Morgunblaðið - 15.07.1964, Blaðsíða 20

20
MORGU N BLAÐIÐ
Miðvlkudagur 15. júlí 1964
Hjosephine EnnÁR~
Eg véit ekki. Eg veit ekki ann
að en það, að um leið og Brend
an teymdi Cornucopia inn, kom
Dan fram úr mannþrönginni og
miðaði byssu á bróður sinn. Eg
æpti, en um leið og ég gerði það.
hljóp Soffía fram. Eg heyrði skot
hvell, hesturinn prjónaði og með
an Brendan var að reyna að
stilia hann, sá ég Soffíu hníga
niður í grasið.
Eg hljóp til hennar og lagði
höfuðið á henni á öxlina á mér
Hatturinn hafði dottið af henni
og ljósa hárið hrundi niður um
okkur. Rétt neðan við annað
brjóstið var mjótt, sviðið gat á
fallega, græna kjólnum hennar,
og á vörum hennar var blóð-
froða.
Vestry og hestasveinninn höfðu
teymt hestinn burt og Brendan
kraup við hliðina á okkur.
— Hreyfðu hana ekki, Rósa,
sagði hann. — Hreyfðu hana
ekki! Hann léit upp á glápandi
andlitin kring um okkur og sagði:
—Náið þið fljótt í lækni!
Eg sá Berman hlaupa af stað.
Woodbourne lávarður stóð kyrr
á staðnum, eins og stirðnaður upp
af hryllingi. Og þá starði ég á
Dan.
Hann kom hægt í áttina til okk
ar og enginn virtist gera neitt
til að halda aftur af honum. Það
var eins og enginn gæti sig
hreyft. Hann kom að og stóð
þarna yfir Soffíu, með hægri
höndina í vasanum. Hún leit
upp og brosti.
— Veslings Dan, sagði hún
máttleysislega. — Fyrirgefðu
mér . . . Og það var eins og járn
hart andlitið á honum linaðist
allt upp. Hún sneri höfðinu að
mér og enn var þetta einkenni-
lega blíðubros í svipnum.
Mér fannst Soffía vera svo
ung, alveg eins ung og áður en
mamma okkar dó, og áður en
pabbi sendi hana út til að vinna
fyrir sér með söng. Hún lyfti
hendi og snerti andlitið á mér,
og ástin skein ú.t úr bláu augun-
um.
. ■— Það Iítur ekki út fyrir, að
ég komi í brúðkaupið þitt, Rósa.
En þá kom eitthvað rautt, sem
litaði hendurnar á mér, og hún
hneig niður, yfir mig. Brendan
tók hana frá mér og hún gaf upp
öndina í örmum hans, eins og
hún hefur líklega sjálf óskað.
Það leið ekki yfir mig. Eg man,
að ég stóð þarna orðlaus og mátt-
laus og eins og altekin sorg, og
mér fannst, að ég yrði að gráta,
annars yrði mér um megn að
þola þetta lengur. Eg varð vör
við æðisgengin óp í mannfjöld-
anum og að Soffía lá þarna i
grasinu. Eg sá, að Brendan íór
úr frakkanum sínum til að breiða
hann yfir hana, og að Wood-
bourne lávarður stóð þarna og
tárin runnu niður eftir kinnun-
um á honum.
Og ég man líka, að Dan sneri
við og hvarf inn í mannþröngina,
og að fólkið áttaði sig á því, að
morðinginn hafði komizt burt,
beint fyrir augum þess. En hann
átti ekki langt eftir. Hann beindi
byssunni að sjálfum sér, og var
dáinn, þegar komið var að hon-
um.
Það var dauflegt brúðkaup hjá
okkur, með mörgum tárum og litl
um hlátri, en við Brendan vorum
nú saman, og við elskuðum hvort
annað. Þegar Adelaide lagði af
stað, vorum við fegin að vera
komin úr landinu og geta skilfð
eftir alla sorgina að baki okkur
og byrjað nýtt líf í nýju landi.
Síðan eru nú liðin nokkur ár.
I dag á ég heima á þessum stóru
grassléttum og ég vakna á morgn
ana við hófatak, glamur í blikk-
fötum og ópin í hestasveinurium,
þegar þeir eru að fara ú.t með
hestana til að liðka þá. Brendan
vinnur nú sjálfstætt sem tamn-
iTigamaður. Hestaeigandi, sem
hann hafði unnið hjá með góð-
um árangri, lánaði honum pen-
ingana til að koma undir sig fot
unum og með sérgáfu sinni til
að „sjá út“ góða hesta og ást
írans á hestum, hefur hann gert
þetta að góðu fyrirtæki.
Marjorie giftist honum Arthur
sínum og Hugh kvæntist líka á
þessu ári. Eg heyri einstöku sinn
um frá henni mömmu hans.
Minna frænka er komin til okk
ar — Woodbourne lávarður kost-
aði ferðina hennar hingað og gef
ur henni lífeyri. Hún er nú orð-
in sjötug og er sínöldrandi, en I
matartilbúningum hefur henni
ekki farið aftur.
Mér líður vel hérna í Ástralíu.
Eg kann vel við landrýmið og
frjálsræðið. Eg er hamingjusöm,
af því ég er hjá manninum, sem
ég elska og hann elskar mig.
Við eigum eina telpu, sem heitir
Soffía. Kannski hefur það verið
af einhverri tilfinningasemi, að
við gáfum henni það nafn.
En okkur finnst bara, að ef
okkur tekst að ala hana upp til
að verða jafn hugrökk og góð
eins og nafna hennar og auk þess
heiðarleg, þá höfum við að
nokkru bætt fyrir hitt lífið, sem
mikið af svo góðu ...
fór til spillis. Svo er voh á öðru
í vor, og verði það strákur, ætl-
um við að kalla hann Dan.
Já, hún Soffía systir mín. Hún
var vond og góð í senn. Og hún
var bæði sterk og veik fyrir,
blíð og grimm, en mér þótti vænt
um hana og ég veit, að ég sakna
hennar meðan ég lifi.
(SÖGULOK).
120
BYLTINGIN í RUSSLANDI 1917
AtAN MOOREHEAD
nema að hálfu leyti embættis-
legar. Þau höfðu hafizt sem verk
fallsnefndir, staðbundin smá-
þing. Hvaða hópur manna, sem
var, hafði leyfi til að stofna sov-
ét; það hefðu getað verið verka
mennirnir í ullarverksmiðju í
Moskvu, sjómenn í Odessa, náma
menn í Donetsdalnum, og í stór-
borg eins og Petrograd, slógu
hverfasovétin sér saman og mynd
uðu borgarsovét, sem svo var
kallað. Og auk þess stofnuðu
stórir landshópar eins og bænd-
ur, lærðir verkamenn, eins og
járnbrautgrmenn sín eigin sovét
kerfi.
Venjulega áttu allir aðalflokk
arnir — sósíalbyltingarmenn,
mensjevíkar og bolsjevíkar —
fulltrúa í öllum sovétunum, og
kepptu um sæti í framkvæmda-
nefndum eða stjórnarnefndum,
en stjórnarnefndirnar voru nokkr
ir helztu foringjar, sem sátu á
pallinum og stjórnuðu umræð-
um. Sá flokkur, sem réð yfir
framkvæmdanefndinni og stjórn
arnefndinni átti rétt á að senda
fulltrúa, einn eða fleiri, á al-rúss
neska sovétþingið, sem haldið
var öðru hverju í Petrograd.
Svona starfaði þá sovétkerfið,
í stórum dráttum, í orði kveðnu,
en í framkvæmdinni var stofn-
unin mjög tilviljanakennd, og
handahófsleg. Kosningar voru op
inberar, oft aðeins með handa-
uppréttingu. Þessar kosningar
fóru ekki fram á neinum ákveðn
um tímum, né sámkvæmt á-
kveðnum reglum — hafi reglur
verið til, var að minnsta kosti
ekki farið eftir þeim. í verk-
smiðjunum og herskálunum
voru eilífar pólitískar umræður,
og eftir því, hvernig þær fóru,
skiptu menn um fulltrúa sína,
sem sendir voru fyrir þeirra hönd
í sovétið á staðnum. Þannig var
stjórnlaus kosning í stöðugum
gangi, og pólitíska andlitið á
mörgum sovétum breyttist næst
um vikulega. Síðari hluta ágúst-
mánaðar, fram um miðjan sept
embermánuð, tóku verkamenn-
irnir og hermennirnir, svo að lít
ið bar á, að senda æ fleiri bol-
sjevíka, sem fulltrúa sína.
Hinn 12. september, þegar and
staðan gegn Kornilov var á há-
marki, varð þýðing þessarar
hreyfingar til vinstri, fyrst full
komlega ljós. Petrogradsovétið
samþykkti, með 279 atkvæðum
gegn 115, bolsjevíkatillögu, þar
sem þess var krafizt, að Rússland
yrði lýst lýðveldi (enda þótt Ker
ensky hefði þegar gert það), að
stjórnina skyldu skipa sósíalist
ar einir, að land skyldi afhent
sveitasovétunum, að verkamenn-
irnir skyldu ráða fyrir iðnaðin-
um, að hinar leynilegu friðar-
samningsgerðir skyldu ógiltar, og
að þegar' í stað skyldi friður sam
inn — stuttu máli sagt — stefnu
skrá bolsjevíka, heil og óskert.
Þetta var meiriháttar sigur, og
Lenin lét ekki dragast að fylgja
honum eftir. Hann skrifaði mið-
stjórn flokksins frá Finnlandi, og
skoraði á hann að þjarma >nú vel
að Kerensky, pína forréttindi út
úr honum og spilla fyrir sjórn
hans á allan hugsanlegan hátt.
Einn fyrsti árangurinn af þess
ari atlögu að Kereftsky var sá, að
Trotsky og Kamenev voru leyst
ir úr háldi gegn tryggingu. —
Trotsky virðist hafa verið hress-
ari eftir innisetuna og kastaði
sér tafarlaust út í baráttuna. Og
endurkoma hans var merkið um
að bjóða byrgin mensjevíkunum
og sósíalbyltingarmönnunum í
Petrogradsovétinu. Bolsjevíkarn-
ir heimtuðu nýjar kosningar til
stjórnarnefndarinnar, og unnu
með 519 atkvæðum gegn 414, en
67 sátu hjá. Úr þessu var það
ekki nema eitt skref að setja upp
nýja stjórnarnefnd, 8. október,
og þar réðu bolsjevíkar öllu.
Mensjevíkinn Chkheidze, sem
hafði verið forseti undanfarna
sex mánuði, féll, og Trotsky sett
ist í sæti hans. Að öðru leyti
voru í stjórnai-nefndinni tólf bol
sjevíkar, sex sósíalbyltingarmenn
og þrír mensjevíkar. En þessar
breytingar þýddu jafnframt það,
að Trotsky og fylgjarar hans
gátu nú beitt áhrifum Petograd
sovétsins hjá setuliðinu — og það
var mikilvægt atriði. Þeir lýstu
því tafarlaust yfir, að stuðningi
sovétsins við Kerensky væri lok
ið, og næst kom krafa um að
handtökuskipunin gegn Lenin
skyldi aftui-kölluð.
Svipuð straumhvörf gerðust nú
um allt Riissland. Víða, jafn-
vel í 'áfskekktustu borgum og
þorpum, voru stofnuð sovét, sem
gerðu bolsjeviskar samþykktir.
Hinn 23. september snerist
Moskvusovétið til vinstri og kaus
bolsjevíkan Nogin forseta sinn.
Innan hinna sósíalistaflokkanna
var sama smitunin að verki; Tse
retelli hinn hægrisinnaði foringi
KALLI KUREKI

Teiknari; J. MORA
P ófessor Boggs!
Nei — ekki þér!
Ekki skjóta!
Sleppið mér!
— En — hvar er vísundabyssan?
— Þér eruð ekki einu sinni vopn-
aður!
mensjevíkanna, féll fyrir Dan,
sem var byltingarsinnaðri og sós
íalbyltingarfiokkurinn sýndi
greinilegar vinstri-tilhneigingar.
Hér var Kornilov og mistökum
hans mikið um að kenna.
Mikilvægi þessara breytinga
sést allvel af þvi, að Þjóðverjar
höfðu mikinn áhuga á þeim. Rann
sókn skjalanna frá Wilhelm-
strasse leiðir í Ijós, að þegar 25.
september var Ludendorff að
benda utanríkisráðuneytinu á
það, að bolsjevíkana bæri að
styðja „með öllum ráðum — jafn
vel hinum róttækustu“.
Bolsjevíkarnir heimtuðu nú,
að nýr fundur Annars alrúss-
neska sovétþingsins skyldi hald-
inn í Petrograd, og dagurinn var
ákveðinn 2. nóvember. Með
meirihluta á þessu "þingi yrðu
bolsjevíkarnir í góðri aðstöðu til
að berja fram stefnuskrá sína við
stjórnina og jafnvel til að taka
stjórnina í sínar hendur.
En þessi fyrirætlun var ekki
nærri nógu róttæk fyrir Lenin.
Hann þjáðist af óþolinmæði. Úr
griðastað sínum í Finnlandi lét
hann dynja á miðstjórn bolsje-
víka, skothríð af fyrirmælurn,
áminningum og jafnvel beinum
ögrunum. Hann ildi engin þing
heldur athafnir. Hinn 25. sept-
ember ritaði hann bréf, þar sem
hann hvatti nefndina til að taka
Við Mývatn og ...
FERÐAMÖNNUM við Mý-
vatn skal á það bent, að
Morgunblaðið kemur sam-
dægurs í blaðasöluna í Hótel
Reynihlíð við Mývatn. Sama
er að segja, að Morgbnblað-
ið kemur einnig samdægurs
í söluskálann að Einarsstöð-
um.
Seyðisfjörður
UMBOÐ Morgunblaðslns í
Seyðisfjarðarbæ er í Verzl.
Dvergasteinn. Blaðið er þar
einnig í lausasölu fram til
kl. 11,30 á kvöldin. „Bar-
inn“, veitingastofa, hefur
blaðið í lausasölu.