Morgunblaðið - 30.03.1961, Blaðsíða 20

20
MORGVNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 30. marz 1961
Þorbjörn Guðmundsson:
Veðurfréftir í feluleik
settar voru á fréttaflutning eftir
að ég hóf blaðamennsku, ef frá
er talið það sem snerti herliðið
beint eða mannvirki þess. Það
verður ekki talin ströng ritskoð-
un í hersetnu landi á styrjaldar-
tíma.
Ég held að allir blaðamenn hafi
reynt að haga skrifum sínum
þannig, að beinar veðurlýsingar
væru ekki í fréttum. Þó var oft
óhugsandi annað en veðurs yrði
getið að einhverju með berum
orðum eða undir rós. „Vegna veð-
urs“ var mjög algengt að sjá,
þegar slys urðu eða tjón, en
aldrei var minnzt á sunnan rok,
norðan hríð eða almennt hvaðan
blési.
Höfuðskepnur
og æðri máttarvöld
Fréttir frá þessum tíma eru
stundum hálfvandræðalegar, þeg
ar blaðamaðurinn er að sneiða
hjá veðrinu, og get-
ur fréttin orðið þeim, sem les
hana mörgum árum síðar, næsta
óskiljanleg. Einn veturinn er til
dæmis skýrt frá því, að báts sé
saknað og annar bátur hafi rekið
á land við Sandgerði og brotn-
að. f hvorugri þessari frétt er á
það minnzt, hvað valdið hafi
þessu, en af þriðju frétt í sama
blaði geta menn rennt grun í að
blæja logn hafi ekki verið um
það leyti hér á Suð-Vesturlandi.
Fyrirsögn þeirrar fréttar er: „Höf
uðskepnurnar skeyta skapi sínu
á skúr skautafélagsins“. Þar er
fyrst sagt frá því að kviknað
hafi í skúr, sem Skautafélag
Reykjavíkur átti í Hljómskála-
garðinum og slökkviliðið hvatt á
staðinn. Síðar segir í fréttinni:
„Álitið er að kviknað hafi í út frá
rafmagnsofni, sem í skúrnum var,
fyrir tilverknað æðri máttar-
valda, er höfðu endaskipti á
skúrnum í gærmorgun þannig að
þakið nam við jörðu“.
Þá er og í sama blaði skýrt frá
því að rafmagnslaust hafi orðið
í Reykjavík vegna bilunar á há-
spennulínunni og alls óvíst um
hvenær fulnaðarviðgerð Ijúki,
„þar sem hún getur tafizt vegna
veðurs“.
Það er ekkert vafamál að veðra
hamur hefir verið hinn mesti um
þetta leyti og ótrúlegt að blaða-
menn nú færu um hann jafn silki
mjúkum höndum og þá var gert.
„Aðrir örðugleikar
Sama veturinn (1943) er eftir-
farandi frétt í Mbl.: „Símabilanir
hafa orðið víða um íand undan-
farna daga, einkum á Vestur-,
Austur- og Norður-landi. Er unn-
„Óveöur af suöaustri gekk
yfir Reykjavik í fyrrinótt
(Mbl. i jan. 1961).
„Austan hvassviöri gekk yfir
landiö t gær. í Vestmanna-
eyjum var stórsjór og á
veöurskipinu India, sem er
tœpa 500 km suöur af Dyr-
hólaey, voru 12 vindstig og
öldurnar 17 m háar.........
(Mbl. t jan. 1961).
FYRIR tuttugu árum hefir vafa-
laust oft blásið vel af suð-austri
hér í Reykjavík, austan hvass-
viðri gengið yfir landið og öld-
ur úthafsins verið fjallháar — en
flettirðu upp í dagblöðunum frá
þeim tíma er þess að engu getið,
alls ekki minnzt á veðrið nema
þá ef vera kynni að skotið væri
inn í frásögn smáathugasemd um
það eins og aukaatriði þó þar
væri orsakarinnar raunverulega
að leita.
Fálætið, sem veðrinu var sýnt
í íslenzkum blöðum fyrir tuttugu
árum, stafaði þó ekki af því, að
áhugi væri minni þá en bæði fyrr
og síðar á þessu síg'lda umræðu-
efni — heldur hinu að þá var háð
styrjöld, landið þýðingarmikil
herstöð í þeim átökum og héðan
máttu engar þær fréttir berast,
sem gátu komið óvininum að
gagni.
Einu hömlurnar
Sannast að segja skildu samt
fæstir þýðingu þess að blöðin
þegðu um veðrið í gær, skildu
ekki hugsanleg áhrif þess á gang
styrjaldarinnar — en síst af öllu
vildum við leggja stein í götu
þess málstaðar, sem við álitum
réttan, svo að banninu var hlýtt
eða að minnsta kosti gerð tilraun
til þess þótt framkvæmdin yrði
handahófsleg á stundum. Þetta
voru líka þær einu hömlur, sem
f
Karlmanna
og kven
skófatnað
útvégum vér
beint frá
verksmiðju
ið af kappi að koma símanum i
lag, en gengur víða erfiðlega sök-
um illrar færðar og annarra örð-
ugleika. — Vegna símabilana hef
ir ekki fengizt yfirlit um skemmd
ir, sem talið er víst að orðið hafi
víða á landinu. Vitað er þó, að
nokkrar skemmdir hafa orðið á
mannvirkjum sumsstaðar á Vest-
urlandi. Rafmagnslaust var á fsa-
firði um tíma og bát rak á land
í höfninni.“
Sýnilegt er af þessari frétt, að
ofvirði hefir geisað um land allt
og það svo magnað að austan
hvassviðrið, sem sagt var frá í
blaðinu núna eftir áramótin, hefir
líklega ekki verið umtalsvert í
samanburði við það. í fréttinni
frá 1943 er hvergi ymprað á því,
hvað valdið hafi öllum þessum
ósköpum. Lesandinn varð að
segja sér það sjálfur. Og veður-
ofsinn hefir ekki verið genginn
niður, þegar fréttin er skrifuð,
því þar er sagt að viðgerð hafi
gengið erfiðlega „sökum illrar
færðar og annarra örðugleika“.
Þessir „aðrir örðugleikar" eru ó-
veðrið. Það er ekki stórbrotin
lýsing ef til vill á glórulausri
norðan stórhríð.
Illviðrishamur og aftakaveður
En þó blaðamenn hafi allir ver-
ið af vilja gerðir kom stundum
fyrir þá, — eins og virðist vera
með ýmsa aðra, sem búa yfir
„hernaðarleyndarmáli" — að þeir
gleymdu sér og sögðu kannski
fullmikið. Ég vissi þó aldrei til
að að því væri fundið. Þegar
símasamband náðst til dæmist við
ísafjörð eftir bilunina, sem frá er
skýrt hér að framan, segir þar
hiklaust: „Undanfarnar þrjár
vikur hefir verið óslitinn illviðr-
ishamur". (
Það er eins og „sensorinn" á
ísafjarðarfréttirnar hafi ekki
verið í fullkomnu lagi, því nokkr
um dögum siðar segir í frétt það-
an að skollið hafi á „aftakaveð-
ur“. En í sama blaði er vendi-
lega þagað yfir mikilli snjókomu
eða skafhríð hér syðra. Veðurfar-
ið má þó ráða af frétt um, hve
mjólkurbílarnir áttu í rniklum
erfiðleikum með að brjótast Þing
vallaleiðina til bæjarins. „Mokst
ursmenn og snjóplógar hafi verið
á veginum að ryðja hann“, segir
þar og ennfremur: „Laxfoss
komst ekki til Borgarness í gær“,
svo einhver hefir veðrahamurinn
verið.
Af þessu sést vel,. hve auð-
velt var að ráða um veður-
farið af fréttunum, og bannið því'
harla tilgangslítið. Það minnir
óneitanlega á, þegar orðið ,,dans“
var bannað í auglýsingum út-
varpsins. Dansleikirnir voru aug-
lýstir áfram aðeins með brey i ,ui
orðalagi. Það er eins og hlutirnir
vilji ekki breytast þótt ekki megi
neína þá réttum nöfnum.
— Þbj.
Sveinn Björnsson & Co.
Keykjavík — Sími 24204
Yfirfelldar skápalamir
amerísk gerð,
fyrirliggjandi.
Heildverzlunin
Skipkolt %
Sími 2-37-37
LAMIR
Ný bók frá
Heimskringiu
Sprek á eldinn
Ijóð eftir
Hannes Sigfússon
HEIMSKRINGLA