Morgunblaðið - 30.03.1961, Blaðsíða 4

4
MORGVNBLAÐIb
Flmmtudagur 30. marz 1961
Davíð Áskelsson:
Prentvillupúkinn
er ódauðlegur
ÞEGAR ritstjórinn bað mig um |
daginn, að skrifa smágreinarstúf
um starf mitt sem prófarkalesara
við blaðið, komst ég í nokkurn
vanda. Ég spurði sjálfan mig:
Er hægt að bera á borð fyrir les-
endurna frásögn af jafntilbreyt-
ingarlausu og hversdagslegu
starfi og prófarkalestur er?
Baráttan við hinn margumtal-
aða prentvillupúka, sem er alls-
staðar nærstaddur til þess að
beita klækjabrögðum sínum, er
háð daglega í húsakynnum Morg-
untolaðsins. Hann er eins og Ein-
herj ar, sem risu upp úr valnum
ósárir að kvöldi, eftir að hafa
barizt allan daginn. Hann á í
erjum við flesta, sem við blaðið
starfa og má segja að flestir gefi
einhvern tímann höggstað á sér.
Þessi óvættur heimsækir fyrst
blaðamenn og aðra greinarhöf-
unda blaðsins. Á því stigi mætti
kalla hann ritvillupúkann. Þó eru
beinar stafsetningarvillur tiltölu-
lega saklausar. Verra er, þegar
orðalag er óljóst eða rassbögu-
kennt. Heitir það á máli blaða-
manna helv .... tjara.
Stundum fær maður í hendur
greinar (einkum aðsendar) sem
heita má að séu tóm tjara. Lendir
þá oftast á blaðamönnum eða rit-
stjórum að umskrifa slíkar grein
ar.
Síðan er greinin send í prent-
smiðjuna og þar er fyrrnefndur
púki jafnan viðstaddur. Mætti
greina afrek hans í þrjá flokka.
í fyrsta lagi: Ýmsar smávillur,
svo sem stafavíxl, staf ofaukið
eða vantar staf, tvö orð í einu
eða eitt orð í tveimur og fleira
af svipuðu tagi. Segja má að
slíkar villur séu tiltölulega sak-
lausar, þó að þær geti verið
hvimleiðar, ef mikið er af þeim.
í öðru lagi: réttritunarvillur, t. d.
y og z villur. f þriðja lagi: rass-
bögur af ýmsu tagi, skakkar til-
vitnanir að ógleymdum línu-
brenglum, sem geta orðið svo
slæm að viðkomandi greinarkafli
skilst ekki.
í prentsmiðjunni er greinin
„þrykkt af“ þ. e. a. s. prentuð
próförk og send ásamt handriti
til prófarkalesara. Hann leið-
réttir síðan og ber öll vafaatriði
saman við handritið. Þá er próf-
örkin send aftur í prentsmiðjuna
og setjararnir leiðrétta þær lín-
ur, sem prófarkalesari hefur fund
ið villur í. En ekki er því að
leyna, að komið geta nýjar vill-
ur í hina leiðréttu línu. Sömu-
leiðis yfirsést prófarkalesaran-
um meira og minna.
Þá er farið að „brjóla um“,
sem kallað er, þ. e. að raða efninu
í síður. Er það vandaverk, ef
vel og smekklega á að gera. Síð-
an eru síðumar „þrykktar af“
og sendar ásamt próförkum til
prófarkalesara, sem ber saman
hinar leiðréttu línur í próförk og
í síðunni, til þess að fullvissa sig
um að villan hafi verið leið-
rétt og leiðrétta nýjar
villur, í línunni, sem setjari og
prentvillupúki kunna að hafa
lætt inn í sameiningu.
Þrátt fyrir þessa varúð vilja
slæðast viilur í blaðið. Geta þær
verið meinlegar, eins og t. d. að
Jón Jónsson, sem er sextugur í
dag fær afmælisgrein í blaðinu
undir fyrirsögninni Jón Jónsson
— Minning. Svona mistök boða
Jóni Jónssyni langlífi og má hann
því vel við una, en villan er sú
rsama þrátt fyrir það. Stundum
býr prentvillupúkinn til spak-
mæli, eins og Betra er berfættur
en brókarlaus að vera.
Auðvitað kennir hver öðrum
villurnar, blaðamenn, prófarka-
lesarar og prentarar. Þó er sam-
komulagið yfirleitt ágætt.
Prófarkalesara eru að sjálf-
sögðu mislagðar hendur. Hann er
misjafnlega „upplagður" til þess
að lesa. Stundum stendur svo á,
að mikið berst af próförkum og
erfitt getur reynzt að hafa und.
an og þá reka prentararnir eftir.
Sumar greinar eru þannig, að
tveir verða að lesa saman, eink-
um ef mikið er af tölum.
Oft lesa höfundar sjálfir próf-
örk af greinum sínum, en sumir
eru svo klaufskir prófarkalesarar,
að það verður að lesa upp eftir
þá.
Rétt er að geta þess, að við
Morgunblaðið eru tveir prófarka-
lesarar til skiptis sinn daginn
hvor. Eru leiðréttar prófarkir
oft geymdar dögum og jafnvel
vikum saman áður en greinin
kemur í blaðinu og er þá handrit
oftast glatað, svo erfitt getur
reynzt að leiðrétta hugsanlegar
missagnir.
Vinna prófarkalesarans er aðal.
lega á kvöldin og fyrrihluta næt-
ur. Blaðið fer oftast í prentun 4
tímabilinu frá eitt til þrjú, nema
beðið sé eftir stórfréttum, útvarps
umræðum o. fl.
Mér finnst skemmtilegast að
lesa greinar um listir og vísindi,
fiamandi þjóðir og lönd o. fl. en
leiðinlegast að lesa skák, bridge,
aflaskýrslur og aðrar upptalning-
ar og — pólitík.
Skyldi prentvillupúkinn láta
þessa grein í friði? — D. Á.
Guðmundur Eyþórsson:
Stórfréttirnar renna inn
ÞEGAR rifjað er upp hvað á
dagana hefir drifið í erlendu
fréttadeild Mbl. síðustu árin, er
að sjálfsögðu margs að minnast
og af ýmsu að taka. Þangað ber-
ast jafnan fyrstu fréttir úr víðri
veröld af stórum og smáum at-
burðum, oft æsandi og spenn-
andi en líka sorgarfréttir, svo
sem flugslys og jarðskjálftar.
Yrði of langt mál að telja hér
uipp þó ekki væri nema allra
helztu heimsviðburðir síðari ára,
og verður því heldur minnzt lít-
illega á þær fréttir, sem mér
finnst Xxafa verið einna skemmti
legastar að fylgjast með. Á ég
hér við fréttir, sem blaðinu hafa
borizt af ýmsum afrekum, er ís-
lenzkir íþróttamenn hafa unnið
á erlendum vettvangi og lesentí-
ur minnast vafalítið ekki siður.
Nýjustu fréttir
Fyrst skal þess þá getið, að
það, sem gerir fréttastarfið oft
og tíðum hvað skemmtilegast,
er hversu fljótt fréttirnar ber-
ast. Það má til dæmis segja, að
oft hefir komið fyrir þegar land
arnir hafa háð keppni erlendis,
að fréttir um afrek þeirra X>er-
ist hingað nokkrum sekúndum
eða mínútum eftir að keppni lýk
ur. Að ég tali nú ekki um knatt-
spymuna. Þá fáum við jafnan
að vita hvernig stendur í hálf-
leik. Þetta hefir að vísu ekki
heldur farið fram hjá lesendum
blaðsins og öðrum, því að þegar
um slíkt er að ræða, linnir ekki
símaliringingum hingað á blað-
ið, og einnig hópast fólk að glugg
um Morgunblaðsins til að lesa
minútu gamla frétt um sigur
Friðrikg eða handknattleiks-
manna, svo eitthvað sé nefnt.
Þegar stórfréttir eru á ferð-
inni hér á blaðínu, er jafnan mik
ið að snúast í móttökuherbergi
fréttanna, en þar úir og grúir af
alls kyns tækjum, sem stillt eru
á vissar bylgjulengdir, en síðan
taka svokallaðir teleprinterar
við. Út úr þeim streyma fréttim-
ar látlaust- frá morgni og fram
á nótt og mikill pappír fer for-
görðum. En stundum skila þess-
ar ágætu vélar fremur litlu úr
sér, en það er þegar hlustunar-
skilyrði eru slæm, t.d. af völd-
um svokallaðra sólgosa eða ann-
ars. En nóg um það.
Einn af fimm.
Mörgum er vafalaust enn í
fersku minni þegar Friðrik stór-
meistari Ólafsson keppti í Port-
oroz (Júgóslavíu) 1958. Það var
sem kunnugt er svæðakeppni,
þar sem 5 efstu komust áfram í
svonefnt kandidatamót, en í því
„berjast“ beztu skákmennirnir
um það hver fái að skora heims-
meistarann á hólm. Síðustu skák
ina, sem Friðrik tefldi á þessu
móti, varð hann að vinna svo að
hann yrði einn af 5 efstu og
kæmist í kandidatamótið. —
Þessi skák hans var við De Greiff
frá Kolumbíu, sem Baldur Möll-
er vann á sínum tíma á Olym-
píuskákmóti í Moskvu.
Skák Friðriks fór í bið og var
mikill „taugaspenningur" hér
heima hver endalok yrðu. Var
biðskákinni stillt út í Morgun-
blaðsgluggann og stöðugur
straumur fólks að „stúdera"
hana. — Um þetta þarf raunar
ekki að hafa fleiri orð, Friðrik
bar sigur úr býtum og skipaði
efstu sætin ásamt þeim Tal,
Gligoric, Benkö og Fischer.
Tveir gull einn silfur.
Og þá eru það frjálsíþróttirn-
ar. ísleifekir íþróttamenn hafa
líklegast sjaldan staðið sig betur
en á Evrópumeistaramótinu í
Brussel 1950. Þá fengum við tvo
Evrópumeistara, þá Torfa Bryn-
geirsson og Gunnar Huseby. Og
örn Clausen varð númer tvö í
tugþraut, á eftir Frakkanum
Heinrich. Verður nú dregin upp
nokkur mynd af mótinu og
helztu atburða getið.
Góð byrjun.
Á fyrsta degi mótsins komust
þeir Finnbjörn Þorvaldsson og
Haukur Clausen báðir í undan-
úrslit í 100 metra hlaupi og
og Guðm. Lárusson í 400 m. Einn
ig var íslenzka sveitin þriðja í
4x100 metra hlaupi, á eftir Bret
um og Rússum. Má því segja að
vel hafi verið á stað farið. En
það, sem vakti þó mesta athygli
var að sjálfsögðu afrek Torfa
og Husebys. Kúluvarpið vann
hann með yfirburðum, varpaði
16,74 m, Var það bezta afrek,
sem þá hafði náðst á Evrópu-
meistaramóti. Næstur honum
varð ítalinn Profeti með 15,16.
Óvænt úrslit.
En það sem kom þó mest á ó-
vart var langstökk Torfa. Hann
hafði sem sagt alls ekki ætlað
að taka þátt í þeirri grein, held-
ur stangarstökki, sem hann
reyndar líka gerði. í báðum þess
um greinum komst hann í úr-
slit, en svo óheppilega vildi til,
að úrslitin í stangar- og lang-
stökki áttu að fara fram sama
daginn, og því úr vöndu að ráða
fyrir hann. Það var útilokað að
hann gæti tekið þátt í báðum
þessum greinum, því að keppt
var í þeim á sama tíma. Eftir
árangur hans í langstökkinu
fyrri daginn var loks ákveðið
að hann færi í það, en sleppti
stangarstökkinu.
Varð „mállaus".
Tókst Torfa mjög vel upp í
stökkinu, og með því að ná
fyrsta sæti og verða Evrópu-
meistari, er óhætt að segja að
hann hafi vakið verðskuldaða
athygli á mótinu. Sigurvegarinn,
sem hafði ekki ætlað að taka
þátt í langstökkinu. Hann bætti
fyrra íslandsmetið um 8 sm. 03
stö-kk 7,32 metra. Til gamans má
geta þess, að þegar hinn kunni
danski íþróttaþulur, Gunnar Nu,
var að lýsa langstökkinu, varð
hann hreinlega „mállaus“ þegar
Torfi vann keppnina. Er mér
tjáð að slíkt komi sjaldan fyrir
hinn snjalla útvarpsmann íþrótt
ann.
Bezti hópurinn.
Það má fullyrða hér, að sá
hópur íslenzkra frjálsíþrótta-
manna, sem fór á þétta umrædda
íþróttamót í Brussel, hafi náð
beztum árangri, sem einn og
sami hópur hefir náð í einni ferð,
Þeir fengu þar tvær gullmeda-
líur, eina silfur, tveir aðrir kom
ust í úrslit og boðhlaupssveitin
í 4x100 m var einnig í úrslitum.
Var ferðin öll hin eftirminnileg-
asta og íslendingum til sóma.
G. E.