Morgunblaðið - 30.03.1961, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 30. marz 1961
MORCVISBLAÐIÐ
7
Haraldur J. Hamar:
Eftir fjögur bjórglös
vissu allir allt um alla
„VIÐ ætlum að biðja þig að
fara til Grimsby í fyrramál-
ið“, sagði ritstjórinn við mig
síðla dags. „Við leggjum
áherzlu á að þú reynir að
senda okkur frétt strax ann-
að kvöld, ef þú getur. —
Heyrðu,' fari það bölvað. Við
komumst ekki í bankann
séðan af, en — en við send-
um þér peninga strax á
morgun. Þú verður að reyna
að ráða fram úr þessu sjálf-
ur“.
‘ Óvænt fyrirmæli — og ánægju
leg. Við blaðamennirnir erum
alltaf að bíða eftir því að eitt-
hvað gerist, því stundum eru dag
arnir fremur bragðdaufir á rit-
stjórninni. Oft koma samt ein-
Ihverjir heiðursmenn og hjálpa
okkur að fylla blaðið. Fyrir
vestan víla þeir t.d. ekki fyrir
eér að kasta aurum sínum í klós
ettið, þegar lítið er í fréttum —
og við kunnum vel að meta alla
slíka nýbreyttni.
1 En sem betur fer eru innlend-
ir hugvitsmenn ekki einróðir á
fréttasíðum dagblaðanna, því
stundum rekur stórhveli á okk-
ar fjörur — og þarna kom t.d.
eitt — og það í stærra lagi.
Þetta var fyrir nokkrum vik-
um, daginn eftir að samkomu-
iagið við Breta í landhelgismál-
inu var lagt fyrir Alþingi.
vanda og varð reyndin líka sú
í þetta sinn.
Það skemmtilega við blaða-
mennskuna er, að óvæntir at-
burðir eru alltaf að gerast — og
þetta var önnur skyndiförin til
fundar við Dennis Welch og fé-
laga hans í Grimsby. Sl. vor fór
ég með nokkurra stunda fyrir-
vara, þegar brezku togarakarl-
arnir höfðu í hótunum vegna
landana Islendinga. Það var í
fyrsta sinn sem ég kom til Grims
by. Klukkan var þá 8 að morgni,
er ég stóð á brautarpallinum á
„Grimsby Town“ stöðinni — úr-
vinda af þreytu eftir næturferða
lag í lestinni.
Flugvélinni hafði seinkað að
heiman og við komum ekki til
Glasgow fyrr en undir kvöld.
Það var sunnudagur og allt lok-
að, jafnvel bjórstofurnar, því
Skotar eru guðhræddir menn. Ég
var á báðum áttum um hvað ég
ætti að gera. Ég gat farið í flug-
vél til London, eða Manchester
frá Glasgow, en þaðan yrði ég
að fara með lest til Grimsby.
Ég gat Hka tekið næturlestina
beina leið. Að vísu var þetta hæg
fara lest — og miðja vegu, í Don
caster, yrði ég að skipta — og
það varð úr, að í Doncaster sat
ég á töskunni minni í klukku-
tíma um nóttina og beið eftir
lestinni til Grimsby.
Sum ykkar hafa e.t.v. ferðast
með járnbrautarlest að nætur-
lagi í Bretlandi og vitið þá senni
lega, að þær komast ekkert á-
fram. Maður þorir aldrei að
með ferðasögu kafbátsmanna
sama daginn og kafbáturinn
kæmi í höfn í Bretlandi. Þetta
var fyrsta höfnin, sem Nautilus
tók eftir heimskautsferðina og
ritstjórar um allan hinn vestræna
heim biðu með öndina í hálsin-
um eftir sögunni.
Gilmore var ásamt öðrum
fréttamönnum niðri á hafnar-
bakka, mig minnir að það hafi
verið í Portsmouth. Allir voru
í sömu hugleiðingum. En það
var eins víst og tveir og tveir
eru fjórir, að bandarískiu sjólið-
arnir máttu ekkert segja fyrr en
opinber heimild hefði verið gef-
in af hálfu bandarískra stjórn-
arvalda. Það var mikið um fagn
aðarlæti, þegar kafbáturinn lagð
ist upp að. Síðan gengu yfir-
menn í land, fréttamenn gerðu
atlögu, en enginn vildi segja
neitt. — Gilmore vatt sér að ein-
um borðalögðum og spurði, hvort
einhver þessara kappa væri frá
suðurríkjunum (í Bandaríkjun-
um). Jú, maðurinn sagðist vera
þaðan. Þú ert ekki frá Texas?
eða hvað það nú annars var. Jú,
hann var enmitt þaðan. Gilmore
nefndi þá fæðingarbæ sinn. „Er
einhver ykkar þaðan?“ Það hýrn
aði yfir þeim borðalagða. Hann
var einmitt frá þessum sama bæ.
Þar með var björninn unninn —
og Gilmore var eini fréttamað-
urinn, sem kom með ferðasögu
Nautilusar um kvöldið.
Það er oft ekki nóg að pota
sér áfram. Stundum verða menn
að vera þrælheppnir í þokkabót.
Brezku togarakarlarnir voru
íarnir að ygla sig.
1 Enda þótt vald ritstjórans sé
mikið þá hefur konan mín auð-
vitað neitunarvald í stórmálum
sem þessu. En formsins vegna
var jálfsagt og eðlilegt að
hringja og láta vita.
* „Háhælaðir, támjóir, en hvaða
Iit?“ Svona lagað skilst alltaf.
„Brúna, einhverja sæta.“
1 Ég er viss um að ekkert yfir-
vald er jafnskjótt að afgreiða
yegabréfsáritanir og konan mín.
1 Þá var víst ekkert annað eft-
Ir en ganga úr skugga um að
Ihægt yrði að fá flugfar morgun-
inn eftir, því í peningamálunum
varð að treysta á mína ágætu
vini hjá Flugfélaginu í Glasgow.
Þeir leysa alltaf hvers manns
sofna af ótta við að fara fram
hjá ákvörðunarstaðnum. Þess
vegna var það, að ég var að
„leka niður“, eins og þeir segja
fyrir vestan, þegar ég komst á
leiðarenda og átti erfitt dags-
verk fyrir höndum. Ég hafði
aldrei verið þarna áður, þekkti
ekki lifandi sálu, en ég vissi, að
á Morgunblaðinu var beðið eftir
skeyti frá mér og þess vegna
var ekki um annað að ræða en
halda áfram.
Mér dettur í hug saga, sem
frægur bandarískur blaðamaður
Ed Gilmore, sagði mér fyrir
nokkrum árum. Hann var þá í
Bretlandi og tók á móti kjarn-
orkukafbátnum Nautilusi eftir
frægðarförina yfir heimskautið.
Gilmore hafði fyrirmæli frá
fréttastofu sinni um að koma
Og það var heppni út af fyrir
sig, að Dennis Welch var mæl-
andi allan tímann sem ég var í
Grimsby það skiptið. Að vísu var
hann alltaf stuttur í spuna, en
sagði samt nægilega mikið. Ég
var varaður við að heimsækja
manninn. Einn sagði, „Dennis er
alltaf brjálaður í skapinu. Þú
ættir ekki að fara núna.“ Annar
sagði: „Þú skalt ekki fara nema
þú hafir sterkar taugar.“ —
„Láttu hann eiga sig,“ sagði sá
þriðji — „hann spýr eldi og
brennisteini.“
Ég bjóst þess vegna ekki við
allt of miklu, þegar ég stóð ut-
an við skrifstofu hans í lágreistu
gömlu húsi í hafnarhverfinu síð-
degis næsta dag. Hann hafði hald
ið fund með mönnum sínum um
morguninn og það lá í loftinuj
Með Dennis Welch í Grimsby.
að eitthvað gerðist. Þeir, sem
vel þekkja til segja að það sé
Dennis sem ákveði stefnuna og
sé aðeins formsatriði hjá hon-
um að halda fund. Sjómennirnir
trúa honum fyrir sínum mál-
um og margir þeirra vilja verja
þessum stutta tíma sem þeir eru
í landi á bjórstofunni fremur en
að sitja á fundum hjá Welch vit-
andi fyrirfram, að þeir mundu
rétta upp hendina og samþykkja
tillögur foringjans.
Welch hefur aldrei á sjó kom-
ið, veit ekki hvað er suður og
norður á áttavita, ef svo mætti
segja. Hann er samt titlaður
„Captain" og þess vegna halda
margir samlandar hans, að þetta
sé gömul aflakló, sævíkingur og
hetja, sem fyndist hann enn vera
á sjónum og alitaf væri að
skamma hásetana sína. En sann-
leikurinn er sá, að skiptjórarnir
réðu hann til sín eins og hvern
annan landkrabba til þess að
hressa upp á félagsstarfsemina.
Dennis hefur samt hvorki haldið
hlutaveltu, bazar né efnt til happ
drættis féiaginu til eflingar, en
hann hefur rótazt eins og naut
í flagi — og alla tíð verið í kosn
ingabaráttu.
Ég minnist þess, að eitt sinn
í New York, er ég heimsótti Að-
alstöðvar Sameinuðu þjóðanna,
mætti ég Molotov, þáverandi ut
anríkisráðherra Ráðstjórnarinn-
ar, í dyrunum. Mér varð hálf-
hverft við. Andartak horfðumst
við í augu. Svo hélt hann á-
fram og Jífverðirnir fylgdu fast
á eftir. Ég stóð eins og þvara
eins og hver annar ísfirðingur
og horfði á eftir þessum stutta
manni. Mér flaug í hug, að lítið
yrði eftir af honum, ef félagar
hans í Kreml tækju upp á því
að stytta hann enn meira, þ.e.a.
s. um höfuðið. Þetta hefur Krús-
jeff sjálfsagt séð líka. —En það
var þessi svipur Molotovs, sem
stóð mér fyrir hugskotssjónum,
lítil augu en eldhvöss, óútreikn-
anleg.
Þegar ég gekk inn í skrifstofu
Dennis Welch í fyrsta sinn og
mætti honum í dyrunum, var
mér eitthvað svipað innanbrjósts
Hann er lágvaxinn, hörkulegur,
en hafði það fram yfir Molotov,
að vera sjóaralegur. Augun svo-
lítið hvikul, minntu á Þórarin
Tímaritstjóra, því ógerningur
var að átta sig á því hvað hann
hugsaði.
Hann horfði á mig drykklanga
stund eftir að ég kynnti mig,
alveg eins og ég hefði verið að
biðja um inngöngu í félagið. Og
ég hugsaði aðeins: Ef kauði rek
ur mig út, ja, þá verður skeytið
mitt þunnt í dag.
Svo sagði hann: „Þú veizt, að
við höfðum fjölmennan fund í
morgun — og þar voru allir á
einu máli.“
Jú, ég vissi það. „En hvað voru
margir á fundinum?“
Welch varð hörkulegur: „Við
gefum aldrei upp tölur fundar-
manna. En þeir voru margir.“
„Yfir tuttugu?"
Hann var reiður: „Þú veizt, að
í Grimsby eru yfir þrjú hundruð
skipstjórar.“ Svo bætti hann við
„Og þeir vita hvað þeir vilja.“
Ég vissi líka hvað ég vildi og
spurði því hvort við gætum ekki
setzt niður í ró og næði. Hann
bauð mér inn.
Öskubakkinn hjá honum var
fullur af sígarettustúfum. Hann
hafði stórt segulbandstæki á
borðinu hjá sér — og það var
tengt símanum. Hann hafði líka
bunka af símskeytum fyrir fram
an sig. Hann benti á þau og
sagði: „Þetta eru skeyti frá mín
um mönnum — á sjónum. Þeir
lýsa allir stuðningi við mina
stefnu og stefnu fundarins í
morgun.“ Hann ygldi sig og hélt
áfram að tala um „sína menn“
og var dálítið taugaóstyrkur.
Blaðamennirnir á Grimsby
Evening Telegraph höfðu sagt
mér, að sá gamli væri með maga
sár og mætti ekki komast í geðs-
hræringu. Gallinn væri sá, að
hann væri alltaf í geðshræringu,
annað hvort yfir því að fslend-
ingar sýndu yfirgang eða vegna
þess, að íslendingar sýndu ekki
yfirgang.
Hann var fremur rólegur,
barði aldrei í borðið og svaraði
kurteislega öllum spurningum.
Hann sagðist ætla að halda ann
an fund til þess að ganga endan-
lega frá öllu, sýna íslendingun-
um í eitt skipti fyrir öll, að brezk
ir sjómenn væru engin lömb að
leika sér við. — Þegar ég kvaddi
og Welch gekk með mér til dyr-
anna spurði ég hann hvort hann
hyggði ekkert á íslandsferð.
Hann hló háðslega, alveg eins
og hann segði: Ég fer nú ekki út
í opinn dauðann án þess að
hugsa mig um tvisvar.
En það var þessi fundur, sem
Welch sagðist ætla að halda. Það
var klukkan 10-11 að morgni og
Framh. á bls. 15