Morgunblaðið - 13.11.1963, Qupperneq 28

28
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 13. nóv. 1963
BRJALADA HÚSIÐ
ELIZABETH FERRARS -----
Nýrun voru bragðgóð og kaff
ið var gott.
— Æ, guð minn góður, sagði
Reginald Sand allt í einu, — hér
er Max kominn. Og hann forðaði
sér út í fjarlægasta horn stofunn
ar eins og kanína í holu sína,
settist þar niður og tók að japla
á brauðsneiðinni. Max Potter
kom í ljós úti fyrir glugganum.
Toby rétti fram bollann sinn
til að fá í hann aftur, og diskinn
til að fá meira af nýrum. Max
Potter kom inn.
— Góðan daginn, sagði hann.
— Góðan daginn!
Frú Fry stóð snöggt upp. Hún
leit kring um sig á alla við-
stadda og augun leiftruðu af
hatri. Svo settist hún niður aft-
*ur eins og máttlaus, spennti
greipar og tautaði eitthvað fyrir
munni sér, sem hefur líklega
verið bæn.
Max Potter seildist í áttina til
Toby, greip banan úr skál og tók
að flysja hann, beit síðan í hann
og sagði: — Hvað haldið þið, að
ég hafi verið að gera í alla nótt?
Eg hef setið uppi og verið að
spila þessa dansa eftir Granados.
>eir eru dásamlegir. Rautt blóð!
Hórdómur! Það fer titringur um
mann allan. Namm-namm!
Enginn svaraði þessu, en Max
Potter lét það ekki á sig fá.
— Eg hef merkilegar fréttir
að færa, sagði hann.
— Það hef ég líka, sagði Fry
gamli, — það hef ég líka. Að
ofan!
— Mínar eru nú frá Ameríku,
sagði Max Potter.
Kætin í honum og sjálfsánægj
an, sem skein út úr hverju orði
og hreyfingu, féll illa að deyfö-
inni og taugaóstyrknum hjá hinu
fólkinu.
— Mig hefur lengi langað vest
ur, sagði hann. Hann dró að sér
stól og settist klofvega á hann,
maulandi bananann. Loks er það
komið í kring. Eg verð ár við
Chicagoháskólann.
— Svo þér ætlið til Ameríku?
sagði frú Fry.
Hann kinkaði kolli. — Eg hef
ekki verið þar síðan ég var
strákur.
Reginald Sand greip fram í: —
Þú hefur verið í Tyrklandi!
— Já, í Tyrklandi hef ég ver-
ið.
—.Og Kína!
— Já, í Kína, en . . .
— Og Frakklandi og Þýzka-
landi og . . .
— Já, en ég hef aldrei verið
í Ameríku Eg hef aldrei verið
í Ameríku síðan ég var strákur.
Eg er viss um, að Eva kann vel
við sig í Ameríku.
— Óh! sagði Lisbeth Gask.
Enginn sagði meira um þetta,
þangað til Lisbeth rauf þögnina:
— Ætlar Eva með þér til Ame-
ríku?
— Vitanlega, svaraði hann. —
Nú er ekkert því til fyrirstöðu,
að við getum gift okkur. Nú er
einmitt ágætur tími til þess. Eg
fer í ágústbyrjun. Stelpan verð-
ur líka fegin. Það er ágætt að
ferðast meðan maður er krakki,
annars fær maður það aldrei inn
í hausinn, að lífið í útlöndum
hefur meira en tvær víddir.
Flestir halda, að útlönd séu ekkí
annað en skræpulegar auglýsing
ar.
Þögnin, sem kom á eftir þess-
um orðum hans, virtist nú fyrst
komast til vitundar hans. Hann
leit kring um sig á allt fólkið.
Hann hleypti brúnum, eins og
það væri eitthvað óskiljanlegt.
Frú Fry sagði hljómlaust: —
Haldið þér í alvöru, að við sjá-
um hana Vanessu nokkurntíma
aftur?
Augu þeirra mættust og þau
horfðu lengi hvort á annað. Bros
iék um varir hans.
— Það gæti vel orðið. Sum
okkar.
— Hversvegna haldið þér það?
flýtti hún sér að segja.
— O, ég veit ekki, svaraði
hann og fékk sér bita af ban-
aninum.
— Heyrðirðu ekki, Max, hvað
lögreglan sagði um þetta í gær-
sagði Lisbeth.
— Jú ég heyrði hana blaðra
mikið, en hlustaði ekki á það,
svaraði Max.
— Hún sagði, að það hafi ver
ið Vanessa, sem fór með bréfið
til Rogers, til þess að ginna hann
í kofann.
— Nú, já, svo Vanessa veit,
hver gerði það. En það var háðs
hreimur í röddinni, og þetta
skrítna gleðilausa bros varð um
kyrrt á vörum hans.
— Þið ættuð ekki að gera gys
að því, sagði frú Fry, hvasst.
Það er ekki fallega gert að vera
að gera að gamni sínu, þegar
svona er ástatt.
— Eg er ekki að gera að
gamni mínu, sagði hann, — að
minnsta kosti fer það eftir því
. . . Fry gamli stóð snöggt á fæt
ur.
— Nú fer ég heim, sagði hann.
— Fer eftir hverju, prófessor?
Frú Fry hafði tekið arm
mannsins síns og staðið upp, en
skaut um leið þessar setningu
að Max Potter.
Hann skríkti.
Tár komu fram í augu hennar.
Maðurinn hennar tautaði, eins
og dreymandi: — Prófessornum
skjátlast; við sjáum hana aldrei
önnur blöð tóku aðallega fyr
ir öryggishlið málsins. Sunnu-
daginn 24. marz 1963 birti Sun
day Telegraph tvær greinar með
fyrirsögnunum: „Dr. Ward í sam
bandi við sovézkan embættis-
mann“, og „Stungið á kýlinu".
Stephen Ward taldi þetta vera
niðrandi ummæli um sig og fól
lögfræðingi sínum að kæra blað
ið.
(IV) Minnisgrein hr. Wiggs.
Mánudaginn 25. marz 1963,
kom hr. Wiggs, þingmaður, fram
í sjónvarpi og sagði, að öryggið
væri aðalatriðið í málinu. Hon-
um lágu illa orð til Ivanovs.
Næsta dag leitaði Ward viðtals
við Wigg í þinginu og varði
Ivanov. Hann flutti langt og
ruglingslegt mál um þetta, sem
hr. Wiggs skrifaði niður, tals-
vert nákvæmlega, sem minnis-
grein. Þar kemur fram, að Ward
hafi sagt, að vinátta hans og
Ivanovs hefði verið notuð, land
inu til gagns. Er hann snéri sér
að Profumo, lýsti hann Cliveden
helginni og sagði, að seinna
hefði Profumo komið heim til
sín, að minnsta kosti sex sinn-
um, og „að því er hann bezt
vissi, hefði ekkert ósiðlegt átt
sér stað“. Hann sagði, að upp-
lýsingaþjónustunni væri vel
kunnugt um þessar heimsóknir.
Hann kvaðst þess fullviss, að
Profumo hefði aldrei hlaupið á
*sig viðvíkjandi öryiggismálun-
um við Ivanov. Hann lýsti síð-
ustu athöfnum Christine og
Manns, og lauk máli sínu á því
að fullvissa hr. Wigg um, að hvað
öryggið snerti væri hann alsak-
laus.
í þessu viðtali sagði Ward hr.
Wigg, að hann hefði skrifað Har
old Wilson, þingmanni. Wigg
framar. Nú fer ég heim.
— Já, já, sagði hún. — Við
skulum fara heim.
— Þú þarft ekki að koma
heim, elskan mín. Eg þarf að
fara heim, af því að ég hef verk
að vinna.
— Jú, ég skal koma, sagði hún
þreytulega.
— Þér munið klukkan ellefu,
hr. Dyke, sagði Fry gamli.
— Jæja, ég ætla nú líka að
hafa mig heim, sagði Max Pott-
er. — Eg ætla að fara heim og
vinna það og ekki láta neinn fá-
bjánahóp trufla mig. Hann sveifl
aði sér upp úr stólnum. Bless-
sagði hann og gekk út um
guggadyrnar.
Fryhjónin fóru út um dyrn-
ar.
Lisbeth Gask leit á Toby, hugs
andi.
Toby leit upp.
— Hvað haldið þér, að Max
hafi komið til að segja okkur?
— O, ég veit ekki, svaraði
hann áhugalaust. — Að hann
væri á förum til Ameríku.
— Já, en hann er farinn án
þess að hafa nefnt það við Evu.
Hann stóð upp frá borðinu og
sagði þurrlega: — Það er nú
bæði óskáldlegt og hversdags-
legt, samanborið við allt hitt,
sem hér hefur verið að gerast.
Hvað er klukkan? Ttuttugu mín
útur yfir níu. Hvar er Belling
Lodge, ungfrú Gask?
— Þér farið veginn til Lark-
ing, sagði hún. — Þetta er rétt
sagði Wilson þetta og hann fór
í bréfasafn sitt og fann þar bréf
ið frá 7. nóvember, sem áður er
getið, og hinn 27. marz 1963, fór
hann og sýndi það forsætisráð-
herranum. Hann sagði, að þarna
hefði getað verið um öryggismál
að ræða, og hann því talið rétt,
29
að forsætisráðherrann fengi að
vita um þíð. Skömmu seinna
tók hr. Wigg upp minnisblað sitt
og sendi það til Wilsons, sem
ráðgaðist við sir Frank Soscice,
þingmann. Þeir töldu þetta svo
mikilvægt, að forsætisráðherr-
ann ætti að fá það í hendur, svo
að hægt væri að rannsaka til
hlítar, hvort öryggið væri í veði.
Wilson sendi því blaðið til hans
(sjá framar).
14. KAFLI
2. marz — 5. júní 1963 —
Tveir órólegir mánuðir.
(I) Innanríkisráðherran
æskir upplýsinga.
Innanríkisráðherran trúði yf-
irlýsingu Profumos. Hann hafði
alls enga ástæðu til að rengja
hann. En hann fékk talsverðan
grun á Stephen Ward. Þá heyrði
hann orðróm um, að öryggisþjón
ustan hefði verið svo áhyggju-
full, að hún hefði sent nafnlaus
bréf til frú Profumo. Innanrík-
isráðherranum fanns hann þurfa
að vita um þetta. Því sendi
hann, hinn 27. marz 1963 eftir
yfirmanni Öryggisþjónustunnar
og yfirmanni lögreglunrtar og
heimtaði upplýsingar um málið.
undir brekkunni upp að kirkj-
unni — hvítt hús til vinstri.
— Þakka yður fyrir. Hann
kveikti sér í vindlingi og gekk
út í garðinn.
Nú var ekki eins mikið sólskin
og verið hafði. Skýin köstuðu
skugga á jörðina og napur vind
ur gustaði um trén, og loftið
var grátt.
Hann gekk um gólf í garð-
inum, heilan stundarfjórðung,
án þess að nokkur maður kæmi
til hans.
Þegar hann var orðinn leiður
á garðinum, gekk hann út í
skóginn. Þar var allt skrjáfandi,
þegar laufin slógust saman og
trjágreinarnar. Toby tók sér
lurk í hönd og barði í trjástofn-
ana um leið og hann gekk fram
hjá þeim. Einu sinni eða tvisvar
leit hann á úrið sitt, með óþolin-
mæðisvip.
En allt í einu rakst hann á
Charlie Widdison.
Charlie gekk hratt eftir stígn
Þarna var líka viðstaddur ráðu
neytisstjóri innanríkisráðuneyt-
isins. Þessi fundur er svo mikil-
vægur, að lýsa verður honum
nákvæmlega til að sýna hvern-
ig fara eigi með mál, sem heyra
í senn undir öryggisþjónustuna
og lögregluna.
Á þessum fundi tjáði yfir-
maður öryggisþjónustunnar inn
anríkisráðherranum, að engin til
hæfa væri í þeim orðrómi, að
öryggisþjónustan hefði sent frú
Profumo nafnlaus bréf. Síðan
,gaf hann ráðherranum yfirlit
yfir það, sem þjónustan hefði
hafzt að, og bætti því við, að
þegar Ivanov var farinn úr
landi, hefðu frekari aðgerðir
ekki haft þýðingu. En síðan
bætti hann við tveim atriðum,
sem eru svo mikilvæg, að ég tek
hér upp skýrslu hans um þau,
eins og hann gaf hana næsta
dag:
(1) í viðbót við þetta hafði
komið sá framburður Christ-
ine Keeler og eins eða tveggja
annarra, að Stephen Ward
hefði hvatt Christine til að
spyrja Profumo upplýsinga
um fyrirætlanir Bandaríkja-
manna um að útvega Vestur-
Þjóðverjum kjarnorkusprengj
ur. Reyndist þessi framburð-
ur sannur, gat verið um að
ræða að kæra Stephen Ward
samkvæmt lögunum um rík-
isleyndarmál . . . en við héld
um, að vitni í svona málum
myndu reynast óáreiðanleg
og vildum því ekki halda mál
inu frekar fram“.
(2) „Öryggisatriði alls máls-
ins voru bundin við Ivanov
og kunningja hans, og það
var alls ekki okkar hlutverk
að fást við það, sem Ward
hefðist að í sambandi við
um. Hann rétt kinkaði kolli um
leið og hann mætti Toby, og
stefndi síðan á húsið. Við næstu
beygju rakst Toby á Drunu.
Hún stóð grafkyrr á miðjum
stígnum, stífbein og með hand-
leggina niður með síðunum.
Hendurnar voru krepptar og í
annarri var kruklaður vasa-
klútur. Andlitið bar það með sér,
að hún hafði verið að gráta.
— Góðan daginn, Dinah, sagði
Toby. — Hefurðu verið að tína
ber?
Hún gretti sig ólundarlega, en
ekki vottaði fyrír neinni sorg
í svipnum.
Hún sagði og var hás: — Eg
heiti alls ekki Dinah.
— En ef þú vilt ekki lofa mér
að kalla þig það, sagði Toby og
brosti grimmdarlega, — skal ég
segja öllum allt, sem ég veit.
Heldurðu, að þér þætti það gott,
Dinah?
stúlkur þar, er hann um-
gekkst. Um það var innan-
ríkisráðherrann á sama rnáli".
Innanríkisráðherrann spurði
lögregluyfirmanninn, hvort
þetta varðaði lögregluna nokkru.
Hann svaraði, að sennilega væri
ástæða til að kæra Ward, ef lög-
reglan næði í alla söguna, en
taldi mjög vafasamt, að það
mundi takast.
Tvennt ber að athuga í sam-
bandi við þennan fund:
(1) Þetta var í fyrsta sinn,
sem nokkrum ráðherra hafði
verið sagt um þessa beiðni
um upplýsingar viðvíkjandi
sprengjunum. Innanríkisráð-
herrann vissi ekki, að hann’
var sá fyrsti, sem fékk vit-
neskju um þetta og sagði það
ekki neinum öðrum ráðherra.
Hann hélt blátt áfram, að ör
yggisþjónustan væri að láta
hann fylgjast með málinu.
(2) Innanríkisráðherrann sam
þykkti, að það væri ekki hlut
verk öryggisþjónustunnar að
fást um, hvað Stephen Ward
hefðist að með stúlkunum.
Ennfremur ber að taka eftir
því, að þessi afskipti innanríkis
ráðherrans höfðu tvær mikilvæg
ar afleiðingar: í fyrsta lagi tólc
yfirmaður öryggisþjónustunnar
að athuga nánar, hvort ekki ætti
að kæra Ward, samkvæmt lögun
um um ríkisleyndarmál (fyrir
að reyna að komast að upplýsing
um), og leitaði ráða um þetta, en
þau voru gegn kæru. Hinn 4.
apríl 1963 ákvað hann að kæra
ekki. í öðru lagi tók yfirmaður-
lögreglunnar tafarlaust að at-
huga nánar, hvort hann ætti að
kæra Ward, og 1. apríl 1963 hóf
hann rannsóknina, sem að lok-
um leiddi til kæru og dóm»-
fellingar yfir honum. .. -.
Skýrsla Dennings um Profumo-málið