Morgunblaðið - 19.01.1964, Blaðsíða 17

Sunnudagur 19. jan. 1964
MORGUNBLAÐIÐ
17
— Afeð illu
Framh. af bls. 12
í viðtalinu í Morgunblaðinu
4. jan. drogur veiðimálastjóri
(sem á að vera hlutlaus aðili)
svo augljóst taum stangveiði-
manna (með að ræna hlunnind-
um frá öðrum og leggja undir
aðra sem aldrei hafa haft þau)
að athugandi væri' hjá hinu háa
ráðuneyti hvort þörf sé fyrir
slíkan starfsmann. Einn fimim-
menninganna segir þarna um-
búðalaust að þarna verði fram-
tíðarparadís reykvískra stang
veiðimanna. En hvað um okkur
veslings héraðsbúana, sem enn
eigum þó landið, árnar og hér-
aðið okkar. Það verður okkur
sennilega nóg að horfa á og
finna reykinn af krásinni! Nei,
almennt óskum við ekki eftir
slíkum innrásarher í héraðið.
Og hér vil ég minnast dálítið
á feril stangveiðimanna hér við
vatnasvæðið.
Fyrir aldarfjórðungi var farið
eftir blekkingum stangveiði-
manna hérna í héraðinu. Þeir
voru búnir að telja þorra manna
trú um, að vatnasvæðið væri í
mikilli hættu og nær fisklaust
eð verða. Áin var friðuð að
rni'klu leyti í nær 2 áratugi
nema fyrir stangaveiði. Héraðið
mun hafa tapað 20-30 millj kr.
á þessari ráðstöfun eftir núver-
andi verðlagi, mjög lágt áætlað!
Stangveiðimenn fengu því fram-
gegnt að öllum sel var útrýmt
í ánni. En árleg selveiði var á
árunum á undan upp í 200 s.
Nú í vor var verð á selskinnum
nær 1800 kr. og getur hver mað-
ur reiknað þann skaða, sem við-
Ikomandi jarðir hafa hlotið, án
neina bóta.
Á minni jörð var leyfð sil-
ungsveiði á þessum árum á
stöng. Að meðaltali 4-5 stengur
ó dag. Suma daga eða dags-
stundir náttúrlega mikið fleiri,
en marga daga engin. Fyrir
rúmum 20 árum var allt hér
morandi í sjóbirting, en hefir
tfarið síminnkandi því miður.
Mér var bent á það fyrir nokikr-
um árum ag jafnvel þessar 4-5
stengur væru að eyða stofnin-
um. Þessu trúði ég ekki þá. Hélt
að þetta væri aðeins tímabund-
ið. Trúði aðeins fu.llyrðingum
stangveiðimanna um að stöngin
væri hættulaust veiðaræri fyrir
stofninn. En hugsum nú málið
Ibetur. Það var algeng veiði hér
20-30 silungar á 1 stöng yfir
daginn. Var oft miklu meira.
Mjög miikið af þessu sem nú
veiðist er smár fiskur frá Vi-1
pund. Fyrir 10—15 árum var
algeng stærð hér á sjóbirting
6-8 pund og þó nokkuð sem
veiddist af 10-15 punda fiski.
Nú þykir viðburður ef fæst
tfiskur- yfir 5 pund. Nú tekur
smáfiskurinn mikið betur agn
en stórfiskur. Þessi veiddi smá-
fiskur nær eðlilega ekki kyn-
jþroskaaldri og sífellt gengur á
stofninn. Afleiðingin er hrein
rányrkja. En megnið af þess-
um smáfiski sleppa þó netin í
gegnum sig. Þetta gerir nú stöng
in. Þrátt fyrir þessa staðreynd
ó að setja 110 stengur á vatna-
Bvæðið.
Einn þessara kumpána segir
í Morgunblaðs-viðtalinu, að
bergvatnsárnar séu að verða
laxlausar vegna ótakimarkaðrar
rányrkju netamanna á óssvæð-
. inu. Þá höfum við þá skýringu!
Hitler sálugi sagði líka að nauð-
synlegt væri að finna sökudólg,
til þess að hnoða öllum vand-
anum á. Og Guðm. Kristjánsson
tfann ósabændur. Hann heldur
kannski að við höfum einhver
tök á að vinsa úr einhvern
ókveðin laxastofn í netin okkar.
Sannleikurinn um rányrkjuna á
ósasvæðiu er sá, að á undan-
förnum árum hafa þar veiðst
nokkuð innan við 2000 laxar á
ári. En hæstu veiðijarðirnar
liggja ofan með ánni. Á sama
tíma hafa veiðst 4-5 hundruð
laxar árlega á 2 stengur fyrir
landi jarðar einnar við Hvítá,
af stofni þeim sem er að berjast
við að komast upp í vatnslausar
bergvatnsárnar og bíður eftir
haustrigningunum til þess. Hvers
vegna er þessu efcki haldið á
lofti. Þetta heitir náttúrlega ekki
rányrkja, því þeir laxar veið-
ast á fínna veiðarfæri, sem til-
heyrir svokallaðri veiðimenn-
ingu. En hver er þá þessi marg-
umtalaða veiðimenning, sem
stangveiðimönnum verður svo
tíðrætt um? Við skulum bera
hana sáman við ómenningu neta
veiðimanna, sem þessir menn
létu birta mynd af í Morgun-
blaðinu með viðeigandi orð-
skrúði. (kannski fá sjóstanga-
menn bráðlega birta mynda af
togara með vörpu á borðstokikn-
um með tilheyrandi texta að
þetta skiuli nú tilheyra fortíð-
inni. Hér eftir skal allur þorskur
veiddur á öngul). í netum
drepst laxinn oftast að fám
mínútum liðnum eða er þá rot-
aður um leið og netið er tekið
upp. Sá stangveiðmaður þykist
mestur sem getur sagt frá
lengstri viðureign við þennan
konung fiskanna. I 1 og jafnvel
upp í -2 tíma má vesalings
skepnan heyja baráttu fyrir
lífi sínu, þar til hann loks gefst
upp örmagna, og veiðimaðurinn
stendur yfir honum eins og
hlakkandi valur yfir bráð sinni.
En þetta er ekki það versta.
Verra er þegar fiskurinn slepp-
ur með veiðarfæra dræsu og
öngul kannski gleyptan ofan í
maga og festist svo ef til vill á
einhverri flúðinni, þar til dauð-
inn miskunnar sig yfir hann. Ég
hefi fengið í net. 9 punda sjóbirt-
ing með magagleyptan öngul og
við hann fest 1 sm. langt girni
með stóra sökku á endanum. Ég
hefi slætt upp 3 punda sjóbirt-
ing, sem festur var á öngli með
8 m. girni, sem flækt var um
stein. Ég sá í sumar lax nálægt
Selfossi alltaf á sama stað úti
í ánni og hagaði hann sér svo
að 'hann hefir eflaust verig fest-
ur með línu á steini. Væri þetta
eklki verðugt verkefni fyrir
Dýraverndunarfélag íslands að
fást við? Við hugsum með hryll-
ingi og viðbjóði á nautáat Spán-
verja og hanaat Indónesa. En
'þetta er þeirra sport. En er þá
„veiðimenning“ okkar öllu betri
þegar öllu er á botninn holft.
Stangveiðmenna tala nú orðið
gjarnan um fiskileysi bergvatns-
ána á vatnasvæðinu og um
nauðsynlega ræktun þeirra
Hætt er nú við að sá
laxastofn, sem S. V. F. R. hyggst
rækta í þær verði að Vera nokk-
uð sérstæður. Hann þyrfti sem
sé ag geta ferðast að hálfu á
landi. Því eins og kunnugt er
getur lax ekki gengið í Hreppa-
árnar um mitt sumarið vegna
vatnsleysis. Og allar þær trölla-
sögur sem þaðan eru sagðar af
mikilli laxveiði frá fyrri árum
eiga rætur sínar 'að refcja til
þeirra tíma er laxveiðilöggjöfin
var rýmri og veiði var stunduð
fram eftir hausti. Annars hafa
þeir menn sem veitt hafa í klak
í ám þessum að haustinu allt
aðra sögu að segja en stanga-
veiðimenn,- Telja þeir árnar þá
morandi í laxi. En sé það nú
rétt að fiskur gangi orðið seinna
í bergvatnsárnar en hann áður
gerði, þá eiga stangveiðimenn
þar sjálfir stærsta sök með for-
göngu sinni í að útrýma selnum
úr ánni. En eins og kunnugt er
vex þeirri skoðun ört fylgi að
selurinn hafi hlutverki að gegna,
frá náttúrunnar hendi. M. a. að
reka á eftir fiskinium upp í þver-
árnar. Já, víða mun stangveiði-
maðurinn vera sá seki. Það er
mikill sannleikur í orðum Hin-
riks bónda í útverkum er hann
sagði að líklega væru minkar
og stangveiðimenn hættulegastir
fiskistofninum.
Stangveiðimenn l afa sýnt veiði
málum okkar bænda mikinn
áhuga á undanförnum misserum.
Óskandi væri að þeir sýndu öðr-
um vandamálum okfcar sömu
uimihyggju. .Þá myndi stétt okkar
betur farnast. En því miður mun
þessi umhyggja þeirra ekki
græskulaus. Þessvegna vilja
þessir menn troða sór óumbeðið
inn í þetta málefni okkar alls
óvelkomnir af öllum þorra hér-
aðsbúa.
Og við veiðibændur vildi ég að
lokum segja. Hafið þann metnað,
að kasta ekki til langs tíma frá
ykkur eftirsóttum verðmætum
fyrir fláar skítugar krónur í
augnablikshrifningu af glæstum
loforðum. Hafið þann metnað að
ráða því sjálfir hverjum þið
bjóðið að njóta dýrðlegra sumar-
diaga á landi ykkar, ella eigið þið
á hættu að aðrir menn komi þar.
Menn sem þið eða eftirkomendur
ykkar ekki kæra sig um að fari
með verðmæti, sem þið eigið
sjálfir, eftir sínum geðþótta.
Ólafur Þorláksson,
bóndi, Hrauni.
ALLT FYRIR YNGSTU KYNSLÓÐINA
GÆZL UGRINDIN SPENNIST ÚT Í
DYRAKARMA OG STIGAOP, ER
STILLANLEG FYRIR ALLAR HURÐ-
ARSTÆRÐIR OG SKILUR ENGIN
FÖR EFTIR SIG.
SKOLAVÖRÐUSTÍG 10 SÍMI 12631
C}VÐB£RGUR
MARTEINI
GÆRUÚLPUR
0G
YTRA BYRÐI
CANADIAN MIST
LAUGAVEG3, p NÆL0N EFNI