Morgunblaðið - 29.04.1965, Blaðsíða 14

14
MORCUNBLAÐIÐ
Flmmtudagur 29. apríl 1965

1 TILEFNI þeirra miklu um-
ræðna, sem að undanförnu hafa
farið fram um vegamál á íslandi,
bæði á Alþingi og utan þess, svo
og yfirlýsingar vegamálastjóra í
því sambandi, óskar Félag lang-
ferðabílstjóra að leggja orð í belg
og ræða þessi mál frá sjónarmiði
félagsmanna sinna, sem hafa
einhverja beztu reynslu og víð-
tækustu yfirsýn yfir þær fram-
kvæmdir, sem farið hafa fram í
vegamálum á undanförnum ár-
um eða áratugum. Það er viður-
kennd staðreynd, að afkoma ein-
stakra staða, byggðarlaga og
bæjarfélaga er í beinu sambandi
Við þá samgöngumöguleika, sem
staðurinn hefur. Á þessu sviði
hafa verið gerðar rannsóknir, og
hafa þær allar leitt til hins sama,
að afkoman og afkomumöguleik-
•mir eru í beinu hlutfalli við
•amgöngurnar.
Þarna er myndarlegt tæki á ferð með strengjasteypubita, sem er 24 metrar á lengd og 12 tonn á
þyngd. Hvað skyldi ökutæki með vagni og hlassi vera þungt?
Vegayfirvöld hafa aldrei leitað
samráðs við langferðabílstjdra
Fél. langferðabílstjóra
ræðir vegaáætlun ‘65-68
!>ing eftir þing hafa verið flutt
su: þingsályktunartillögur um að
breyta rekstri Skipaútgerðar
ríkisins, jafnvel leggja hana nið-
ur eða fá öðrum hana í hendur,
með tilliti til þess, bæði að spara
ríkinu stórlega útgjöld, svo og að
bæta þjónustu við hin afskekkt-
ari byggðarlög í landinu.
Skipaútgerðin hefur á engan
hátt getað leyst þann vanda
hinna dreifðu byggðarlaga, að
fullnægja samgönguþörf eða
flutningaþbrf þeirra, og þess
vegna hefur þörfin, eða ef segja
má svo, neyðin, krafizt þess, að
flutningabifreiðir væru teknar í
not fyrir hin ýmsu byggðarlög
landsins. Hefur þarna ekki ein-
asta komið til sá tími ársins, sem
auðveldast er að flytja með bif-
reiðum, heldur allir árstímar,
þegar nokkur leið hefur verið að
koma bifreiðum milli héraða.
Breyttir verzlunarhættir og vax-
andi lánsfjárskortur í landinu
hefur einnig leitt til þess að vör-
ur þurfa að berast örar til hinna
einstöku verzlana úti um land og
jafnframt í smærri skömmtum.
Skipaferðir hafa ekki getað leyst
þann vanda, sem þessu fylgir og
hafa bifreiðir því orðið að koma
til og flytja vörurnar með stutt-
um fyrirvara, þannig að hægt
væri á sem skemmstum tíma að
umsetja þær.
Þessi þróun hefur að sjálf-
sögðu leitt til þess, að menn hafa
séð sér hag í að stofna til vöru-
flutninga á landi. Margir ein-
staklingar • hafa tekið upp þessa
iðju, og ekki hvað sízt hafa fyrir-
tæki víðs veg^r um landið komið
sér upp bifreiðakosti til þessarar
þjónustu. Hið opinbera með
rekstur skipaútgerðarinnar, svo
og stærri flutningafyrirtæki, sem
skip eiga og flutninga reka á sjó-
leiðum, hafa á engan hátt getað
leyst þann vanda, sem skapazt
hefur við hina nýju þróun, sem
orðið hefur í verzlunar- og efna-
hagsmálum landsins. Þarna hafa
bifreiðir því orðið að koma til.
Það má því þegar í stað ganga út
frá því sem staðreynd, að bifreið-
ar til flutninga á landi eru al-
gjör þjóðarnauðsyn. Út frá því
verður að ræða málið og athuga
tillögur og áætlanir, sem gerðar
eru um vegi og vegaframkvæmd-
ir í landinu.
Þar sem það er viðurkennd
staðreynd, að flutningar verði að
fara fram á landi með flutninga-
bifreiðum, leiðir það af sjálfu
sér, að vegir um landið verða að
svara þeim kröfum, sem þessi
flutningaþörf heimtar.
í tiliögu til þingsályktunar um
vegáætlun fyrir árið 1965 til ’68,
sem nýlega hefuf verið til um-
ræðu á Alþingi, segir svo m.a.:
„Eitt vandamál í sambándi við
viðhald veganna eru hinir sívax-
andi vegaflutningar með stórum
vörubifreiðum frá Reykjavík til
hinna fjarlægustu staða, eins og
ísafjarðar og Hafnar í Horna-
firði. Þessir flutningar byggjast
meðal annars á óeðlilegum lág-
um þungaskatti, og einnig á því,
að þessar bifreiðir eru að jafnaði
hlaðnar langt yfir það, sem um-
ferðalögin leyfa, án þess að við-
komandi yfirvöld fái rönd við
reist“.
Samkvæmt þessu virðist það
vera orðið vandamál, að aukin
vöruflutningaþörf er fyrir hendi
í landinu. Einhver skyldi ætla að
aukin vöruflutningaþörf þýddi
auknar framkvæmdir í landinu
og þýddi þar af leiðandi betri af-
komu, meiri atvinnu, sem krefð-
ist aukinnar þjónustu. Yfirvöld-
um vegamála virðist ekki koma
það til hugar, að aukinni velmeg-
un í landinu verður að mæta með
bættu vegakerfi. Eðlileg þróun á
þessu sviði hlýtur að vera sú, að
menn fái sér stærri og betri bif-
reiðar til þess að anna aukinni
eftirspurn eftir flutningum. Yega
gerðin sjálf hefur komið auga á
þetta með því að kaupa sér
stærri og voldugri tæki, en það
vita allir, sem eitthvert vit hafa
á bifreiðum og flutningatækjum,
að eftir því sem þau eru sterkari
og henta betur okkar þörfum og
landslagi, þeim mun þyngri
hljóta þau að vera. Vegaþol hér
er að sjálfsögðu, eins og alls stað
ar annars staðar, miðað við á-
kveðinn öxulþunga á hverju
tæki. Hinsvegar er öllum, sem
við flutriinga fást það mætavel
kunnugt, að ekki er hægt að
dreifa þunga eins flutningatækis
á nema mjög takmarkaðan fjölda
öxla. Sé miðað við beinar mal-
bikaðar eða steyptar brautir er-
lendis, þar sem hægt er að setja
3—4 upp í 5—6 tengivagna aftan
í sama dráttartækið, gefur það
auga leið að þennan hátt er úti-
lokað að hafa hér á landi. Þetta
takmarka snarbrattar brekkur,
beygjur, þröngar brýr og aðr-
ar vegatálmanir, þannig að
hér er ekki nema um einn kost
að velja, hann er sá, að kaupa
sterk dráttartæki á tveimur öxl-
um. Þetta gildir jafnt um bifreið-
ar til vöruflutninga sem og til
fólksflutninga. Nú er svo komið,
að bifreiðir taka allt upp í 50
farþega og auk þess mikinn flutn
ing. Fólksflutningabifreiðir, sem
eru orðnar svo stórar, eru sízt
léttari, heldur en þyngstu vöru-
flutningabílar fulllestaðir. Virð-
ist þó hið opinbera hafa litið með
öllum meiri skilningi á þörfina
fyrir fólksflutningabifreiðir, en
þær sem vörur flytja.
Okkur virðist að eðlilegra sjón
armið hefði verið hjá hinu opin-
bera, að mæta aukinni flutninga-
þörf og stærri og um leið hag-
kvæmari bifreiðum, með því að
bæta vegakerfi landsins og gera
það hæfara til þess að þjóna þess
um flutningum, heldur en fara
nú að kvarta og kveina yfir að
bílarnir séu of þungir og leggja
jafnvel til að þungatakmörkin
verði færð niður, þ.e.a.s. beina
þróuninni í algjörlega öfuga átt
við allt annað, sem gerist í þessu
þjóðfélagi og eðlilegt verður að
teljast.
Það skal þegar játað, að eins
og vegakerfi landsins er nú hátt-
að, þolir það engan vegin á viss-
um árstímum það álag, sem á
það er lagt og sem þörf er fyrir.
Þetta gera sér allir langferðabif-
reiðastjórar ljóst, og það er síður
en svo, að á þeim standi að
leggja niður flutninga eða tak-
marka á þeim tíma, sem greini-
legt er að vegirnir þola þá ekki.
En hinsvegar verður að játa það,
að innan þessarar stéttar, eins og
allra annarra, er misjafn sauður
í mörgu fé, sem kann að reynast
erfitt að hlíða þeim reglum, sem
settar eru á hverjum tíma. Hins-
vegar er algerlegg út í hött, að
dæma stéttina sem heild fyrir
misferli einstakra manna innan
stéttarinnar. Hitt ber svo að
benda á í þessu sambandi, að
þörf einstakra staða er oft og
einatt svo brýn, að sá, sem flutn-
ingana- annazt, fær raunar
minnstu um það ráðið, hve mikið
hann þarf að flytja á hverjum
tíma.
Sé það stefna hins opinbera að
lækna þessa meinsemd eða létta
á íslenzku vegakerfi, með því að
stórauka þungaskattinn, hlýtur
það að koma þannig út, að annað
Jarðýta dregur langferðabifreið yfir vegleysu, sem myndazt hef-
ur við vatnsflóð í Norðurárdal í Skagafirði.
hvort takmarkast að verulegu
leyti flutningarnir eða falla nið-
ur, eða þá í annan stað, að þeir
koma niður s'em aukinn kostnað-
ur á allar nauðsynjavörur þeirra
íbúa landsins, sem við versta
samgönguaðstöðu búa. Það er
svo hinsvegar út í hött, að láta
sér detta það í hug, að það dragi
ríkissjóð um eitt eða neitt, þótt
þungaskattur yrði margfaldaður
á þær tiltölulega fáu bifreiðir,
sem flutninga stunda bæði með
fólk og vörur til hinna dreifðu
byggða landsins. Hitt kemur
mönnum svo nokkuð spánskt fyr
ir sjónir, að á sama tíma og vitað
er að gjöld þau, sem tekin eru af
bifréiðum, sem fluttar eru til
landsins, bæði skattar af þeim,
innflutningsgjöld og gjöld af
rekstursvörum til þeirra, koma
ekki fram til vegamála, eins og
þau eru þó ætluð til og voru
formuð til þegar þau voru sett á,
á sínum tíma, skuli vera hafðar
í frammi hótanir um aukna
skatta með sömu afsökun og áður
og að það skuli vera talað urn
auknar skattaálögur á þær bif-
reiðir, sem annazt kannski þýð-
ingarmestu fyrirgreiðsluna þar
sem þörfin er mest í landinu.
Á það skal bent að fjöldi sam-
„aka bifreiðastjóra og annarra
þeirra, er með flutninga á fólki
og vörum hafa að gera, eru fyrir
í landinu. Það hefur aldrei hent
Vegagerð ríkisins eða neinn opin
beran aðila, sem haft hefur með
þessi mál að gera, að snúa sér til
þessara manna, éða nokkurra
fulltrúa þeirra, tíl þess að leita
álits eða eiga við þá samræður
um hvað heppilegt eða óheppi-
xegt kunni að vera að gera á
hverjum tíma og hverjum stað.
Hinsvegar hefur hinu opinbera
talizt til, að heppilegra væri að
fá til starfa menn, sem hlotið
hafa menntun og þjálfun til allt
annarra starfa í þjóðfélaginu en
þeirra, sem Vegagerðin ætlast tii
af þeim.
Félag langferðabílstjóra er bein
línis til þess stofnað, að koma 4
og viðhalda vinsamlegu sam-
bandi og samskiptum við stjórn
vegamála í landinu, og til þess
að stuðlá að því í allri vinsemd,
að örðugustu vandamálin á þessu
sviði verði leyst á sem farsælast-
an hátt. Hinsvegar gengur fé-
lagið þess ekki dulið, að mjög
víða er pottur brotinn hjá yfir-
völdum íslenzkra vegamála, og
þar er geysivíða mikilla og
brýnna lagfæringa þörf. Stjórnin
er í heild úrhendis, reksturinn á
allan hátt gamaldags og hver
heilvita maður, sem eitthvert
verksvit hefur, sér að víða má
stórum um bæta. í þessu sam-
bandi nægir að benda á vélakost
Vegagerðarinnar, sem er með al-
gjörum endemum, verkútboð,
sem eru lítil eða engin, nema á
þeim verkum, sem Vegagerðin
getur alls ékki á nokkurn hátt
leyst. Fleira mætti telja, en látið
skal staðar numið að sinni.
Félag langferðabílstjóra.
Iðnskóla Akra-
ness sagt upp
AKRANESI, 27. apríl. — Iðn-
skóla Akraness var sagt upp lð.
apríl. Skólinn er dagskóii. Kenn-
arar við hann í vetur voru níu.
Nú eins og áður var 1. og 2. bekk
ur í skólanum fyrir áramót, en
3. og 4. bekkur eftir áramót. í
vetur voru 94 nemendur í skól-
anum og brautskráðust 19. Flest
ir þeirra eru nemar í húsasmíði,
Hæstu einkunnir á brottfarar-
prófi hlutu þessir: Guðmundur
Samúelsson, nemi í húsasmíði
9.43; Guðmundur Bragi Torfason,
nemi í rafvirkjun 9,15 og Bjöm
Ingvarsson, nemi í rafvirkjun
8,95. Bækur að verðlaunum
hlutu: Guðmundur Samúelsson;
og Guðmundur Bragi Torfason.
Vísir er hafinn í skólanum að
verklegri kennslu í húsasmíði,
skipasmíði, vélvirkjun og raf-
virkjun og hafa húsakynni verk-
legu kennslunnar nýlega verið
endurbætt að stórum mun. Skóla
stjóri er Sverrir Sverrisson.