Morgunblaðið - 17.10.1961, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 17. okt. 1961
Skipaútgerð Wilhelmsen
Svörtu línurnar sýna núverandi á.ætlunarleiðir Wilhelmsensskipanna.
sem lagðar hafa verið niður. Flest skipanna koma ekki í norska höfn
Punktalinurnar leiðir,
á margra ára fresti.
„ef hitt brygðist". En „Talabot"
skilaði 25% arði á fyrsta ári og
þar með var skrefið frá segi-
um til eims stigið. Síðasta segl-
skip Wilhelmsens féll úr sög-
unni árið 1902, en eimskipunum
fjölgaði. Þau voru orðin 5 árið
1892 og 19 ttm aldamótin. Þeg-
ar Morten Wilh. Wilhelmsen dó,
árið 1910 var flotinn orðinn 30
skip, samtals 160.000 lestir.
Halvdan Wilhelmsen og Wil-
helm, bróðir hans, sem var 8,
árum yngri, voru þá báðir orðn- [
ir forstjórar félagsins. Wilhelm
hafði farið til sjós 14 ára gamall, |
orðið stýrimaður og skipstjóri á
skipum félagsins, en eftir að
hann settist í forsjtórastólinn ár-
ið 1904, lét hann altaf kalla sig
,,kapteininn“. Hann vissi af eigin
reynd hvað siglingar voru, og ^
má telja víst. að sú þensla sem
varð á firmanu næstu áratugi,
hafi mikið verið honum að
þakka, þó aðalbyrðin hvíldi á
.Halvdan bróður hans.
Nú hófust áÆetlunarsiglingar
félagsins. I samlögum við skipa-
félagið Fearnley & Eger stofn-
aði Wilhelmsen ,,Den norske
Afrika- og Australia-Linje“, og
1914 línu til Indlands í samlög-
um við fleiri skipafélög og
„Mexico-Gulf Linje“. í þessar
siglingar hafði Wilhelmsen eign-
ast átta skip, nær 60.000 lestir.
Jafnframt fór Wilhelmsen að
gera út tankskip. Arið 1913 var
1 Túnsbergi, sem ýmsir telja
elzta höfuðstað Noregs, bjó fyrir
120 árum sútari af dönskum ætt-
um, sem hét Abraham Wilhelm
Möller. En Möllersnafninu
sleppti hann og fór að kalla sig
Wilhelmsen. Hann efnaðist vel
á sútuninni og fleiru, og vildi
láta Morten Wilhelm son sinn,
sem honum fæddist árið 1839,
verða sútara. En Morten Wilhelm
vildi læra kaupmennsku og
Félagslíf
Aðalfundur sunddeildar K.R.
verður haldinn í Félagsheim-
ilinu mánudaginn 23. okt. nk.
kl. 8.30 eh. Venjuleg aðalfundar-
störf.
Stjómin.
Handknattleiksdeitd Ármanns
Æfingatafla.
Hálogaland:
Mánudagar kl. 9.20—10.10, mfl.,
1 og 2. fl. kvenna.
Fimmtudaga kl. 7.40—8.30, mfl.,
1. og 2. fl. kvenna.
Austurbæjarbarnaskóli:
Föstuda-ga kl. 7—8, stúlkur
yngri en 13 ára.
kl. 8—9 mfl., 1. og 2. fl. kvenna
Þjálfarinn.
IR — Handknattleiksdeild.
Æfingar í vetur verða sem hér
segir:
Meisíara- 1. og 2. fl.:
Sunnud. kl. 6.20—7.10 Hálogal.
Þriðjud. kl. 9.20—10.10 Hálogal.
Miðvikud. kl. 8—8.50 ÍR-hús.
Laugard. k: 6.50—740 Valheimili
Munið að mæta 30 mín. fyrir
auglýstan tíma.
3. flokkur:
Þriðjud. kl. 8.30—9.20 Hálogal.
Laugard. kl. 6—0.50 Hálogaland.
4. flokkur:
Miðvikudaga kl. 7.30—8 fs-hús.
Laugard. kl. 6.50—7.40 Hálogal.
Mætið vel og stundvíslega og
takið með ykkur nýja félaga.
Stjórnin.
skipamiðlun og að loknu byrjun
arnámi í Osló fór hann utan og
vann þrjú ár hjá skipamiðlur-
um í Frakklandi Belgíu og Hol-
landi. Kom heim til Túnsberg
aftur haustið 186Í; á skipi sem
faðir hans átti hlut í.
Og nú vildi hann fara að
braska upp á eigin spítur. En
hann var aðeins 22 ára, en í þá
daga urðu merin ekki fullveðja
fyrr en 25 ára. Hann mátti því
ekki stjórna íyrirtæki, en til að
komast kringum þau vandkvæði
fékk hann í lið með sér Balchen
nokkurn, son gullsmiðsins í bæn-
um. Þeir stofnuðu 1. okt. 1861
félag til að reka „umboðsstörf,
miðlarastörf og flutninga". Þetta
fyrirtæki er fyrir löngu heims-
Zealand sama ár og Evrópa ——
Persaflói 1947. Hinsvegar varð
að hætta ferðum frá New York
til Suður-Ameríku, vegna for-
réttinda þeirra sem Bandaríkin
og flejri þjóðir kröfðust handa
skipum sínum.
A þeim 16 árum, w.a I.'ðin eru
frá lokum síðustu styrjaldar
hefur Wilhelmsen látið smíða
eða keypt 52 áætlunarskip og nú
er aftur lögð áherzla á olíuflutn,
inga, því ennfremur hefur firm-
að látið smíða 9 tankskip. Við
vöruskipin bætast 11, sem lifðu
af styrjöldina, svo að alls á fé-
lagið nú 72 skip, samtals 843.000
lestir. — Þar af ber tankflotinn
227.000 lestir, en nýjasta skip
hans, m/s „Toscana" ber 36.400
lestir.
Þau 52 línuskip, sem smíðuð
hafa verið eftir stríð, kostuðu
alls 783 miljón n-kr. en tank-
skipin kostuðu 260 miljónir eða
alls einn miljard 43 miljón krón-
ur. Skipaverð hefur hækkað
geigvænlega á síðari árum, eins
og sjá má af því, að fyrstu tíu
tankskipin sem Wilheknsen
keypti, kostuðu 18,6 miljónir.
Þau voru að vísu miklu minni
— en samt . . .
A flota firmans starfa alls
3.140 manns, eða að meðaltali
44 á skipi. Er það furðu lág tala,
þegar þess er gætt að meðalstærð
skipanna er nær 12.000 lestir. .
★
Ekki virðist neitt lát á sókn-
inni hjá þessu stærsta skipafé-
lagi Noregs, sem áður en það
varð hlutafélag var stærs'-a
skipafélag heimsins. í einkaeign.
Nú á félagið í pöntun:
Eitt línuskip, 7600 lestir, tvö
tankskip, 40.500 lestir hvort, tvö
tankskip 42.000 lestir hvort og
tvö farmskip 17.100 lestir hvort.
Þessi viðbót er meira en nóg til
þess að auka flotann upp í yfir
miljón lestir. svo að hann verði
tíundi hluti af allri kaupskipa.
eign Norðmanna.
Þetta risavaxna fyrirtæki er
ekki byggt upp með aðfengnu
, o^efth fTein ár voru tankrkTpinlfuðmagni heldur af fyrirhyggju
w r' *a™„t ; -pot orðin tíu, samtals 98.400 dw-lest- framsynna manna.
Hann atti fjorðapart í „Pet- . ’ Morten Wilhelm Wilhelmsen
rus“ — 400 lesta barkskipi, en, • , ■ . „ byrjaði með tvær hendur tóm-
tók að sér umsjón skipa fyrir| Þo Wilhelmsen missti morg' ar Dg gat hvergi fengið lán þeg'-
ýmsa, og fékk 150 krónur á árij ship í fyrri styrjoldmni, var ar var ag byrja. En þegar
fyrir hvert. En 1865 eignaðistl floti firmans samt stærri í striðs ]e;g tók hann aldrei lán —.
! hann fyrsta heila skipið, bark-j l°k ,(“11 .skip 296.654 lestir) , þvj ag hann þurfti þess ekki. I
j skipið „Mathilde", það var rúm en 1 striðsbyrjun (42 skip —, Noregi er oft talað um skipa-
ar 300 lestir. | 283.264 lestir). Tankflotinn og félagið mikla, ,;sem aldrei hef-
línuskipaflotinn höfðu tvöfald- ur tekjg ián“. Núverandi elzti
Ævintýri úr sigiingasögu
| frægt, undir nafninu Wilh. Wil-| samið um smíði á tveim 10.300
helmsen. Undir eins og Wilhelmj lesta tankskipum í Englandi fyr-
sen var orðinn fullveðja sagðij ir rúm 100 þúsund sterlings-
hann upp samningnum við Bal-j pund, og voru þau gerð út af
chen, 31. des 1864 og rak fyrir-j dótturfélagi sem hét „Tankfarþ'
tækið einn eftir það.
art. í .Ppf-1 .
ir.
Sdukonur
K.F.U.K. ad.
Hlíðarfundur í kvöld kl. 8.30.
Kaffi og fjölbreytt dagskrá. —
Handavinna. — Allt kvenfólk
velkomið.
Zion Austurg. 22, Hafnarfirði
Vakningarsamkomur alla vik-
una. Samkoma í kvöld og annað
kvöld kl. 20.30. Allir velkomnir.
Heimatrúboð leikmanna.
Þróttur, handknattleiksdeild
Munið fundinn í Grófin 1 í kv.
kl. 8.30 stundvíslega.
Dagskrá:
1. Um daginn og veginn — já.
2. Efst á baugi — x og z.
3. Kaffitíminn — st.
4. Bingó — grg.
5. Bingo — verðlaun.
6. Auglýsingar — tilkynningar.
Húsið opnað kl. 8.00 og lokað
þegar allir eru farnir. — Fjöl-
mennum.
Stjórnin.
Fíladelfia
Almennur biblíulestur kl. 5.
Almenn samkoma kl. 8.30.
Ingvar Kvarnström taiar og
syngur.
Allir velkomnir.
&
SKIPAUTGCRB RIKISINS
Ms. ESJA
austur um land í hringferð hinn
22. þ. m. Tekið á móti flutningi
í dag og árdegis á morgun til
Fáskrúðsfjarðar, Reyðarfjarðar,
Eskifjarðar, Norðfjarðar, Seyðis-
farðar, Þórshafnar, Raufarhafn-
ar, Kópaskers og Húsavíkur. —
Farseðlar seldir á föstudag.
Ms. BALDUR
Fer til Rifshafnar, Gilshafnar-
og Hvammsfjarðarhafna í dag.
Vörumóttaka árdegis í dag.
M.s. HERJÖLFUR
Fer til Vescmannaeyja og Horna
fjarðar á morgun. Vörumóttaka
í dag.
Ms. SKJALDBREIÐ
fer hinn 19. þ. m. til Ólafsvíkur,
Grundafjarðar, Stykkishólms og
Flateyjar. — Tekið á, móti flutn-
ingi í dag.
Föður hans leist ekki a braskið aztj en tramp“-flotinn — vöru-1
og reyndi að „koma vi-tinu fyr-^ ship í siglingum án áætlunar —
ii*“ Morten Wilhelm, en hann hafði minnkað um helming. Ar-
hélt sínu striki. Arið eftir eign- ið 1917 £lutti firmag aðalstöðv-
aðist hann^ seglskipið „Axel ‘ og ar sínar frá Tönsberg til Osló-
keypti V8 í eimskipinu „Albert".1 ar sltip wilhelmsen eru enn
Og 1873 eignaðist hann stærsta skrásett í Tönsberg.
skip sitt til þessa, 683 lesta „full-
rigger" sem hét „Finn '
Þó kyrrstaða og kreppa væri í
Noregi lengstum milli styrjald
Þetta gerðist fyrstu 12 árin. anna virtist það ekki bíta á Wil-
Þá gáfu siglingar lengstum lítiðj helmsen. Því að tímabilið 1920—
í aðra hönd. Það voru einkum 1940 er mesta framfaraskeið í
timburflutningar til Frakklandsj sögu firmans. Það er eftirtektar-
og kol, salt og stykkjavara til vert að nú hættir firmað að gera
baka, sem skipin önnuðust,
En símasamband komst á milli
Kristianíu, Gautaborgar og Kaup
mannahafnar árið 1855, og Wil-
helmsen kunni betur en aðrir að
nota símann. Ef leita skal orsak-
anna til viðgangs fyrirtækis j
'hans þá er þær að finna í því, að
hann gerði hlutina fljótt og vel.
„Speed and Service“ eru líka
einkunnarorð firmans.
út tankskip og „lausamennsku-
skip“ en leggur alla áherzluna á
áætlunarsiglingar. Wilhelmsen
tók nú alveg að sér „Den norske
maður í framkvæmdastjóminni,
Níels Werring (dóttursonur
stofnandans) var spurður að því
í viðtali í gær hvort þetta væri
rétt. Hann svaraði því, að fram
til 1945 hefði firmað aldrei tek-
ið lán, en síðan hefði það stund-
um orðið að taka lán, vegna þesa
að leyfi til skipakaupa hefðu
verið bundin því skilyrði, að lán
yrði að hvíla á skipinu — til að
spara útflutning gjaldeyris úr
landinu. En það mátti skilja á
Werring, að firmanu væri ver
við að fá ekki að borga skipin
„upp í topp“ við móttöku.
— Sama ættin ræður enn ríkj-
um hjá Wilheimsen þó margt
Afrika-Australia Linje“ og hafi breytzt. Hann hafði hvorki
eftir Skúla Skúlason
Fyrsta aldarfjórðunginn voru
það nær eingöngu seglskip, sem
Wilhelmsen hélt úti. En fyrstu
árin áttu siglingar mjög örðugt
uppdráttar og 1886 var krepp-
an komin í algleyming og menn
þóttust sjá, að öld seglskipanna
væri liðin. Wilhelmsen var þó j
ekki á því. Hann hafði að vísuj
keypt hlut í tveim eimskipum
árið 1884, en taldi þau of dýr íj
kaupum og rekstri. En kona
hans og sonur, Halvdan (f. 1864)
nauðuðu á honum þangað til
hann keypti fyrsta eimskipið,
franskt skip sem hét „Talabot“.
En til vonar og vara keypti hann
um sama leyti stórt briggskip,
1460 lesta, sem hann vildi eiga

'mmmm
OKANae:sJ<
„Mexico Gulf Linje“ og gerði út
skipin u-ndir nafninu „Wilhelm-
sen Line-s“. Og nú þótti gufuvél-
in orðin úrelt og Wilhelmsen læt
ur smíða mótorskip. Hið fyrsta
hét „America“ og var smíðað af
Amers mek. Verksted í Osló,
7560 dw-lestir. Og 1920—40 eign-
aðist firmað alls 59 skip (sam-
tals 540 lestir) og borgaði^ 207
miljón n-kr. fyrir. Þegar síðari
styrjöldin hófs-t átti Wilhelmsen
46 mótorskip (431.942 lestir), 7
eimskip (60.061 lest) og af tank-
flotanum var aðeins ei-tt skip
(11.334 lestir) eftir.
Og firmað hafði áætlunarferð
ir til In-dlands, Kína og Japan,
Suður-Afríku, Mexico og einnig
milli New York og Austur-Asíu.
★
Svo kom síðari styrjöldin og
1945 varð enn að endurbyggja
flotann. A stríðsárunum hafði
firmað samið um smíði á 18
skipum til þess að fylíla í skörð-
in eftir þau sem sokkin voru.
Nær helmingur flotans var á
hafsbotni — 26 skip — og mörg
þeirra sem flr.tu, mjög úr sér
gengin. Wilhelmsen tókst von
bráðar að hefja siglingar á gömlu
áætlunarleiðunum og nýjar voru
byrj-aðar: New York — Vestur-
afríka 1946, Evrópa — New
talsíma né ritvél fyrstu 25 árin
sem hann stjórnaði fyrirtækinu,
en nú hefur skrifstofan fjarrit.
ara svo að segja um allan heim.
Aður en gamii Wilhelmsen féll
frá voru synir hans orðnir með-
stjornendur í firmanu, H-alvdan
frá 1890 og „kapteinninn" Wil-
helm frá 1904. Hann dó 1955 en
Halvdan 1923. Nú er dótturson-
ur gamla Wilhelmsen elzti for.
stjórinn (síð-an 1930) — Niels
Werring, en með honum tveir
af fjórða ættliðnum: Tom Wil-
j helmsen (sonur „kapteinisins“,
j síðan 1938) og Niels Werring jr,
síðan 1958.
— Norðmenn eru hrifnir af
þessu fyrirtæki. Því -að a-uk þess
mikla fjár, sem það hefur afl-
að í þjóðarbúið, sýnir það fán-a
Noregs víðar en nokkurt annað
fyrirtæki og er því mikil land-
kynning. En hvergi í Noregi er
fólk jafn hrifið a-f Wilhelmsen
og í Tönsberg. Þar var aðalsetur
firman-s í meira en hálfa öld og
þar minnir margt á Wilhelmsen,
| „Gunnarsbö“ hið gamila setur
j firmans er nú ráðhús bæjarins
j og „Möllebakken", stórhýsi
j Halvdans Wilhel-msen er alþýðu.
j bókasafn bæj-arins — hvort.
j tveggja gjafir frá skipakóngun-
I um miklu.