Morgunblaðið - 06.05.1961, Qupperneq 23

Laugardagur 6. maí 1961
MORGVN BLAÐIh
23
„Ægilegar eldtungur
aftur úr eldflauginni"
Frásögn sjónarvotta geimflugsins
GEIMFERÐ Banda-
ríkjamannsins Shepard í
gærdag var samtímis sjón-
varpað út um öll Banda-
ríkin. Það má búast við að
mestur hluti bandarísku
þjóðarinnar hafi horft á
þessa sjónvarpsútsendingu.
Þá var útvarpsupptöku
einnig útvarpað samtímis
og henni síðan endurvarp-
að skjótlega af útvarps-
stöðvum í ýmsum hlutum
heims.
Hér birtist lausleg þýð-
ing á frásögn fréttamanna
eins og henni var útvarp-
að af brezka útvarpinu um
hálftíma eftir að geimskot-
ið hafði hcppnazt.
Eldur kveiknar
Útsendingin hefst með þess
um orðum stjórnanda eld-
flaugastöðvarinnar, sem heyr-
ast úr hátalara:
— Minus 10 sekúndur. —9
_8 —7 —6 —5 —4 —3 —2 —1
Kveikja.
Fréttamaðurinn segir:
— Ég sé að það kviknar
eldur undir eldflauginni. Hún
byrjar að rísa. Þetta er ægi-
spennandi stund. Á þessum
augnablikum veltur allt.
— Nú fer hún af stað og
rís hægt með þessum hræði-
legu appelsínugulu eldtung-
um aftur úr skottinu.
Um tíma heyrist ekki
mannsins mál fyrir drunum
úr eldflauginni. Svo frétta-
maðurinn aftur:
— Alan Sbepard er lagður
af stað í fyrstu geimferðina.
Það er 30 sekúndur frá því
hleypt var af. Það stendur
langt reykský niður úr eld-
flauginni. Hún fer nú með
450 mílna hraða og er komin
í 5 mílna hæð frá jörðu.
Enn virðist hún fara beint
upp, en á á hverri stundu að
fara að ‘beygja til suðvesturs.
Úr yfir hafið
Nú er hún komin í 1500
mílna hxaða í 10 mílna hæð
frá jörðu.
. Og nú er hún í 2400 mílna
hraða í 20 mílna hæð og er
komin með 40° halla. Hún
er nú að fara upp í háloftin
og er komin 12 mílur út fyrir
ströndina.
Nú eru tvær mínútur síðan
hleypt var af eldflauginni.
Mælitæki sýna, að hjartaslög
geimfarans eru eðlileg. Það
virðist allt í lagi með hann.
Nú fer hann með 3300 mílna
hraða og nú fer hann að verða
önnum kafinn.
Á þessu augnabliki var geim
hylkið sem Shepard situr í
að losna frá eldflauginni.
Hann fer nú hraðar en nokk-
ur Bandaríkjamaður hefur
gert áður. Hann fer með 4100
mílna hraða í 40 mílna hæð.
Eldflaugin er útbrunnin og
geimhylkið þeyttist frá henni.
Það eru þrjár mínútur síð-
an eldflaugin fór af stað.
Shepard er fyrsti Bandaríkja
maðurinn sem kemur í him-
ingeiminn. Hann hefur nú
yfirstigið erfiðasta og hættu-
legasta kaflann, þegar eld-
flaugarnar eru að springa og
skiptast.
Útsýnið dásamlegt
Innan skamms mun Shepard
sjálfur taka að sér að stjórna
geimhylki sinu. Hann mun
geta með vissum stjórntækj-
um snúið g'eimhylkinu í hvaða
átt sem hann óskar.
Hér kemur fyrsta orðsend-
ingin frá Shepard. „Útsýnið
er dásamlegt“.
Nú snýr hann hylkinu
nokkra hringi á ferlinum.
Hann segist nú sjá langt upp
eftir norðurströnd Bandaríkj-
anna
Þægileg ferð
Hann segir, að ferðin hafi
fram að þessu verið mjög
þægileg. (smooth)
Læknarnir sem fylgjast með
mælitækjunum segja að and-
ardráttur og hjartaslög séu í
bezta Xagi. Enn hefur ekki
þurft að taka í notkun neitt
af öryggisútbúnaði geimhylk-
isins.
Nú eru 7 mínútur liðnar frá <
því eldflaugin fór af stað og J
hann er kominn á hæsta stað I
brautarinnar 185 km frá yfir
borði jarðar. Shepard hefur
nú vérið þyngdarlaus í 4
mínútur. Hraði hans er 4500
mílur á klukkustund. Honum
líður ágætlega. Hann talar nú
bæði við vísindamenn á Cana-
veral höfða og þá sem eru
um borð í flugvélamóðurskip-
inu. Það er sjónvarps-upp-
tökutæki í geimhylkinu sem
sýnir svip Shepards.
Nú dregur úr hraða hans
fyrir snertingu við yztu lög
lofthjúpsins. 9 mínútur síðan
eldflaugin fór af stað og hann
er á 300 mílna liraða.
Fallhlífar opnast
Nú kemur hann inn í loft-
hjúpinn. Litla fallhlífin hefur
opnazt og hraðinn fellur skjót-
lega niður í 700 mílur á klst.
Hann er 20 þúsund feta hæð.
Nú á stóra fallhlífin að fara
að opnast. Við ætlum þá að
skipta yfir til fréttamanna
um borð í flugvélamóðurskip-
inu.
Það verður nokkuð hlé. Síð
an heyrist.
— Við erum staddir í flug-
vélamóðurskipinu Lake Champ
lain. Við sjáum nú greinilega
með berum augum rauða og
hvíta fallhlíf í mikilli hæð.
Rétt á eftir heyrist tilkynn-
ing í hátalara frá yfirstjórn
eldflaugastöðvarinnar.
„Við leyfum okkur að
tilkynna að tilraun þessi,
hefur heppnast ágætlega í
alla staði. Eldflaugin og
geimhylkið hafa verkað
eins og þau áttu að gera."
- L. i. V.
Framh. af bls. 16
ast úrbóta af fullri einurð og
festu“.
Þá minntist form. á ýmis
helztu hagsmunamál verzlunar-
fólks, svo sem aðild þess að at-
vinnuleysistryggingum og stytt-
ingu vinnuvikunnar í 45 klst.
—- Að endingu sagði formaður:
„Ég skal hér engu spá um
hvers er að vænta í náinni fram-
tíð í kjarabaráttunni. Það eru
ýmsar blikur á lofi sem sjálf-
sagt geta orðið að þrumum og
eldingum. Er hvernig sem skip-
ast, þá skulum við verzlunar-
menn ekki láta um okkur spyrj-
ast, að við kyndum svo hastar-
lega upp í ofninum, að við kveikj
um í eigin húsi“.
— Vestmanna-
eyjatör
Kl. 4,30 verður haldið með
bátum til Þorlákshafnar og
iþ a ð a n fara bifreiðir til
Reykjavíkur.
/ Farmiðinn kostar kr. 675
r(kr. 615 frá Þorlákshöfn). 1
verðinu eru innifaldar allar
ferðir, gisting og matur í
Vestmannaeyjum. Gist verð-
ur í starfsmannaherbergjum
Fiskiðjuversins, en til að
lækka ferðakostnaðinn hefur
verið ákveðið, að þátttakend-
ur þurfi að hafa með sér
svefnpoka.
Þátttökutilkynningar þurfa
að berast sem fyrst til félaga
ungra Sjálfstæðismanna, í
Reykjavík til skrifstofu Heim
dallar, Valhöll, sími 17102 —
opið kl. 4—7.
— Undarleg
vidbrögð
Framhald af bls. 1.
orðum í lok fréttasendingar, eftir
íþróttafréttum að Bandaríkja-
menn hefðu skotið geimfara 184
km upp í loftið.
Þegar leið á daginn fóru að
birtast umsagnir í Moskvuútvarp
inu um geimferðina og voru við
brögð fyrirlesarana undarleg.
Þeir reyndu að gera sem allra
minnst úr þessu bandaríska af-
reki.
Einn fyrirlesarinn sagði: —
Bandaríkjamenn voru að gera
það sem við gátum gert fyrir
mörgum árum. Þá margítrekuðu
fyrirlesararnir, að þetta afrek
Bandaríkjamanna stæðist engan
samanburð við geimflug Gaga-
ríns.
— ★ —
Heillaóskir bárust Kennedy
Bandaríkjaforseta víðsvegar að í
tilefni þessa atburðar. Eitt fyrsta
heillaóskaskeytið kom frá Mac
millan forsætisráðherra Bret-
lands og nokkru síðar frá Willy
Brandt borgarstjóra Vestur-
Berlínar.
Samstarfsfólk, vinir, ættingjar nær og fjær, hugheil-
ar hjartans þakkir ykkur öllum, sem glöddu mig og
heiðruðu á, afmælisdaginn. — JLifið heil.
Sigrún Runólfsdóttir
Innilega þökkum við vinum og vandamönnum nær og
fjær, skeyti og hlýjar ámaðarkveðjur á fimmtíu ára hjú-
skapar afmæli okkar 20. apríl sl. Guð blessi ykkur öll.
Rakel Þ. Bessadóttir, Guðlaugur Sveinsson
— Handritanefnd
Framh. af bls. 6.
þjóðleg og því væri gremjuleg
þessi þjóðernisstefna, sem orðið
hefur vart síðustu daga. Vonaði
þingmaðurinn að samstarf ís-
lenzkra og danskra vísindamanna
yrði báðum þjóðunum til gagns
og lýsti stuðningi flokks síns við
frumvarpið.
Axel Larsen, talsmaður Social
istiska þjóðarflokksins sagði að
hann sjálfur og flokkurinn teldu
handritin íslenzka þjóðareign og
eiga að vera á íslandi. Lagalegur
réttur Dana er sennilega fyrir
hendi sagði Larsen, en málið er
ekki lögfræðilegt. Benti hann á
að afhent hafi verið úr Árnasafni
fyrr. Sagði hann að athuga bæri
forsendur skipulagsskrárinnar og
taldi afhendingu í anda hennar.
Ekki taldi hann að afhendingin
gæti skapað hættulegt fordæmi,
því hér væri um sérstætt mál að
ræða. ítrekaði Larsen stuðning
sinn við afhendingu og sagði að
gjarnan hefði mátt ganga lengra.
Gagnrýndi hann málsmeðferð
stjórnarinnar, sem hann taldi
mjög óheppilega. Æskilegt hefði
verið að ræða málið áður við
þingflokkana. Fannst honum mál
ið bera keim af verzlun.
Rimestad talsmaður Óháða
flokksins, gagnrýndi jnálsmeð-
ferð harkalega, hún lýsti fyrirlitn
ingu á eignaréttinum og þjóðþing
inu. Sagði hann að handritin
hefðu næstum jafnmikið gildi í
Danmörku og á íslandi og lýsti
andstöðu flokks síns við afhend
ingu. Hvatti hann ítil að frum-
varpið yrði tekið til baka.
Eftir að frummælendur flokk-
anna höfðu lokið máli sínu, tók
til máls Erik Eriksen fyrrverandi
ráðherra og þingmaður Vinstri-
flokksins. Lýsti hann samúð með
óskum íslendinga í handritamál
inu. Hann kvaðst ekki óttast af-
leiðingar afhendingarinnar. Hand
ritamálið væri eitt eftir í uppgjöri
þjóðanna og mikils virði að fjar-
lægja þennan ásteitingarstein.
Lýsti hann sig fylgjandi afhend
ingu. En gjöf yrði að gefa virðu
lega. Gagnrýndi hann málsmeð-
ferðina og sagðist skilja viðbrögð
Árnanefndar og háskólans. Taldi
Eriksen að ekki ætti að hafa mik
inn hraða í afgreiðslu málsins og
skoraði á ráðherra að haga máls
meðferð þannig að hún væri haf
in yfir alla gagnrýni, annars yrði
íslendingum ekki þjónað með
þessari gjöf.
Thestrup, þingmaður íhalds-
flokksins, lýsti sig fylgjandi af
hendingu og sagði að ekki væri
hætta af fordæmi þótt gjöf sé
gefin. En mörg atriði þyrfti að
athuga lögfræðilega, og taldi
hann að málið yrði ekki afgreitt
á þessu þingi.
Ole Björn Kraft fyrrum ráð-
herra, þingmaður íhaldsflokks-
ins, harmaði málsmeðferðina og
sagði að margt yrði að athuga, en
lýsti eindregnu fylgi sínu við af
hendingu. Vonaði hann að gjöfin
yrði gefin með sem mestu fylgi
þingmanna. Gjöfin væri viður-
kenning á sérstæðu sambandi
landanna, gefin vegna sögu sjálfr
ar sín og því ekki fordæmi, og
taldi hann að vísindastarf yrði
ekki truflað. Nefnd sú er tekur
málið til athugunar í þinginu
verður að hafa góðan tíma sagði
þingmaðurinn, en málið getur þó
ekki legið óleyst lengi.
Morten Lange prófessor, þing-
maður Sósialistiska þjóðarflokks
ins kvaðst samþykkur afhending
unni. Sagði hann að málið væri
undantekning frá meginreglum
safna og benti á almennan áhuga
íslendinga og ágæta fræðimenn
þeirra. En Lange tók undir gagn
rýni á ríkisstjórnina fyrir máls-
meðferðina.
Jörgen Jörgensen menntamála-
ráðherra lýsti sig sammála Eirik
sen og Kraft um grundvallarat-
riði. Vonaði hann að formsatriði
yrðu ekki til að spilla almennu
fylgi við grundvallaratriði máls-
ins. Ef til vill mætti finna að máls
meðferðinni, en ekki hafi verið
hægt um vik með aðra aðferð.
Rakti hann síðan þróun málsins
síðustu ár og benti á að vinstri
menn og íhaldsmenn hafi ekki
viljað skipa menn í nefnd um
málið. Nauðsynlegt hafi verið að
kanna viðhörf fslendinga. Lögun
um er ætlað að ákveða. megin-
reglur, sagði Jörgensen, og til
þeirra ætti þingið að taka af-
stöðu. Hér væri fundin lausn, sem
báðir gætu sætt sig við, íslend
ingar og Danir. Það væri mikil
gæfa ef þingið gæti sameinazt um
þessa gjöf.
— Þýzkalandsför
Framh. af bls. 2.
allmörgum íslenzkum vikublöð
um var ekki unnt að bjóða að
senda fulltrúa, vegna þess hve
meðlimafjöldi nefndarinnar var
takmarkaður.
Forustugrein Þjóðviljans frá
29. apríl hlýtur að vera á mis-
skilningi byggð, þar sem hér er
alls ekki um landkynningu, held
ur eingöngu um algerlega ópóli
tíska kynningarferð til Sambands
lýðveldisins að ræða í því augna
miði að efla heilsurækt almenn
ings.
lýbbbbbbbbbbbbtbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb
Gardínustengur
í miklu úrvali
yggingavörur h.f.
Simi 35697
Laugaveg 178
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð við andlát og
jarðarför systur okkar,
SIGRlÐAR GREIPSDÓTTUR
fr,á Haukadal, Biskupstungum
Katrín Greipsdóttir,
Guðbjörg Greipsdóttir
Sigurður Greipsson
Við þökkum innilega auðsýnda samúð við andlát og
jarðarför
GRÓU JÓNSDÓTTUR
Fyrir hönd aðstandenda.
Guðjón Jónsson.