Morgunblaðið - 19.01.1964, Blaðsíða 10

Morgunblaðið - 19.01.1964, Blaðsíða 10
10 MORCUNBLAÐIÐ Sunnudagur 19. jan. 1964 LÍÐUR ÆVI YÐAR BURT REYK? SKÝRSLA bandarísku sérfræðingamefndarinnar um athugun á áhrifum reykinga á heilsufar manna, hefur vakið mikla athyglL Það var landlæknir Randaríkjanna, Luther Terry, sem kvaddi sér- fræðingana til starfa, og nú fullyrða þeir, að starfi loknu, að vindlingareyking ar séu orsök þess, að þús- undir manna falla frá, löngu áður en annars myndi vera. Sjúkdómar þeir, sem raktir hafa verið til vind- lingareykinga, em m.a.: Lungnakrabbi, aðrar teg- undir krabba, lungnasjúk- dómar (aðrir en krabbi), sennilega, hjartasjúkdóm- ar, auk ýmissa annarra sjúkdóma. Þótt sérfræðingamir við urkenni fúslega, að rann- sókn þeirra sé alls ekki fullkomin, þ.e. einstök at- riði hefði mátt athuga leng ur eða betur, þá telja þeir hana fullkomlega nægja, til að sýna, svo ekki verð- ur um villzt, að vindlinga reykingar eru lífshættuleg ar. Þá er tekið fram í skýrslu þeirra, að aðrar tegundir reykinga, þ.e. pípu- og vindlingareyk- ingar, séu ekki skaðlausar, þótt flest bendi til, að þær séu skaðminni en vind- lingareykingar. Skýrsla sérfræðiniganna tel ur 150.000 orð, og þar er að finna niðurstöður af m,angs konar rannsóknum: úr skýrsl um hefur verið unnið, og þar tala tölur sínu máli þ.e.a.s. tölfræðilegar líkur hvers og eins, fyrir því, að hann stytti líf sitt með reykingum; nið- urstöður athugana, sem fram hafa farið í rannsóknarstöðv- um - þ.e. athugun á þeim efn um í tóbaki og reyk, sem eru taldir líklegustu skaðvald- amir; loks það, se>m 'vefja- fræðingar og sjúkdómsfræð- ingar hafa séð með aðstoð smásjáa, og annarra tækja — þ.e. áhrif reyksins á lungna- vefinn, svo og samanburður á lungum þeirra, setn reykja og þeirra, sem ekki gera það. í lok skýrslunnar er kveð- ið mjög fast að orði um lungnakrabba, sem sviftir 41.000 Bandaríkjamenn líf- inu á hverju ári. Þar kemur fram þetta samróma álit: Vindlingareykingar standa í nánu sambandi við lungna- krabba í karlmönnum; yfir- gnæfandi áhrif vindlinga í þessu sambandi eru slík, að þau eru miklu þyngri á met- unum en nokkur önnur á- hrif. Gögn, sem safnað hefur verið um konur, benda til hins sama, þó þau séu ekki eins ítarleg“. Um aðra sjúkdóma segja sérfræðingarnir í niðurstöðu sinnL að ekki sé það mikið sönnunargagna fyrir bendi, að rekja megi 70% hækkun dán- arlíkanna til vindlinga. Hins vegar mætti fullyrða, að þeir ættu það mikinn þátt í að auka líkumar, að rétt væri að grípa til gagnráðstafana. Sönnunarbyrðin Sérfræðinganefndin gat að eins fundið eitt, sem er reyk- ingum til málsbóta. Þær eru uppspretta „ánægju“. Hér er um að ræða jákvæð áhrif á sálræna heilsu mianna, sem nægja þó hvergi nærri til að vega upp á móti þeirri hættu, sem heilsu manna er stefnt í með vindlingareykingunum. í skýrslunni er sönnunair- byrðinni velt yfir á tóbaks- framleiðendur, þ.e. því er lýst yfir, að það sé þeinra að sanna, að reykingar hafi ekki þau áhrif, sem athuganir benda til. Þar er þess fiairið á leit, að framleiðendur eða aðrir, sem hafa aðrar hug- myndir eða kenningar, sem skýrt gætu samband reykinga og sjúkdóma, sanni þær kenn ingar sínar með sömu sam- vizkusemi og nákvæmni, sem sögð er viðhöfð við athuganir þær, sem liggja til grundvall- ar skýrsflunni. Eins og fyrr getur, þá við- urkenna sérfræðingarnir, að enn sé margt óupplýst um samband reykinga og heilsu- fiars. Þeir telja hins vegar frek ari rannsóknir nú óþarfar, tek izt hafii að sanna meginhætt- una, sem í vindlingareyking- um sé fólgin. Yfirleitt er skýrslan talið ákveðnari og harðorðari en flestir bjuggust við, jafnvel þeir, sem um ára- bil hafa barizt gegn tóbaks- notkun. í skýrslunni er þess ekki aðeins krafizt, að gripið verði til aðgerða til- að draga úr notkun vindlinga. Þar er einn ig bent — þótt óbeint sé — á leiðir, sem leitt geta til fram- leiðslu hættuminni vindlinga og jafnvel leiðir til að hætta reykingum alveg. Staðreyndirnar Þegar staðreyndirnar hafa verið teknar saman, má segja, að heildarniðurstaðan sé þessi: í fyrsta lagi, þá eru vind- lingareykingar það hættuleg- ar, að nauðsynlegt er að grípa til gagnráðstafiana. Athugun á skýrslum og tölfræðilegar rannsóknir sýna, að dánarlík- ur reykingamanna eru 70% hærri en þeirra, sem ekki ' reykja. Þeim mun meira, sem hver og einn reykir, þeim mun hættara er homum, unz líkurnar verða 120% er við- viðkomandi fer að reykja 40 vindlinga á dag. í öðru lagi lungnakrabbi. Þessi sjúkdómur er einn þeirra banvænustu — 95% allra, sem sjúkdóminn fá, eru látnir innan árs. Vindlinga- reykingar eru ekki aðeins or- sökin, heldur eykst hættan eftir því, sem meir er reykt, eða lengur. Draga má úr hætt unni með því að hætta. Því fyrr sem hætt er, því betra. Hvað öðrum tegundum krabba viðvíkur, þá eru sönn unargögnin ýmiss konar, sum mjög sterk, önnur veikari, og enn önnur alls ófullnægjandi. Þrátt fyrir, að mjöig margt bendi til þess, að pípu- og vindlingareykingar séu til- tölulega hættulitlar, þá eru sterkar líkur til þess, að pípu reykingar geti valdið krabba meini í vör. Þá segir, að vindlingareyk- ingar séu taldar eiga mikinn þátt í krabbameini í barka, og raddböndum. Auk þess hefur eftirfaramdi komið fram: grunur um, að vindlingareykingar geti vald- ið krabbameini í þvagblöðru — þó ekki fullsannað; maga- krabba — sönnunargögnin nægja hvorki til að fullsanna né afsanna; krabbamein í vélinda — sterk sönnunar- gögn, en þó elcki nógu sterk til að skera úr um, hvort vindlingareykingar eru or- sök. Þegar sérfiræðingar tóku að ræða hjartasjúkdóma, stóðu þeir auglitis við'mikið vanda mál. Nærri 2 milljónir manrna látast af þessum sjúkdómi í . Bandaríkjunum árlega. Fram kom, að í hópi þeirra, sem látast úr hjartasjúkdóm- um eru reykingamenn helm- ingi fleiri en þeir, sem ekki reykja. Sérstaklega á þetta við um þá, sem látizt hafa af kransæðastíflu eða æðaþreng- ingum. Ekki hefur tekizt að færa óyggjandi sönnur á samband reykinga og þessa sjúkdóms. Aðrar orsakir Því fór nefndin að leita eft ir öðrum orsökum hjartasjúk dóma: hár blóðþrýstingur, of- fita og of mikið fituinnihald blóðsins. Læknar hafa löng- um talið samband þessara ein kenna og hjartasjúkdóma það náið, að talið hefur verið rétt að grípa til gagnráðstafana. í samræmi við það segja sér- fræðingarnir: „Það er réttara að álíta, að um orsakasamband sé að ræða milli vindlingareykinga og sjúkdóma í kransæðum, held- Ur en að bíða með að fiella dóm, þar til engin óvissa rík ir lengur.“ 10-20 20+. .SraokiO 'cilirrtlM plf ilj' Ni*lr ,1-0 ■ ' IV | HEART ATTACK iIP‘% Coronary Death JRisk Strikes Smokers Hardest- y. 'mi. |1 Nl*»r .!•» 10-20 20+,j Sraikii 'ciiiriUiipifdij/ ; | LUNG CANCER |) The More You Smoke, Youe Risk Coes Up pannig rkýrði bardariska blaðið „New York Herald Tribune“ hættuna á lungnakrabba og hjartasjúkdómum. — Kveðið var miklu harðar að orði um öndunar sjúk- dóma: „Vindlingaireykingar eru algengasta orsök bronkít is í Bandaríkjunum, og auka á líkurnar fyrir því, að sjúk- dómurinn verði ólæknandi og valdi dauða......vindlinga- reykingar eru mun líklegri til að valda lungnasjúkdómum meðal alls þorra Bandaríkja- manna en óhireinindi í and- rúmsloftinu eða atvirmusjúk- dómar.“ Langvairandi bronkítis leið ir til þess, að' lungnapípur þrengjast eða jafnvel stífl- ast. Þetta getur aftur valdið hjairtaáfalli, einkum hjá þeim, sem kunna að hafa veikt hjartau Magasjúkdómar f skýrslunni segir, að vind- lingareykingar auki á likurn- ar fyrir magasjúkdóma. Þó hefur ekkert komið fram, sem bendir til þess, að reyk- ingar valdi ákveðnum lifrar- sjúkdómi (cirrhosis — oft talinn standa í saimbandi við ofneyzlu á áfengi), en hann leiðir til þess, að lifrin fitn- ar mjög. Mæður, sem reykja, ala að öllu jafnaði léttari börn. Rannsóknarnefndin treysti sér þó ekki til að kveða upp neinn dóm um þetta sam- band. Fram kom einnig af skýrsl- Lutner Terry, landlæknir Bandaríkjanna, hætti viud'ingareykingum fyrir tveimur vikum. — Johnson, Bandaríkjaforseti, hætti reykingum 1955, eftir að hann fékk hjartaáfall, sem hann mun þó hafa náð sér fullkomlega eftir. unni, að reykingar valda I- kveikjum í heimahúsum, en ekki rekur nefndin þó nein önnur slys til reykinga. Áhrifin, sem nefndin hef- ur rannsakað, virðast standa í sambandi við það, hvemig fólk reykir, hve mikið það reykir, og hve lengi það hefur reykt, ef það hefur þá nokkurn tíma reykt. Þeir, sem reykt hafia vindlinga, en hætt, virðast í meiri hættu en þeir, sem aldred hafa reykt, en minni en þeir, sem reykja. Dánarlíkur þéirrá, sem reykja pípu eða vindla virðast svipaðar og hjá þeim, sem ekki reykja. Sérfræðingar telja, að nú hvíli sönnunarbyrðin á tóbaks framleiðendum, sem lengi hafa skýrt háa lungnakrabba — og dánartölu vindlinga- reykingamanna á eftirfarandi hátt: — e.t.v. er það eitthvað við líkamsbyggingu manna, sem gerir þá sólgna í eða háða vindlingum, og e.t.v. er það einmitt þessi sami líkam- legi eiginleiki, sem gerir þá mótstöðulitla fyrir krabba- meini. Við atJhuganir sínar studd- ist tólf manna nefndin við sjö athuganir, sem gerðar hafa verið í Bretlandi og Banda- ríkjunum, og ná til 1.123.000 manna. Allir þessi menn voru spurðir spjörum úr, og síð- an var fylgzt með heilsu þeirra, og hvaða sjúkdómar unnu á þeim. Fram kom, að þeir, sem ekki reykja, lifa lengur en reykingamennirnir. Tölum- ar voru þannig, miðað við dánarlíkurnar 1 hjá þeim, sem reykja. Reykingamenn, almennt 1.7 — — — 2 pk. á dag .. 2.2 — ----Vz pk. á dag .. 1.4 Sjúkdómslíkur voru þessar einnig miðað við 1 hjá þeim, sem ekki reykja. Lungnakrabbi .......... 10.8 Bronkítis ............. 6.1 Krabbi í barka ......... 5.4 Krabb i í vélinda .... 3.4 Krabbi í maga .......... 2.8 Kransæðastífla ......... 1.7 Hvað vindlingareykinga- mönnum viðvíkuir, þá eru dán arlíkur þeirra, sem reykja fimm vindla eða færri á dag hér um bil þær sömu og hjá Frh. á bls. 25

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.