Morgunblaðið - 29.11.1962, Blaðsíða 10

% MO R C V N nn 4» 1»
FimmtudagUr 29. nóv. 1062
10
Hvað býr að baki vopna-
hléstillögum Kínverja?
Eftir James Mitchel
ÞEGAH Kínverjar buðu vopna-
(hlé og áifcváðu að draga heri sína
til bafca yfir McMa!hlOn•• línuna,
ötóð Nehru, forsætisráðherra
andspænis erfiðasta vandamál-
inu, sem hann hefur orðið
að láta til sín taika eftir
að hann tó(k við völdum.
Tillboðið um að fá atfitur allt
norðaustur - landamærahéraðið
(NLH), sem ffcínversku innrásar
Iherimir lögðu undir sig með
leiftursófcn í síðustu viku hlýtur
að freista hans. Aldrei hefur ver-
ið ljósar en einmitt nú, að Kín
verjar eru að bjóða hrossakaup:
Þið fáið NLH og við fáum Lad-
afch. En hinsvegar hefur Nehru
áður neitað svipuðum tilboðum
af hálfu Kínverja í opinberu
bréfi til Sjú En-læ, forsætisráð-
herra hinn 14. nóvemlber, og
hann er að hætta á skipbrot
sjálfs sín í stjórnmálum, ef hann
tekur orð sín afitur nú.
Talsmaður utanríkisráðuneyt-
isins nefndi tilboð Kínverja fyrst
í stað „djöfullegt bragð“. Og rétt
er það, tilíboð Kínverja er bund
ið skilyrðum, sem langtum óað-
gengilegri eru við nánari athug-
un: Enda þótt Kínverjar bjóð-
ist til að draga hersveitir
sínar til baka, 20 km, yfir
McMahon linuna, er óhætt
að gera ráð fyrir, að þeir
eigi við þá McMahon línu, sem
þeir sjálfir viðurkenna. Með öðr
um orðum heimta Kínverjar, að
Thagle hryggurinn, sem Indverj
ar hafa varið, verði hluti af kín-
versku landi. Og krafan um kín
■Verslkar varðstöðvar mannaðar
lögreglumönnum (til að hindra
að skemmdarverkamenn fcomist
yfir landamærin) spóir illu.
Hvar verða þær staðsettar?
Hver á að hindra þó í að fara
yfir McMahon línuna? Þetta
þarf einfcum að athuga vegna
þess, að tiUögurnar minnast stutt
lega á „hlutlaust svæði“ — og
er þar sennilega átt við, að Ind
verjar dragi sínar hersveitir svip
aða vegalengd til baka sín meg
in landamæranna.
Ennfremur er það óheillavæn
legt, að minnzt er stuttlega á
„miðhluta landamæranna“ (Utt
ar Prades, Himohal Prades og
Punjab 'hafa landamæri sem
liggja að Kína milli NLH og
Kasmír), þar sem engir árekstr
ar hafa átt sér stað hingað til,
enda þótt vitað sé um mikinn
herstyrk Kínverja á þessum slóð
um.
Ætla Kínverjar að heimta ann
að hlutlaust svæði og kínverskar
varðstöðvar á þessum hluta
landamæranna líka? Ef svo er,
er þar með lagður grundvöllur
að ótal landamæravenjum í fram
tíðinni. Og að lokum er Ladak.
Indverákir embættismenn eiga
bágt með að skilja orð Kínverja
um „raunverulegt yfirráðasvæði“
frá því í nóvemiber 1959.
Flestir eru þeirrar skoðunar,
að hér sé átt við hámarkskröfu
þá um yfirráð, sem Kínverjar
settu fram, þegar þeir afihentu
Indverjum nýtt landabréf af þess
um svæðum 1960. Samlkvæmt því
yrðu indverskar hersveitir að
hörfa suður úr altöðvum, sem
þeim hefur tekizt að verja í Chu-
sal og Chip Ohap. í orðsendingu
sinni 14. nóvember neitaði Nehru
slífeum kröfum ákveðið. En þótt
gengið yrði að kröfu Nehrus um
að Kinverjar dragi hersveitir sín-
ar til baka til stöðva sinna frá
'8. septemlber nú í ár, hefðu Kín
verjar enn mestallt Ladafch á
Nehru
valdi sínu, og einmitt þann hlut-
ann, sem þeir hafa verulegan á-
huga á: héraðið kringum Aksai
Chin, „þar sem fcínverska stjórn-
in lét leggja veg til Sinkiang og
Tíbet á árunum 1956—’57, sem
er risavaxið mannvirki," eins og
Sjú En-læ bendir réttilega á í
bréfi frá 4. nóvemíber.
Sjú virtist vera að segja við
Indverja milli línanna: „Árum
saman tókum við hluta af ykkar
landi af því að hann var ökkur
lífsnauðsynlegur. Þá lyftuð þið
ekki fingri. Hví dettur ykkur eig
inlega í hug að bera ykfcur á
móti nú?“
Það verður nú sífellt ljósara,
að Kínverjar hófu hina miklu
NÝLEGA var krveðinn upp í
Hæstarétti dómur í máli, er Sig-
urjón Jónsson, Seljalandi v/Selja
landsveg, höfðaði gegn hafnar-
stjóranum í Reykjavík f.h. hafn-
ergjóðs til greiðslu skaðabóta
að upphæð kr. 53.836,50 ásamrt
vöxtum og málsfcostnaði vegna
slyss, er hann varð fyrir um
borð í dráttarbátnum Magna.
Málsatvik err pau, að um kl.
19,00 fimtudaginn 17. september
1959 var dráttarbáturinn Magni,
sem er eign stefnda, að aðstoða
m.s. Dettifoss úr Reykjavíkur-
höfn. Stefnandi, þá var há-
seti á dráttarbátnum, var þar
að störfum ásamt óðrum skip-
verjum. Þegar m.s. Dettifoss gaf
merki um að sleppa dráttarvírn-
um, að dráttarbáturinn um 90°
til stjórnborða út frá afturenda
m.s. Dettifoss í ca. 15—20 faðma
fjarlægð. Er dráttarvírnum
hafði verið sleppt, festist hann
1 lúguhlera, sem er yfir niður-
gangi í stýrisvélarúm, aftan til
á þilfari skipsins. Stefnandi og
annar skipsfélagi hans fóru til
að losa vírinn. en áður en þeir
fengu því við komið, stríkkaði á
vírnum og sleit hann sig úr
tfestingunni. Við það kastaðist
lúguhlerinn upp og lenti hann
í vinstri fótlegg stefnanda með
þeim afleiðingum, að hann fót-
brotnaði.
Stefnandi og vitni í málinu
voru sammála um það að fram-
kvæmd við dráttinn heíði ver-
iff með eðlilegum og venjuleg-
um hætti. Eitt vitni kvað það
stundum koma fyrir, að drátt-
arvírinn festist á ýmsum stöðum
aftan til á skipinu, einkum „poll-
um“, en þó væri það sjaldgæft
Væri þá ekki um aðr„ aðferð
að ræða en að losa vírinn með
höndunum.
Stefnandi byggði fcröfur sín-
ar í málinu á því. að hann hefði
í alla staði unnið verk si>tt í
þetta skipti á sama hátt og áð-
ur ekki á neinn hátt öðruvísi
en ætlast hefði verið til af hon-
um. Starfræksla dráttarskips
væri ávallt hættumeiri en ann-
arra skipa og bví bæri stefnda
að fá bótaábyrgð á tjóni því
er hann varð fyrir með því að
hafa ekki tæki skipsins þannig
frágengin, að hætta stafaði ekki
af þeim.
Stefndi krafðist sýknu og
reisti þær kröfur sínar á því,
að stefnandi hefði með aðgæzlu-
skorti sínum átt allan eða mestan
hluta sakar á slysinu. Það heíöi
veriö gálauslega að farið að ætla
sér að losa vírinn :neð höndun-
iom.
Niðurstöður n álsins í héraðs-
dómi urðu þær, að öll fébóta-
ábyrgð á slysinu var lögð á stefn
anda og var tjón hans talið hæfi-
lega metið kr. 53.836.50.
Bótaábyrgðinni Hæstarétti
var hins vegar skipt og segir
svo í forsendu dómsins: „Drátt-
■eibáturinn Magni er aðallega
ætlaður til dráttar á stærri eða
smærri skipum í Reykjavíkur-
höfn og nágrenni hennar. Telja
verður það vanbúnað á slíku
skipi, að dráttartaug. sem sleppt
var, skyldi geta orðið föst. í lúgu-
eyra með þeim hætti, sem lýst
var í héraðsdómi. Vegn„ van-
búnaðar telst stefndi eiga að
bæta stefnanda tjón hans að
meginhluta.
Stefnandi vai lengi búinn að
vinna sem háseti á dráttarbátn-
um, er slysið varð og þekkti
allar aðstæður um borð. Að svo
vöxnu máli þykir hann éigi hafa
gætt nægilegrar varúðar í við-
brögðum sínum við að lusa drátt
arvírinn. Telst af þeim sökum
rétt ,að hann beri 14 hluta tjóns
síns sjálfur“.
Samfcvæmt þessu var hafnax-
stjórinn í Reykjavík dæmdur til
að greiða stefnanda kr. 40.377,38
ásamt vöxturn og kr. 15.000.00
í málskostnað.
• SÉRATKVÆÐI.
Einn dómari Hæstaréttar, Giz-
ur Bergsteinsson, skilaði sérat-
kvæði í máli þessu. Segir svo
m.a. í atkvæði hans:
„Frágangur hleraeyrans hefði
átt að vera betri en hann var,
þá er slysið varð. (Stefnandi),
sem var þaulvanur stö-fum á
m.s. Magna. viðhafði eigi gát,
þá er hann vatt sér pð hleran-
um, þar sem hann mátti gera
ráð jyrir, að á, vírnum stríkkaði,
hann rifi sig lausan og hlerann
upp, svo sem raun varð. Þá er
litið :r annarsvegar til frágangs
hleraeyrans og hins vegar til
viðbragða (stefnanda), þykir rétt
að (stefndi) bæti tjón hans að
hálfu“. Taldi dómarinn því rétt,
að hafnarsjóður greiddi stefn-
anda kr. 26.918.25 í bætur ásamt
vöxtum og kr. 11.000,00 í máls-
kostnað fyrir báðum réttum.
NLH-innrás til að tryggja enn
betur völd sín yfir Aksai Ohin-
veginum, ov ennfremur, að Nehru
hefur samþykfct með þögn sinni,
að vegurinn sfculi vera áfram í
höndum Kínverja. Ákafi Kín-
verja 1 að flytja landamæri sín
í Ladak lengra suðurá bóginn
verður því að sfcoðast sem dramb
sigurvegarans, og tilgangurinn
fremur að auðmýkja andstæðing
inn en að fullnægja pólitískum
eða hernaðarlegum þörfum. Sem
stendur hefur Nehru tekizt bæði
að komast hjá að svara tilboð-
inu og hinu einhliða vopnahléi.
Hinsvegar hefur indverskum her
sveitum verið gefin skipun um að
skjóta ekki, og sókn Kínverja
hefur stöðvast nofckrum fcíló-
metrum norðan undir hlíðunum
á Assam og NLH landamærun-
um.
Indversba stjórnin hafði sára
þörf fyrir hlé, sem bom eins og
af hirnni sent frá Kínverjum,
því hersveitirnar í NLH eru al-
gjörlega skipulagslausar. Efcki er
itnnt að draga fjöður yfir þá stað-
reynd, að indverski herinn hef-
ur beðið alvarlegan ósigur. Mik
ið af birgðum, jeppum og fall-
byssum hefur glatazt. Enda þótt
. indversku hersveitunum tækist
að komast í smáhópum frá svæð
um þeim, er Kínverjar hafa á
valdi sínu, verður langt þangað
til unnt er að gera þessa heri
bardagafæra á ný.
Á meðan hafa fimm brezfcar
Britannia-flugvélar lent í Delhi
með 150 tonn af vppnum, sem
svar við beiðni um hernaðarað-
stoð (sem var sett fram áður en
Kínverjar buðu vopnahlé). Bæði
Bretar og Bandaríkjamenn hafa
sent .nefndir háttsettra manha
á staðinn til að kynna sér ástand
ið.
Enda þótt mikil samúð sé með
Indverjum í þessum löndum
vegna hins alvarlega ástands, og
bæði Bretar og Bandaríkjamenn
vilja láta Nehru taka ákvarðanir
sínar án þeirra hjálpar, hljóta
fiormenn sendinefndanna að
benda á, að langvarandi aðstoð
við Indverja verður að hljóta
samiþykki þjóðþinga viðkomandi
landa. Samþyfeki Nehru vopna
hlésskilmála Kínverja «er ekki
víst að slík aðstoð fáist samþykkt.
Það er því ekfci sennilegt, að
Nehru gefi formlegt svar fyrx
en eftir 1. desember — þann dag
segjast Kínverjar ætla að byrja
á brottflutningi hersveita sinna.
Ef þeir standa við orð sín, skipar
hann sennilega indversku her-
sveitimum að fylgja Kínverjum
eftir til baka, án þess að sam-
þybkja vopnahléstilboðið form-
lega. Hreyfi Kínverjar sig ekki
verða Indverjar að vera reiðu-
búnir að berjast fyrir Assam, eins
og í síðastliðinni viku, áður en
tilboð Kínverja kom. Þótt svo
illa fari hefur Nehru að minnsta
fcosti fengið tíu dýrmæta daga til
að endufskipuleggja her sinn.
(Observer—
öll réttindi áskilin).
Fyrsta bókin um
Island á kínversku
VORIÐ 1962 kom út í Kína ferða
bók, 125 blaðsíður að stærð, er
nefnist „Ferð um Norður-Ev-
rópu“. Höfundur bókarinnar er
kínverjinn Cen Da-Yuan. Bók-
inni er skipt í 15 kafla; fjórir
þeirra eru helgaðir íslandi og
eru 4 myndir frá íslandi í bók-
inni. Þetta ef fyrsta bók á kín-
versku, þar sem skrifað er sér-
staklega um ísland.
Cen segir skemmtilega frá
persónulegum kynnum sínum af
fslendingum og komu sinni til
höfuðborgaíinnar Reykjavík og
frá söfnunum þar í borg. Kafl-
inn um Reykjavifc heitir „Borg-
in reyblausa". Annar kafli fjall-
ar um óbyggðir, þar sem höf.
segir frá náttúrufegurð landsins,
er hreif hann svó mjög, að þá
er hann var seztur að á hóteli
sínu orti hann ljóð um fegurð
landsins, með því ljóði lýfcur
þessum kafla bókarinnar.
í þriðja kaflanum segir höf.
frá heimsókn sjnni til forseta
íslands, herra Ásgeirs Ásgeirs-
sonar. Lýsir hann nákvæmlega
móttökunum, sérstakri alúð og
gestrisni fiorsetahjónanna. For-
setinn ávarpaði gestinn m.a.
þessum orðum: „Ég þafcka yður
heimsókn yðar til Íslands. Þér
komið frá þjóð sem telur 650
millj. íbúa. Það sýnir, að þér
hafið efcki gleymt íslenzku þjóð-
inni, er býr svo fjarri yður“.
Forsetaritari fylgdi höfundi um
sal, sem gfeymdi olíumálverk
frægra íslenzkra listamanna. Eitt
þeirra vakti sérstaka aðdáun kín
verjans. Það heitir „Miðsumars-
nótt“. Með fjórða kafila lýkur
ágúst sl.) birtist löng grein um
Reyfcjavík eftir herra Cen í stær-
sta dagblaði Kína „Dagblaði
fólksins“ í Peking.
Ég sem þessar línur rirta er
ungur kínverskur esperantisti og
ég fagna því, að ég hef átt þess
ifcost fyrir atbeina alþjóðamáls-
ins Esperanto, að kynnast nokk-
uð íslenzkri menningu af tíma-
ritinu „Vooo de Islando" (Rödd
íslands, tímariti Sambands ísl.
Esperantista). Þá hef ég lesið
um Kjarval, þann mikla mál-
ara, hið stórbrotna skáldverk
Völuspá og íslenzkra nútíma-
fí <S « .« ( •. i- a.
a, / -#**« <:*•
il
a-W'my«»m tte. ««»««« « * *
w •
Blaðsíða 54 í bókinnl nm
ísland. — Undir myndinni
stendur: Tjörnin í Reykja-
vík.
frásögninni um ísland. .Sá kafli
nefnist: „Önnur ferð til íslands“.
í þessum fjórum köflum bók-
arinnar segir höf. ekki aðeins
frá þeim áhrifum, er hann varð
fyrir á ferð sinni um landið,
heldur einnig frá íslenzkri menn-
ingu, sem hann segir að standi
á gömlurn merg, frá bókmennt-
um íslendinga og þá einkum
fornbófcmenntunum, Eddunum og
fslendingasögum. Hann kynnir
hinum kínverska lesanda þetta
litla, en fagra land og að nokkru
forna og nýja menningu þess.
Um þetta allt vitum vér Kín-
verjar harla lítið. Þá er vert
skálda í ágætri þýðingu á Esper-
anto, sem gert hefur Baldur
Ragnarsson, ágætur esperantisrti
og skáld. Honum og esperanto
á ég að þakka, að ég hef fengið
innsýn í íslenzkan bókmennta-
heim. Og nú hefur Haraidur
Guðnason, bókavörður og esper-
antisti, gert mér kleift að senda
mínar innilegustu kveðjur til ís-
lands og íslendinga firá hinu
mjög svo fjarlæga landi Kína,
þar sem áhugi fyrir íslandi fer
stöðugt vaxandi.
Armand Su (Kína),
(H. G. þýddi).