Morgunblaðið - 29.11.1962, Blaðsíða 17

Fimmtudagur 29. nóv. 1962
MORCTHSTÍLAÐIÐ
17
Þorlákur Lúövíksson
kaupmaður—minning
í DAG er kvadidur og til mold
ar borinn í Fossvogskirkjugarði
ÍÞorlákur Lúðvíksson kaupmað-
ur, Kvisthaga 23 í Reykjavík.
ÍFráfal'l hans kom svo óveent, ein-
mitt nú þegar allt virtist á hinn
Ibetra veg um heilsu hans.
Skyndilega hefur því dregið
Bký fyrir sólu á heknitum hinna
imörgu systkina hans og annarra
œttingja og vina, sem væntu
þess, að e.t.v. yrðu efri árin hon-
um hiliðhollari en hin höfðu ver-
ið, að þvi er heilsu hans snerti.
En nú er sú von að engu orðin
og hér verður enn að horfast
í augu við „manninn með ljá-
inn“ sem engum hlífir og enginn
veit hvar næst ber að dyrum.
Þorlákur Björgvin, eins og
(hann hét fullu nafni, var fædd-
ur að Nesi í Norðfirði 18. des.
1901, sonur hjónanna Ingibjarg-
ar Þorláksdóttur Jónssonar hrepp
stjóra, Þórukoti á Álftanesi, og
Lúðvíks Sigurðssonar útgerðar-
manns og kaupmanns á Norð-
firði. Þorlákur var einn af tíu
börnum þeirra hjóna, fimm son-
um og fimm dætrum, sem upp
komust, og eru átta systkina
hans enn á lífi.
Þorlákur Lúðvíksson ólst upp
é Norðfirði hj'á foreldrum sín-
um og 14 ára gamall fór hann
í Gagnfræðaskólann á Akureyri
er síðar varð Menntaskóli Norð-
urlands og dvaldi þar tvo vetur
En hugur Þorláks hneigðist
enemma að verzlun og hætti hann
Iþví námi á Akureyri og fór í
Verzlunarskólann í Reykjavík
og lauk prófi þaðah vorið 1921.
Sumarið 1920 veiktist Þorlák-
ur skyndiJega af hjartasjúkdómi
og var sá lasleiki talinn vera
eftirköst innflúensunnar miklu
(spönskiu veikinnar) sem gekk
yfir landið á árunum 1918-20 og
varð fjölda manna að bana. Næst
elzta systir Þorláks, Karólína,
dó úr veikinni og á Þorlák lagð-
iist inflúensan einnig þungt.
Þennan hjartasjúkdóm bar Þor-
llákur æ siðan, og fékk ekki lækn
ingu við honum þó leitað Væri
Ibæði hérlendis og erlendis. Þann-
ig dvaldi hann sumarlangt eitt
sinn í Kaupmannahöfn í því
skyni, en án verulegs árangurs.
Eftir að Þorlákur kom úr Verzl
unarskólanum dvaldist hann á
Norðfirði við verzlunar- og skrif
stofustörf, þegar heilsan leyfði.
Hann var þar umiboðsmaður Olíu
verzlunar íslands, sem allmikil
viðskipti hafði við hinn mikla
ibátaflota þar, og rækti Þorlákur
|það starf með trúmennsku og
stkyldurækni eins og öll þau störf
önnur, sem hann tók sér fyrir
hend'ur. Á Norðfirði drvaldist
Þorlákur til ársins 1937. Hann
hafði þá átt í miklurn erfiðleik-
um að undanförnu vegna sjúík-
dórns síns og var ráðlagt að
vera í nálægð sérfræðinga í
hjartasjúkdómum, ef þess væri
kostur. Hann fluttist því alfarið
frá Norðfirði 1937 og settist að
í Reykjavík. Móðir hans, Ingi-
björg, ftuttist með honum hingað
Buður og bjuggu þau saman þar
til hún lézt í nóvember 1957.
Fyrstu árin sem Þorlákur Lúð-
víksson dvaldi í Reykjavík varð
hann að sinna störfum með
eætni vegna sjúkdóms síns, en
emiátt og smátt fékk hann nokk-
urn bata, og með því að fylgja
etröngum reglum um störf og
aðbúnað tókst honum að ná veru
legum bata.
Árið 1943 réðst hann I að kaupa
hluta Jóns Magnússonar skálds
í Húsgagnaverzlun Reykjavíkur
og rak það fyrirtæki til dauða-
dags ásamt hinum stofnanda
fyrirtækisins, Guðmundi H. Guð
majundssyni húisgagnasmíðameist-
*tra og fyrrverandi bæjarfull-
trúa. Var samstarf þeirra í nær-
feit 20 ár með miklum ágætum,
enda óx og dafnaði fyrirtækið
f þeirra höndum.
Síðustu árin var heilsa Þor-
láks með bezta móti og leit svo
út sem honum hefði tekizt að
sigrast að mestu á sínum gamla
sjúkdómi. Það var einnig hans
eigið álit, því fyrirætlanir sem
hann hafði um skeið með að
breyta um starf, hafði hann
með öllu lagt til hliðar.
Fyrstu dagana í þessum mán-
uði veiktist hann af umgangs-
veiki þeirri, sem verið hefur hér
í Reykjavík í haust, en náði sér
þó eftir noklkurra daga hvíld
heima við.
Laugardaginn 17. nóvember,
er hann kom heim frá vinnu,
versnaði honum skyndilega, og
var þá fluttur í Landsspítalann
þar sem hann andaðist 21. nóv-
ember eftir stutta en erfiða legu.
Þorlákur Lúðví'kjsson var í
hærra meðallagi á vöxt, fríður
sýnum og vel vaxinn. Hann var
góðum gáfum gæddur, athugull
og gætinn, en einbeittur ef því
var að skipta. Hann var öllum
mönnum snyrtilegri og kurteis-
ari í framgöngu, og í umgengni
alJri svo reglusamur og fágað-
ur að af bar. Hann var alla æfi
reglumaður á tóbak og vín. Þor-
lákur var hlédrægur og mun
sjúkdómur sá sem hann gekk
með frá tvítugs aldri, og áður
getur, hafa átt mestan þátt í
hlédrægni hans, því að á ung-
lings- og skólaárum sínum var
hann glaðvær og franisækinn í
hópi ungra manna, og hafði þá
áhuga á ílþróttum og hljómlist,
en varð að leggja hvorttveggja
á hilluna vegna sjúkdóms síns.
Árið 1953 byggði Þorlákur
húsið við Kvisthaga 23, ásamt
Georg bróður sínum, fram-
kvæmdastjóra ríkisspítalanna.
Við hús þetta gerðu þeir bræð-
ur svo fagran garð að hann hef-
ur þrisvar fengið verðlaun, sem
fegursti garðurinn í því hverfi.
Þorlákur vann flestar frístundir
sínar frá vori til hausts í garði
sínum og hJynnti með hinni
miklu nærfærni sinni, usm-
hyggjusemi og snyrtimennsku
að hverju tré og blómi í garðin-
um. Þessvegna varð hann svo
fagur sem raun ber vitni.
Fæstir, aðrir en þeir sem
bezt þekktu til Þorláks Lúðviks-
sonar, munu hafa gert sér fulla
grein fyrir því yfir hve miklum
viljastyrk og hetjulund hann bjó
í raun og sannleika. Það þarf
sanna og sterka hetjulund, til
að bera erfiðan sjúkdóm í yfir
fjörutíu ár svo að aldrei heýrist
æðruorð. Það er roeiri karl-
mennska en margt annað, sem
til verðleika og verðlauna er
talið, að skapa sér svo reglu-
bundið líf í fjörutíu ár, að aldrei
sé vikið frá þeim boðorðum sem
læknirinn setur, og að neita sér
um flest það sem aðrir telja jafn
vel til mestu gæða lífsins og
hamingju. En það vissi Þorlákur
að hann varð að gera. Hann varð
að skapa sér heim, sem hæft gæti
því lífi, sem hann var dæmdur
til að lifa eins og heilsu hans
var háttað, og í þeim heimi varð
hann að vera mikið til einn.
Þorlákur lifði ókvæntur alla
ævi og átti engin börn. En á
jólum og afmælum, og þegar
hjálpar þurfti við, gleymdi hann
aldrei hinum mörgu smáu og
stóru systkinabörnum sínum,
sem öllum þótti vænt um hann,
enda var hann þeim góður og
göfugur frændi, sem þau litu
upp til og þótti vænt um, og
sakna nú öll. Það þarf einnig
meiri viljastyrk og sálarþrek, en
almennt gerist, til að berjast við
dauðann harðri baráttu í mörg
dægur án þess að mæla æðru-
orð, en hafa þó fulla rænu fram
til hinztu stundar. í öllu þessu,
eins og raunar mörgu öðru,
sýndi Þorlákur Lúðvíksson
hversu óvenjulegur maður og
mikill persónuleiki hann var.
Og nú er hann horfinn af sjón-
arsviðinu rúmlega sextugur að
aldri. Hann mun oft á hinum
um sínum hafa gert sér grein
fyrir „síðustu nóttinni," og
ekki yrði hún urmflúin. Hann
mætti henni líka með þeirri still
ingu og rósemi, sem einkenndi
svo mjög allt hans líf. Að dyr-
unum sem hún opnar okkur öll-
um gekk hann einn og óstudd-
ur í rósemd þess manns sem ekki
deilir við dómarann. Um þær
dyr er nú horfinn Þorlákur Lúð-
víksson, einn vammlausasti mað
ur sem ég hefi orðið samferða á
lífsleið minni.
Fáir munu hafa vitað um skoð
anir Þorláks Lúðvíkssonar á því
sem við tekur þegar ævin endar
hér. Á þau efni var hann jafn
dulur og flest annað, enda skipt
ir ekki mestu hvað hver og einn
hugisar þar um, heldur hitt, hvað
hverjum og einum er hið raun-
verulega í því efni. Og víst er
um það, að í þeim efnum var
Þorlákur ekki svartsýnn. Af
mínum kynnum við hann veit
ég að hann taldi sig hafa örugga
vissu um, að handleiðsla Frels-
arans brygðist engum þeim, sem
henni treystir.
Við kveðjum þig svo, systir
þín og ég, og þökkum þér vin-
áttu og tryggð til æviloka, sem
aldrei féll skuggi á af þinni
hálfu. Og ég veit að öll syst-
kin þín og tengdafólk sakna
þín sárt og munu ávalt minnast
þín, hins ágæta bróður og vinar,
og ég veit að við mælum einnig
fyrir þeirra munn allra, er við
þökkum þér nú og kveðjum þig
hinztu kveðju.
Jónas Guðmundsson.
Þorláikur Lúðvíksson kaup-
maður, Kvisthaga 23, Reykjavík,
andaðist á Landsspítalanum hinn
21. þ.m., og fer útför hans fram
í dag.
Þorlákur Lúðvíksson var fædd
ur í Nesi í Norðfirði hinn 18.
desember 1901. Foreldrar hans
voru þau Lúðvík Sigurðsson út-
gerðarmaður, sem kominn var
af þekktum ættum á Austur-
landi, og kona hans Ingibjörg
Þorláksdóttir, en að henni stóðu
kunnar ættir í Gullbringusýslu.
Lúðvík rak um langt skeið mikla
sýislan tiJ landis og sjávar, og
var heimili þeirra hjóna mjög
mannmargt. Þorlákur ólst þar
upp í hóp 10 systkina. Þá er
hann hafði aldur til, hóf hann
nám í Gagnfræðaskóla Akureyr-
ar og brautskráðist þaðan. Því
næst stundaði hann nám í VerzJ-
unarskóila íslands og lauk þar
fullnaðarprófi. Að svo búnu
sigldi hann til framhaldsnáms
erlendis. Er hann kom úr utan-
förinni, settist hann að í Norð-
firði um sinn, unz hann fluttist
til Reykjavíkur 1937. Á þessum
árum stundaði hann ýmis störf,
en fáum árum eftir aðseturs-
skiptin gerðist hann sameigandi
í Húsgagnaverzlun Reykjavíkur
og rak þá starfsstofnun síðan til
æviloka ásamt sameiganda sín-
um Guðmundi Helga Guðmunds-
syni. Framleiddu þeir húsgögn í
stórum stíl og seldu í sjálfs sín
verzlun. Reistu þeir stórhýsið
nr. 2 við Brautarholt fyrir starf-
semi sina.
Þá er Þorlákur Lúðvíksson
lauk námi sínu, virtist auðna
leika við hann á öllum sviðum.
Hann var glæsimenni, svo af bar,
vel menntaður og fær í bezta
lagi, að hverju sem hann gekk,
hvers manns hugljúfi og aufúsu-
gestur, hvar sem hann kom. En
um þær mundir tók hann far-
sótt þá hina skæðu, sem geisaði
eftir fyrri heimsstyrjöld og marg
an góðan dreng að velli lagði.
Þorl'áfcur stóð að vísu af sér
sóttina, en bar þó menjar hennar
og mátti eftir það eigi njóta
svefns sem aðrir menn. En Þor-
lákur tók þessu með æðruleysi
og karlmennsku. Hann hafnaði
mörgum gæðum lífsins, sem aðr-
ir menn telja sig eigi mega
án vera. í stað þess helgaði hann
sig starfa sínum, leyndi van-
heilsu sinni og gerðist einn af
mætustu framkvæmdarmönnum
bæjarfélags vons. Var alúð hans,
atorka og kostgæfni við starfa
simn fyrirmynd. Að sumarlagi
notaði hann tómstundir sínar ti!
að prýða umhiverfi húss síns, nr.
23 við Kvisthaga, ásamt bróður
sínum Georg og konu hans. Hafa
margir Reykvikingar lagt leið
sína þangað til að skoða verk
þeirra. En eigi er ofsagt, þá er
fuillyrt er, að öH verk Þorláks
hafi verið með sama marki
brennd sem blómagarðurinn.
Helzta yndi Þorláks var annars
góð tónlist. Hann var tónvís og
kunni ágæt skil á hljómlist.
Þorlákur Lúðvifcsson verður
minnisstæður öllum þeim, sem
kynntust honum. Hann var glæsi
legur á velli og höfðingi í lund.
Öll framkoma hans og störf báru
háttprýði hans vott. Hann var
flestum mönnum framar óháð-
ur í skoðunum og fór sjálfs sín
götur um mat á mönnum og mál-
efnum. Hugsun hans var sér-
staklega rökræn, og var hann
geysilega fundvís á rök, hvaða
mál, sem hann ræddi um.
Var þetta áberandi eigind
'hans, og var af þeim
sökum skemmtilegt og fróðlegt
að eiga við hann orðræður. Þor-
lákur var maður frændrækinn
og vinfastur með afbrigðum.
Minnast venzlamenn hans
margra ánægjustunda á hinu
fagra heimili hans, þar sem allt
bar vott um siðfágun húsráð-
anda.
Öðlingsmaður hefur gengið
sína hinztu göngu. Honum fylgir
vinátta og virðing allra þeirra,
sem hann þekktu.
Gizur Bergsteinsson
ÞORLÁKUR Lúðvíksson frá
Norðfirði, framkvæmdastjóri og
meðeigandi Húsgagnaverzlunar
Reykjavíkur, kvaddi þennan
heim 21. nóvember sl., rúmlega
sextugur að aldri.
Við kynntumst honum fyrir
meira en 40 árum. Lífið hafði
hrist okkur saman, æskufólk frá
öllum landsins fjórðungum, á
skólabekk í Reykjavík. Við hóf-
um samveruna ókunn hvert
öðru og það tók okkur nokkurn
tíma að kynnast. Við vorum mis-
munandi eins og gengur, nokkrir
frekir og ærslafengnir, aðrir
prúðari og hlédrægari.
Ef til vill voru þeir, er komnlr
voru utan af landi, hlédrægari
en hinir, er alizt höfðu upp i
þéttbýli höfuðstaðarins og sam-
runnir voru siðum þess og hátt-
um.
Það tók okkur mismunandi
langan tíma að kynnast, allt eft-
ir lyndiseinkunnum einstakling-
anna. En brátt urðum við öll
kunningjar og þeir vinir, er lík-
asta höfðu skapgerð. Þessi kunn-
ingsskapur og vinátta hefir síð-
an tengt þennan hóp saman ævi-
langt.
Einn úr hópi hinna hlédrægu
utanbæjarmanna var Þorlákur
Lúðvíksson frá Norðfirði. Hann
var öðrum seinteknari, en hann
vakti strax á sér eftirtekt fyrir
sérstaka prúðmennsku og hátt-
vísa framkomu, og brátt varð
hann meðlimur í hópi glaðværra
félaga.
Að lokinni skólavist dreifðist
hópurinn víðs vegar um landið
og misstum við þá sjónar hvert
á öðru um sinn. En allar leiðir
liggja til Róm, segir máltækið.
Flest höfnuðum við hér í Reykja
vík. Þorlákur fluttist hingað til
Reykjavíkur 1937, eða fyrir rétt-
um 25 árum og haslaði sér síðan
völl hér á vettvangi kaupsýsl-
unnar. Var þá tekið á móti Þor-
láki hér af þeim, er fyrir voru,
kærkomnum í hóp gamalla vina.
Það hefir verið háttur þessa
hóps, sem margra skólafélaga, að
hittast og gleðjast saman öðru
hvoru, endurnýja félagsskapinn
og hverfa um stund til endur-
minninga æskudaganna.
Nokkurt vatn er runnið til
sjávar síðan við fyrst kynntumst
og víst hefir skóli lífsins hert
okkur á mismunandi hátt, en á
vinamótum höfum við alltaf
fundið hinar sömu lyndisein-
kunnir, er við í æsku kynnt-
umst.
Þorlákur hefir allt af verið
sami góði félaginn, prúðmennið
og hið einstaka snyrtimenni.
Þannig minnumst við hans
skólafélagarnir. Við hefðum öll
kosið að njóta samvista hans
lengur. Ættingjum hans vil ég
jafnframt flytja okkar innileg-
ustu samúðarkveðjur.
Sveinn B. Valfells.
TUDOR
(THRIGEI
RAFMAGNSTALÍUR
fyrirliggjandi.
THRIGE-rafmagnstalíur
fyrir 200, 500 og 1000 kg.
hámarksþunga.
THRIGE-rafmagnstalíur
eru framleiddar fyrir
allt að 10 tonna þunga.
Vélfræðingur vor veitir alla
sérfræðilega aðstoð á staðn-
um.
Einkaumboð fyrir Thomas B. Thrige:
LliDVIG STORR & Co.
Sími 1-16-20.