Morgunblaðið - 15.12.1960, Blaðsíða 15

Fimmtudagur 15. des. 1960
MORGUlSliLAÐIh
15
til míns kæra
fornvinar
Sigfúsar Johnsen
ÉG held ég verði að segja það
svona. — Nú er ég búinn, gegn-
um mína tregðu, á allt nema
myndlist, að lesa bókina Her-
leidda stúlkan.
Alexander var búinn að segja
mér þetta, að Sigfús væri að
gefa út bók, og hann ságði það
svoleiðis, að um stórviðburð
væri að ræða, og ekki orð um
það meir; gekk svo sinn veg
upplyftandi öxlum dálítið og
hissandi, eins og í miklu and-
rúmslofti og í heiminum, eins og
hann erf og gæti ekki gert að
þvi þótt ekki hafi verið afspyrnu
rok af landinu er sú saga gerðist,
að hvert skip hefði rekið á haf
út eins og hjá galdramanni á
Ströndum á sínum tíma, og þá
hefði ekkert efni (stoff) veriðtil
í svona sögu, og hefði þá verið
sannmæli í bréfsefni; Ekkert í
fréttum, 1. G., þ. e. lof sé Guði,
eins og var góðra tíma siður.
En — o-nei kemur svo. Sagan
gerðist öðruvísi. Snillingum og
söguskáldum var ætlað annað
efni en tilgátur um afdrif skipa,
sem hrökktu til hafs undan
galdraveðri er af stóð landinu,
og maður spyr: Hverjum voru
guðirnir reiðir í þessari bók,
voru landvættirnar í fría?
Nýlunda hefir 'oft endurtekið
sig hjá þessari fámennu þjóð. Á
hálfs hundrað ára fresti og
skemur, að menn heilagrar ein-
feldni langrar og erfiðrar skóla-
göngu, með fjöld af óteljandi
prófum, fengjusinngrandvarleik
afskrifaðan til þess að vera eins
og annað fólk, sem ekki nokk-
urn tíma hafði látið sér í hug
koma að tortryggja sína með-
fæddu einfeldni. Einfeldni, sem
er, svo sem ekki neitt annað
en gerist og gengur, eða meira
en nauðsyn krefur hverju sinni
í hversdagsönnum hvers eins.
Svona er þetta.
Ef vér lítum yfir manntalið,
bera fyrir okkur á stjömuhimn-
inum menn á mismunandi löngu
timabili, menn sem halda kyndl-
um við loft, sem bera birtu á
jarðriki, svo að mennimir sjást
í jarðrikjunum og við þessa
birtu þeaara birtuberara, hafa
svo tendrazt haldgóðir birt-
ur, þar sem áður var dimma við
strandlengjur, og flug, eða og þó
álitlegar týrur í kotum og bæ
og vitaskip.
Þessi eðlilegi afstæðismismun-
ur sögunhar er eins og andar-
dráttur nátrtúrunnar, mismun-
•ndi langt sóttur, mismunandi
tær, léttur eða hvilandi, og það
er sjálfsagt ekki eins ósjálfsagt,
eins og vaninn kveður um eitt
og annað, sem við ber, að það
hafi hitzt svona á um þetta eða
hitt, gæti eins verið stjörnuspá.
Ég hef alltaf vitað að Sigfús
vantaði ekki tækifæri, en tel það
karlmennskuatriði að gera út
ivona bók meðal hundrað þÚ3-
und heimsfrægra skálda, þóitt
maðurinn sé snillingur.
Eiginlega hefir þú Sigfús alltaf
verið ljós á vorum vegum frá
fyrstu kynming, og eini íslend-
ingur, *em ég hefi kynnzt, sem
kunni að sleppa. >ú varst fall-
egur um þig, lipur og léttur í
hreyfingum og mér finnst þú
vera líkur sjálfum þér núna frá
þeim tímum.
Eg get ekki skrifað um bók-
ina þína af því að núna und-
anfarin ár hafa bætzt svo marg-
ir framámenn við á bókmennta-
sviðinu, að það er orðið eins
gaman að lesa umsögn þessara
snillinga eims og að lesa orgi-
nalen. Mér er svo hætt við
ofmenntun i öllu, sem eg fer
að skrifa um, svo að eg má
hafa strangar gætur á því sviði.
En blessaður Hafliði er mér nú
þar gott ljós á vegi. — Og skrít-
ið er það. Eg var svo sem byrj-
aður að langloka einhverjum
vísdómi um þína bók; hvernig
hún myndi helzt vera. Maður
á nefnilega að skrifa sjálfstæða
póesí um hvað eina. Það er ekki
hægt að hraðskrifa um stórvirki
eins og bók strax, nýútkomna,
nema þá kanski blaðamaður.
En nú kemur eitt af því
merkilega. Þegar eg er á leið
kominn með að skrifa um þírra
bók, kemur upp í hendurnar á
mér svolítill miði, umsögn um
Gerplu, sem hvergi hefir verið
prentaður. Fyrirgefðu, umsögnin
er svona: Gerpla er ákall
skáldsins til beztu mánna sam-
tíðar sinnar, að hífa menning-
una upp úr mótívinu. Skilning-
ur fullorðins manns með barns-
hjarta.
Nú er hér bók Ragnars vinar
míns Ásgeirssonar, frá í fyrra.
Hann hefir geít íslendingum
og listamönnum marga góða
greiða. Einnig nú, með í
„Skruddu" sinni að koma á
framfæri yfirnáttúrlega fögru
kvæði úm Kötlugosið 1918. Höf-
undur kvæðisins er Kristleifur
á Kroppi. Þetta er nú að slá
öðrum upp á þér, herra forn-
vinur ,en svona er maður. Og
hér kemur svo einn af yngri
Kjaranunum — bók Birgis. Enn
einn stórviðburður, með mynd
af moldarbarði; greinileg manns-
mynd — furðuverk. Það er and-
inn, sem horfir í gegnum efn-
ið. Mætti segja mér vísir að
nýrri vísindagrein.
Vertu blessaður og allt það.
Jóhs. S. Kjarval.
M ALFLUTNIN GSSTOF A
Einar B. Guðmundsson
Guðlaugur Þorláksson
Guðmundur Pétursson
Aðalstræti 6, III hæð.
Símar 12002 — 13202 — 13602
Síslétt
poplín
Sfvpuning-
óþörf
MINERVA
skyrtan
fæst
hjá
MARIEINI
STÓRA JÓLAVIKAM
KEMDK i DAG