Morgunblaðið - 30.03.1961, Blaðsíða 23

( Fimmtudagur 30. marz 1961
MORGVNBLAÐIÐ
23
Pinglieimur hlýðir með andakt á ömurlcga Iýsingu Jónasar Haralz
sambandsins. Menn drepa nú
tímann með því að glugga í
þær:
— Það er augljóst mál, segir
þar á einum stað, — að lán-
tökuskeiðið er runnið á enda.
Þjóðin hefur síðustu árin lif-
að á erlendum lánum, en nú
er komið að skuldadögum.
Það er tilkynnt að síðasti
fulltrúinn sé nú mættur til fund
ar á Alþýðusambandsþing. Hann
er austan úr Rangárvallasýslu
úr verkamannafélaginu Dímon
og er kjörbréf .hans samþykkt.
Gengið í salrnn
Þá skiptir snögglega um og
menn kippast til í sætunum og
vakna upp af blundi.
Tveir menn ganga í salinn
heldur fasmiklir. Þeir rétt
strjúkast við borðið mitt svo
þingskjölin fjúka af því í all-
ar áttir og skunda hröðum skref
um upp að háborðinu.
Hér eru þeir komnir forsætis-
ráðherra íslands, Hermann
Jónasson og efnahagsráðunautur
ríkisstjórnarinnar Jónas Haralz.
Það þekkja allir þessa menn í
útliti, sérstaklega Hermann, sem
hefur verið forustumaður í
stjómmálum landsins um aldar-
fjórðungs skeið. En þetta er í
fyrsta skipti, sem hann sýnir
'Alþýðusambandinu þann heið-
ur að láta sjá sig á fundi þess.
Hannibal tekur á móti þeim
og býður þeim að koma upp
a pallinn og fá sér sæti við
stjórnarborðið.
Jónas Haralz fær orðið. Hann
flytmr langa ræðu um það hvern
ig ástandið sé í efnahagsmálum
þjóðarinnar. Það ríkir dauða-
þögn í salnum. Það er eins og
verið sé að kveða upp dauða-
’dóm og sakborningurinn er eng-
inn annar en íslenzka þjóðin
sjálf.
Orð hagfræðingsins snerta
menn vægðarlaus og ömurleg.
Sumum finnst sem kalt vatn
renni sér milli skinns og hör-
unds.
—Þjóðin hefur lifað um efni
fram. Hún hefur dregið fram
lífið með stórkostlegum erlend-
um lánum. Þó voru erlendu lán
tökurnar langmestar á þessu ári.
Nú er svo komið að þjóðin rís
ekki lengur undir afborgunum
og vöxtum af þessum lánum.
Mikill hluti gjaldeyristeknanna
á næstu árum fer í að borga
upp í lánin. Nú er svo komið
að alþjóðabankinn neitar að
lána eyri meira. Þjóðarskuldirn-
ar orðnar miklu meiri en eðli-
legt er talið.
Verðbólgan vex stöðugt. Um
þessi mánaðamót hækkar vístal-
an um 17 stig. Það er þó aðeins
upphafið af hörmungarástandi,
sem kallast óðaverðbólga.
Óðaverðbólga! Jónas lýsir hug
takinu nokkrum orðum. Um
mitt ár verður vísitalan komin
upp í 250 stig. Um þar næstu
áramót, guð má vita hvar. Kaup
manna getur tvöfaldazt, þrefald
azt á skömmum tíma, sífellt
skiptast á víxlverkanir kaup-
hækkana, verðhækkana og geng
islækkana. Það verður eins og
á kreppuárunum í Þýzkalandi.
Peningaseðlarnir verða prentað-
ir án afláts og menn verða að
fara í búðir með ferðatöskur
fullar af seðlum. Einn kaffi-
bolli getur komið til með að
kosta milljón krónur.
Ef við ekki stöðvum verðbólg-
una núna, segir hagfræðingur-
inn, þá stígum við skrefið fram
af brúninni.
17 vísitölustig
Næst les Hannibal upp bréf
sem honum hafði borizt frá
Hermanni fyrr um daginn.
Efni þess er að tilkynna að
ríkisstjórnin beri fram frumvarp
á Alþingi um að frestað verði
frá 1. desember greiðslu hinna
hættulegu 17 vísitölustiga. Bið-
ur Hermann Alþýðusambandið
að samþykkja þessa frestun.
Hannibal les bréfið upp og
frumvarpsgreinarnar sem þarna
eru tilbúnar, — er ekki annað
eftir en senda þær upp í Gútt-
enberg og láta prenta þær sem
stj órnarf rumvarp.
Sjálfur lætur Hannibal enga
skoðun í ljósi. En af látbragði
hans virðist mega skilja, að
hann biðji Hermanni vægðar.
Úr svip hans virðist mega lesa,
að hann biðji þingheim: — Æ,
takið þið nú honum Hermanni
mínum vel. Slíkt kemur heim
við þann orðróm, að Hannibal
og hans menn vilji fylgja Her-
manni og skera vísitöluna niður,
en það séu hinir svokölluðu
Moskvukommar, sem Jiúlji
sprengja allt í lcdft upp.
Loks stígur föi§ætisráðhe#ra
sjálfur í ræðustólinn, en flytur
styttri ræðu en Jónas og áhrifa
minni. Er nú auðheyrt, að hon-
um finnst Jónas hafa lýst á-
standinu nokkuð dökkt og að
hann gefi vinstri-stjóminni held
ur ófagran vitnisburð.
— Það er of mikið sagt hjá
Jónasi Haralz, segir Hermann,
að við séum að hrapa fram
af brúninni, — en ég held, að
ef vísitölustigin 17 taka gildi,
þá erum við að stíga spor, sem
við getum ekki snúið til baka
úr. —
Og hann bætir við:
— Það er alveg vonlaust, að
ráða við efnahagsmálin nema
vísitalan verði algerlega endur-
skoðuð og víxlverkun hennar
afnumin.
Samt leggur hann áherzlu á
það í ræðu sinni, að það sem
ríkisstjómin æski sé aðeins
frestur. Hann hefði í rauninni
viljað leysa þessi mál öll í sam-
ráði við þing Alþýðusambands-
ins, segir hann, en þingið sé
haldið svo seint og nærri þess-
um örlagaríku mánaðamótum,
að ekki sé hægt að leysa efna-
hagsvandamálin hér.
Minningar ræður
Leikþættinum er lokið og tví-
menningarnir, forsætisráðherra
og efnahagsráðunautur ganga út,
— en það er ekki blásið í neina
lúðra. Þeir eru varla skroppn-
ir út úr dyrunum, þegar 12 þing
fulltrúar úr flokki kommúnista
og jafnaðarmanna bera fram til-
lögu um að synjað verði tilmæl-
um forsætisráðherra.
Nú er sýnt að hverju stefnir.
Mikil og hávær ræðuhöld hefj-
ast og standa yfir með stuttum
hléum fram til klukkan 2 um
nóttina. Hver ræðumaður tekur
við af öðrum og flytur sína
minningarræðu yfir vinstri-
stjórninni.
Og nú kveður við hjá flest-
um: — Hún vár óhræsi hvort
sem var. Menn rifja upp raunir
sínar og vonbrigði og bregða
upp myndum af samlyndi
þriggja ótryggra sem sátu sam-
an og geymdu hnífana uppi í
erminni.
Hvar voru kjarabæturnar sem
var lofað? — Já, hvað varð
um öll loforðin. Svo var að sjá,
sem engin skepna hefði orðið
minna harmdauða á íslandi en
þessi ríkissstjóm.
Það voru eiginlega aðeins
tveir Framsóknarmenn sem
mæltu henni bót á þessum síð-
ustu stundum meðan hún hékk
enn uppi rétt ódauð, Annar
þeirra Stöðfirðingurihn, sem ég,
(Ljósm.: Gestur Einarsson)
hafði hitt frammi við símann.
Nú mælti hann allt að því tár-
fellandi: — Við eigum ekki að
slá á útrétta hönd Hermanns
Jónassonar. Ef við gerum það,
þykir mér ekki ósennilegt að
hann biðjist lausnar.
Og annar flokksmaður hans,
frá Stykkishólmi sagði undir lok
in: — Ég vil nú skýra frá því,
að Hermann Jónasson forsætis-
ráðherra ■ hringdi fyrir stuttu til
mín og sagði mér, að ef mála-
leitun hans væri synjað, þá teldi
hann það mjög alvarlegt van-
traust á ríkisstjórnina.
— Það er skoðun mín, sagði
ræðumaður að lokum, að ríkis-
stjórnin muni fara frá, ef við
höfnum tilmælum forsætisráð-
herra.
Klukkan var farin að ganga
þrjú um nóttina, þegar at-
kvæðagreiðsla hófst.
Tilmæli forsætisráðherra um
frestun á vísitölustigunum 17
var íelld með 293 atkv. gegn
39, en 5 sátu hjá.
Þar með hafði „ný verðbólgu-
alda skollið yfir!!“
Nú reis þingheimur allur úr
sætum og salurinn tæmdist á
skömmu tíma. Menn voru orðn-
ir svefnþurfi.
Röddin úr djúpinu
Borðin og stólarnir stóðu
mannlausir í hálfrökkrinu. Fram
í anddyrinu og kaffistofunum
logaði á nokkrum perum, þar
sem starfsfólkið var að taka til,
ganga frá gluggum og læsa úti-
dyrunum.
Þá er sagt að halur einn hæru
grár hafi stigið upp á sviðið
og gengið til ræðustólsins, má-
ske steg hann upp úr djúpinu
við Gróttútanga, eða var hann
aðeins rödd sem steig upp úr
hafinu, hás og öskugrá eins og
hvinur vindsins yfir Seltjamar-
nesinu:
— Við hröpum fram af brún-
inni, við dönsum vom hruna-
dans rígs og sundrungar. Við
skipuleggjum hatrið og áróður-
inn unz þjóðin ærist og landið
sekkur. Við skipuleggjum verk-
föllin, stöðvum atvinnulífið. —
Aldrei skal vægt til um nokk-
um hlut unz blóðug bylting
brýst út og við hröpum.
En hver sleikir blói NabótsT
— Þ. Th.
^ _________________________ ___________ ____ _____________________________________
Hermann tekur tll máls: — Það er of mikið sagt hjá honum Jónasi Haralz, að við hröpum
fram af brúninni, — en ef við stígum þetta spor, þá getum við ekki snúið til baka.