál.
Það er heldur ekki rétt að
kalla teikningu mína hugmynd,
sem gjörð er á þá lund, sem nú
hefur verið lýst.
AUCLÝSINC
um umferð í Reykjavík
Samkvæmt heimild í 65. gr. umferðalaga hefir verið
ákveðið að setja eftírfarandi takmarkanir á umferð hér
í bænum á tímabilinu 14.—24. desember 1960:
1. EINSTEFNU AKSTUR:
í Pósthússtræti milli Austurstrætis og Kirkjustrætis
til suðurs.
2. Bifreiðastöður bannaðar á eftirtöldum götum:
Á Týsgötu austanmegin götunnar.
Á Skólavörðustíg sunnanmegin götunnar frá Berg-
staðastræti að Týsgötu.
í Naustunum vestanmegin götunnar milli Tryggva-
götu og Geirsgötu.
Á Ægisgötu austanmegin götunnar milli Vesturgötu
og Bárugötu.
3. I Pósthússtræti vestanmegin götunnar milli Vallar-
strætis og Kirkjustrætis verða bifreiðastöður tak-
markaðar við 30 mínútur frá kl. 9—19 á virkum
dögum. Laugardaginn 17. desember gildir takmörk-
unin þó til kl. 22 og á Þorláksmessu til kl. 24.
4. Umferð vörubifreiða, sem eru yfir ein smálest að
burðamagni, fólksbifreiða, 10 farþega og þar yfir,
annarra en strætisvagna, er bönnuð á eftirtöldum
götum:
Laugavegi frá Höfðatúni í vestur, Bankastræti, Aust-
urstræti, Aðalstræti og Skólavörðustíg fyrir neðan
Týsgötu. Ennfremur er ökukennsla bönnuð á sömu
götum.wBannið gildir frá 14.—24. desember, kl. 13
til 18 alla daga, nema 17. desember til kl. 22, 23.
desember til kl. 24 og 24. desember til kl. 14. Þeim
tilmælum er beint til ökumanna að forðast óþarfa
akstur um framangreindar götur, enda má búast
við, að umferð verði beint af þeim eftir því sem þurfa
þykir.
5. Bifreiðaumferð er bönnuð um Austurstræti, Aðal-
stræti og Hafnarstræti 17. desember, kl. 20.—22. og
23. desember, kl. 20—24.
Þeim tilmælum er beint til forráðamanna verzlana,
að þeir hlutist til um, að vöruafgreiðsla í verzlanir
og geymslur við Laugaveg, Bankastræti, Skólavörðu-
stíg, Austurstræti, Aðalstræti og aðrar miklar um-
ferðargötur fari fram fyrir hádegi eða efti lokunar-
tíma á áðurgreindu tímabili frá 14.—24. desember
n.k.
Lögreglustjórinn í Reykjavík,
12. desember 1960.
SIGURJÓN SIGURÐSSON
FYRIR DRENGINN
OG STÚLKUNA
ERU
BUXURNAR
ÓDÝR, NOTADRJÚG
OG VELKOMIN JÓLAGJÖF