Morgunblaðið - 21.06.1964, Blaðsíða 13

Morgunblaðið - 21.06.1964, Blaðsíða 13
Sunnudagur 21. júní 1964 MORGU N BLAÐIÐ 13 Bnenningu í landinu Fornleifar við Narssaq á Grænlandi Aukin þekking á norrænni miðalda- i Unartoq-firði. En sl. tvö til þrjú ár hafi danskir forn- leifafraeðingar einnig grafið upp mjög athyglisverða litla 'kirkju, Þjóðhildarkirkju, sem Þjóðhildur kona Eiríks rauða lét byggja og bæ einn í Narssaq. Siðan skýrir greinarhöfund ur frá uppgrefti bæjarins í Narssaq Oig fer frásögnin hér á eftir stytt og endursögð. Narssaq er þorp í örum vexti á enda skagans, sem gengur fram milli Sermilik og Tunúgdliarfikfjarðar, en þann fjörð nefndu norrænir menn Eiríksfjörð og þar er miðdepill Eystribyggðar. Suð- ur af þorpinu gengur slétta niður að sjónum. Hefur hún verið stærri á tímum land- námsins, því að síðan hefur sjórinn sorfið af henni. Þarna á sléttunni eru rústir norræns bæjar og rannsóknir hafa sannað, að hann er frá fyrstu tið norrænna manna á Græn- iandi. Ek'ki hefur tekizt að finna nafn bæjarins i rituð- um heimildum, en fornleifa- fræðingar nefna rústirnar: „Eystribyggð no. 17 a“. Það var yfirmaður sláturhúss og niðursuðuverksmiðju í Nars- saq, Daninn K. N. Ohrist- ensen, sem fann rústirnar. Hann var að sækja mold í garðinn sinn, en þar sem hann gróf fann hann leifar af ýmsum hiutum. Hann sendi danska þjóðminjasafninu þær og ári siðar, 1954, hófu forn- leifafræðingar uppgröft á staðnum. Narssaq-bærinn samaristend ur af mörgum húsum eins og flestir norrænir bæir. Hafa fundizt á túninu níu grunnar, en talin er ástæða til þess að ætia að húsin hafi verið fleiri. Ekki hefur verið framkvæmd ur uppgröftur nema við þrjá grunna og mest áherzla lögð á íbúðarhúsið. Það snýr frá norðri til suðurs, framhliðin að sjónum. Það er 36—37 m. á lengd, en 6,5-9 m. á breidd. í upphafi hefur þag verið 11x5,50 m. að innanmáli, að- Nyrðri og nyrri hluti ibúðarh ússins. hússins. Leifar af keraldi, sem notað var til vatnsgeymslu. Vatnsrás endar við keraldið. eins eitt herbergi, en siðan hefur það verið stækað, bætt við þremur herbergjum og gólfið hækkað um leið. Veggir hússins eru úr torfi og grjóti, bæði hellum og stórum ótilhöggnum steinum. Þakið hefur verið úr timbri og torfi. Lítið er um tré á Grænlandi og þau sem þar finnast eru illa fallin til 'húsagerðar, en iandnemarnir fundu nægan rekavið frá Síberíu Oig notuðu hann til húsagerðar. Gólfin í íbúðarhúsinu eru þakin hellum og í sumum her bergjunum eru eldstæði. í elzta hlutanum er langeldur eftir miðju gólfi. í gólfi bæjarins eru vatnsrásir, sem vöktu mikla athygli, og hafa verið grafnar til þess að vatn flæddi ekki yfir gólfin. Vatn- ið úr rásunum rann í kerald, sem hefur verið notað fyrir vatnsgeymi. Rásirnar voru þaktar hellum. Slikt af- rennsliskerfi hefur aðeins íundizt á tveimur stöðum öðrum á Grænlandi, í Bröttu hlið og Hvalsey. í Narssaq-bænum og um- hverfis hann fannst mikið af vopnum, verkfærum, eldhús- á'höldum og beinum úr hús- dýrum hinna norrænu manna (hestum, kúm, kindum, geit- um og hundum) og dýrum, sem þeir veiddu (ísbjörnum, hreindýrum, hvölum, rost- ungum, selum, hérum og fuglum). Það, sem merkilegast er talið af fornleifunum úr Narssaq-bænum, er stafur með rúnaletri, en hann er einn af mununum, sem Christ ensen fann. Stafurinn er úr furu, 43 cm. á lend, 1-2,5 cm. á þykkt. Eru rúnir á þremur hiiðum hans. Danski rúna- Framh. á bls. 20. Vefarasverð eða leikfang frá fyrstu landnámstíð 1 BREZKA blaðinn „The lllustreated London News" birtist fyrir skömmu grein eftir C. L. Vebæk, safnvörð i danska þjóðminjasafninu, og fjallar hún um uppgröft norrænna íornleifa á Græn- landi. Vebæk segir frá iandnámi Liriks rauða og annarra norr- ænna manna á Grænlandi á siðari hluta 10. aldar. Fregnir hafi borizt af afkomendum hinna norrænu landnema fram á 16. öld, en ekki sé vit- að um afdrif þeirra. Litið sé skýrt frá lifi norrænna manna á Grænlandi á miðöldum i skráðum hcimildum, en vegna merkilegra fornleifafunda, sérstaklega á síðustu árum, vijum við nú hvernig bústaðir þeirra, verkfæri og kirkjur voru. Merkastan segir Vebæk fornleifafund og rannsókn- ir dr. Pouls Nörlunds, fyrrv. yfirmanns danska þjóðminja- safnsins, við Herjólfsnes, bæ Eiriks rauða í Bröttuhlíg og biskupssetrið að Görðum. Allir þessir staðir eru í Eystribyggð. í Vestribyggð Spjótsoddur úr hreindýrs- homi. hefur dr. Aage Rousell grafið upp marga bæi og nokkrar kirkjur, en frá lokum síðari heimsstyrjaldar hefur megin áherzla verið lögð á rann- sóknir í Eystribyggð. Vebæk segir, að undanfarið hafi fyrst og fremst verið unnið að uppgrefti bæja í Vatnahverfi og nunnuklaustri Hellulagður aðalinngangur i íbúðarhúsið séður að innan. Til vinstri er vatnsrás, en til hægri eldstæði.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.