Morgunblaðið - 20.12.1964, Blaðsíða 24

24
MCRCUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 20. des. 1964
Sigurður Sveinbiörnsson
Stykkishólmi, siötugur
Á S.li. VORI fór ég talsvert um
Bíeiðafjarðareyjar, í einni slikri
jör var Sigurður í Langey með og
rjokkurskonar leiðsögumaður.
Þessi ferð varð mér dýrmætari
vegna þess að hann slóst með í
förina. Þar komst ég að því hve
þessi annars hljóðláti maður, gat
verið fróður og skemmtilegur.
Minnugur er hann og fundvís á
kjarnann i hverju máli. Sigurður
er fæddur í Bjarneyjum á Breiða-
firði 20./12. 1804. Foreldrar hans
voru Ólöf Sigurðardóttir og
Sveinbjörn Gestsson, en hann
var mikill sjósóknari í þá daga.
Ég bað Sigurð eitt kvöldið að
rifja nokkuð upp á ferli sínum.
Ég vissi strax að af mörgu var að
taka, en í afmælisrabbi kemst
fátt eitt að. Ég tók strax eftir að
Sigurður var tíma að átta sig
hVað skyldi taka og hvað ekki,
en strax og hann byrjaði að rifja
upp liðinn tíma fann ég hversu
honum voru fornu minnin kær.
Ég er fæddur í Ystu Búð í
Bjarneyjum en ólst upp í Mið-
búð. Við vorum þrír bræður. Þá
voru 8 búendur í Bjarneyjum og
að ég held um 60 manns alls,
þegar flest var. Þar var og nokk-
urt húsfólk og svo fólk sem
hafði gefizt upp og lent á sveit-
inni. Hreppsnefnd Flateyjar-
hrepps hafði lag á að koma því
fólki af sér í Bjarneyjar Oig.jók
það á erfiðleika þeirra sem máttu
lítrð taka í viðbót og svo líka
hitt að meðgjöfin var þannig við
neglur skorin að fáum var til-
hlökkunarefni að bæta við sig
þessu fólki. En einhversstaðar
varð það að vera og ekki minnist
ég þess að Bjarneyingar létu
þetta bitna á fólkinu. Fjölmennt
var í Bjarneyjum sérstaklega á
haustin á vertíð. Komu menn til
sjóróðra víða að. Húsakynni voru
voru fábrotin þá, byggð úr torfi
og grjóti og fátt eitt þiljað með
timbri. Aðeins það allra nauð-
synlegasta. Ég man t.d. eftir að
mamma sagði mér að fyrstu bú-
skaparár sín hefði hún orðið að
strekkja poka á vegginn til að
moldin hryndi ekki niður í rúm-
in.
Bjarneyingar lifðu mest á
sjónum því búskapur var lítill.
Þó var ein kýr á hverjum parti
og fáeinar kindur. Erfitt var að
fá gras fyrir búpeninginn þótt
eyjan væri grasgefin því hún var
ekki það stór. Voru því slægjur
sóttar í Stangley sem þar er ekki
langt undan. Stangley var þá
eiign Reykhólakirkju.
Jú, hlunnindi voru þarna,
nokkuð af dún en svo var tekið
mikið af lundakofu. Ég man t.d.
að ár eftir ár fékkst yfir eyjarn-
ar um 10 til 12 þúsund kofur.
Bændurnir töluðu um tólfræð
hundruð eða stór hundruð (það
voru 120 tals) og öll var kofan
talin svo. Bátar eyjarskeggja sem
þeir sóttu sjóinn á voru litlir.
Flestir 4 eða 6 rónir sem kallað
var og notaðar lóðir og hand-
íæri. Eyjan er út í miðjum firði
og viðsýnt mjög þaðan. Kom það
sér vel fyrir formennina sem
stúderuðu mjög skýin og hvert
blik á loftinu. Urðu margir því
veðurglöggir, enda var sjórinn
sóttur af miklum móð og ekki
setið í landi nema sérstakt kæmi
fyrir eða veður aftraði. Ekki var
um annað að ræða til að knýja
þátana áfram en árar og segl.
Foreldrar mínir bjuggu áTlan
sinn búskap í Bjarneyjum eða
þar til þau fluttust með mér í
Rauðseyjar. Ég var því æsku
og fyrrihluta manndómsára
minna í Bjarneyjum. Konu minni
Lilju Jóhannesdóttur ættaðri úr
Laxárdal kynntist ég þar, þ.e.a.s.
hún kom í vist til foreldra minna.
Góðvinur þeirra í Stykkishólmi
hafði ráðið hana þangað. >að
voru mín höpp. Án hennar hefði
ég ekki mikið getað.
Við giftum okkur haustið 1926
( Flatey. Sóknarp'restur var þá
kJl— o 1.*. í TJ^vHí fram.
kvæmdi hann vígsluna. Um vor-
ið 1927 fluttum við svo í Rauðs-
eyjar þar sem við bjuggum í 12
ár eða þar til ég keypti Efri
Langey í Klofningshreppi oig þar
bjuggum við til ársins 1958 að
við fluttum í Stykkishólm.
í tæp 60 ár hafði ég ekki af
öðru en eyjalífi að segja nema
af afspurn. Margir hafa litið
þannig til eyjanna að þær væru
nokkurskonar gullkista og víst
ér um það að gjöfular hafa þær
verið, en þær hann einnig krafizt
mikils mannafla. Meðan manns-
aflið var ódýrt og eyjabændur
gátu haft fólk að einhverju ráði
var margt hægt að gera í eyjun-
um. En strax og menn urðu þar
einyrkjar, breyttist svo margt
og ég veit að mannfæðin hefir
neytt margan sem búinn var að
taka sérstöku ástfóstri við eyja-
lífið, til að fara í land. Allir að-
drættir voru erfiðir og svo líka
að oft varð konan að sjá um allt
með misjafnlega stálpuðum
börnum og fór þá eftir atvikum
hversu lengi bóndinn var í út-
réttingum, annað hvort í kaup-
stað eða í sjósókn. Réði veður
oft miklu þar um. Eyjarbændur
þurftu að flytja fé í land á vor-
in og sækja það svo á haustin
og ráðstafa því um eyjarnar og
var það mjög erfitt verk og taf-
samt og tók oft lengri tíma en
í fyrstu var ætlast til. Einnig var
nauðsynlegt að vera þá kunn-
ugir skerjum og boðum þar sem
um var farið. Það kom fyrir að
ekkert samband var við eyjam-
ar í lengri tíma í frostum og ís-
reki. Var því nauðsynlegt að
birgja sig vel upp fyrir veturinn
af vistum og öðrum nauðsynjum.
Verzlun var aðallega í Flatey og
einnig sóttum við til Stykkis-
hólms. Einnig voru útibú verzl-
unar frá Stykkishólmi í Skarðs-
stöð og þangað var oft leitað.
Ekki var mikið um samgöng-
ur milli eyjanna . T.d. held ég
að ég hafi verið orðinn 12 ára
þegar ég fyrst kom í Flatey.
Breiðifjörður var allt sem ég
þekkti í þá daga og undrin því
mikil að sjá öll þessi hús í Flat-
ey, sem voru vegleg á þeim tíma.
Verzlunarhúsið og allan varn-
inginn þar. Getur verið að mér
hafi verið innanbrjósts þá eins
og eftir að ég var búinn að
heyra um Paradís í biblíusög-
unum. En mikið var ég fróðari
þegar ég kom til baka. Ég sé enn
fyrir mér Jakob verzlunarstjóra
og ýmsa tigna menn í Flatey. En
mestur blómi Flateyjar meðan
ég man eftir stóð, þegar Guð-
mundur heitinn Bergsteinsson
var þar upp á sitt bezta. Þá var
gaman að vera í Flateý. Já, ég
minntist áður á samgöngumar.
Þær voru ekki vikulegar eins og
nú, nei og til marks um það vil
ég geta þess að ég hefi aldrei
komið í Hergilsey, sem þó er í
Flateyjarhreppi og í Skáleyjar
kom ég ekki fyrr en ég var kom-
inn í Rauðseyjar. Þegar ég lít nú
yfir sé ég að allt hefir vel farið.
Þó hefir oft orðið á brattann að
sækja. Að sumu leyti iget ég ságt
eins og seigir í vísunum:
Kona mig í eyjum 61
inn í sínu fleti.
Ég hefi aldrei síðan sól
séð að heitið geti.
Út á kaldri eyjaklöpp
æsku leið mitt vorið.
Bárunni þar, barst þau hÖpp
að bleyta o,g þvo af sporið.
Burt er æskufegurð flæmd
fúinn knörr í nausti.
Hímir eins og dauðadæmd
dalarós á haustj.
l\l ILFISK
Ég fékk
O KORME RU P HAMIEW
Sími 12606 - Suðurgötu 10 - Reykjavík
og kannski gætu þar margir
tekið undir. Hinsvegar á ég svo
marga ljósgeisla sem ekki ná til
þessara vísna og kannski eru þeir
ennþá sterkari þegar síga fer á
seinni hlutann. Ég hefi öðlazt
dýrmæta reynslu og þá ekki
sízt trúarreynslu sem er mér
slik guðs gjöf að betra hefi ég
ékkert átt og þó hefi ég átt þá
ágætustu konu sem ég hefði get-
að eignazt. Hún hefir verið mér
sá förunautur að betra verður
ekki á kosið og fimm dæturn-
ar okkar hafa verið mikið Ijóe
í lifinu.
Kristur talar um að hann opin-
'beri oft það smælingjum sem vitr
ingum _og hyggindamönnum sé
hulið. Ég tel mig einn þessara
smælingja svo langt sem það
nær og í fylgd með honum sem
varðveitt hefir mig og mína lang-
ar mig til að Ijúka hérvistardög-
um."
ViS vinir Sigurðar sendum
honum innilegar hamingjuóskir
og biðjum honum og heimili hans
blessunar um leið og við þökk-
um honuro gott viðmói og hlýjan
hug.
Árni Helgason.
Fom champion
RYKSUGAN
ER ÓSKADRAUMUR HÚSMÓÐURINNAR.
Slær í gegn alls staðar þar sem hún hefur verið
reynd, fyrir gæði og útlit.
Er Hollenzk gæðavara á góðu verði.
RAF-VAL HF.
Lækjargötu 6A. — Sími 11360.
Peugeot 403 árgerð 1965
Höfum nokkra bíla óselda til afgreiðslu strax, af
hinum traustu og sparneytnu Peugeot bifreiðum, sem
kosta 173 þús. og til atvinnubílstjóra aðeins kr.
138 þús.
HAFKAFELL H.F.
Brautarholti 22. — Símar 22255 og 34560.