Morgunblaðið - 17.06.1965, Blaðsíða 6

6
MORCUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 17. Júní 1965
Itarlegri rannsókna þörf ti
að ákvarða aldur Reykjavíkur
FYRIR skömmu var sagt frá því
í Mbl., að borgarráði hefði borizt
bréf frá Þióðminjasafni íslands,
þar sem gerð er grein fyrir forn-
leifagrefti þeirra Þorkels Gríms-
sonar fornleifafræðings og Þor-
leifs Einarssonar jarðfræðings á
tveimur stöðum í miðbæ Reykja-
vikur. Sýnishorn af fomleifum
á þessum stöðum voru rannsök-
uð af Þjóðminjasafni Dana, og
aldursákvarðanir með svonefndri
Ccirbon 14 aðferð bentu til þess,
að hér væri um að ræða menjar
um byggð í Reykjavík frá því
einhvern tíma á árunum 510 til
710. Þess var þó getið í bréfi frá
danska Þjóðminjasafninu, að
sennilega séu sýnishom mann-
vistarlagsins blönduð efni úr
lagi undir því, og því séu niður-
stöður aldursákvörðunarinnar
ekki einhlítar.
í tilefni af þessu sneri Mbl.
sér tii Kristjáns Eldjáms þjóð-
minjavarðar og Lárusar Sigur-
björnssonar skjalavarðar Reykja-
víkurborgar.
Kristján Eldjám þjóðminja-
vörður sagði, að ætla mætti, að
hér væri um að ræða fomleifar
frá elztu byggð Reykjavikur, þar
sem grafið hefði verið alveg
neðst niður í mannvistarlagið.
Énda þótt aldursgreining sýnis-
boma benti til, að þessar leifar
væru miklu eldri en hingað til
hefði verið reiknað með að land-
nám hefði hafizt á íslandi, bæri
að taka því með hinni mestu
varkárni, og kæmi þar margt til.
Sýnishornin hefðu ekki verið
góð, og miklu víðtækari rann-
sókn þyrfti að fara fram, áður
en nokkuð væri hægt að full-
yrða í þessum efnum. Þjóð-
minjavörður kvað ekki vera
ástæðu til að hraða því sérstak-
Hátíðnhöld
í Kópavogi
17. júní
EINS og undanfarin ár verða
hátíðahöld í Kópavogskaupstað
17. júnL Hátíðin hefst kl. 1:30
við Félagsheimilið. Þaðan verðux
gengið í Hlíðargarð. Lúðrasveit
Kópavogs leikur fyrir göngunni.
Magnús B. Kristinsson, formaður
þjóðhátíðarnefndar, setur
skemmtunina. í Hlíðargarði verð
ur margt til skemmtunar: .glímu-
sýning, söngur, leikþættir og
fleira. Sveinn S. Einarsson, verk-
fræðingur, flytur ræðu, Finn-
borg Örnólfsdóttir flytur ávarp
Fj allkonunnar.
Um kvöldið heíst hátiðin aft-
ur við Félagsheimilið kl. 8:30.
Leikararnir Klemenz Jónsson,
Ámi Tryggvason og Bessi
Bjaraason fara með gamanþétt.
Rio-tríó úr Kópavogi syngur
þjóðlög. Síðan verður dansað úti
og inni til kl. 1.
lega að gera víðtækari rann-
sóknir, fyrr en ráðgert væri að
gera eitthvað jarðrask á þeim
slóðum, þar sem helzt má vænta
fomleifa í Reykjavík.
Þá gat Kristján Eldjárn þess,
að engan veginn væri líklegt, að
beztar menjar um fyrsta land-
nám á íslandi fyndist í Reykja-
Kristján Eldjárn.
vík. Rannsóknir hér hefðu hins
vegar táknrænt, sögulegt gildi,
þar sem Ingólfur Arnarson er í
sögu þjóðarinnar talinn fyrsti
landnámsmaður á íslandi. Aðrir
landsnámsmenn hefðu sam-
kvæmt sögunni byggt bæi sína á
fslandi aðeins örfáum árum á
eftir honum, og því mætti finna
víða um land jafnmerkilegar eða
enn merkilagri fomleifar frá
landnámsöld en einmitt í Reykja-
vík.
Að öllu þessu athuguðu kvað
Kristján Eldjárn engan veginn
vera hægt að fullyrða, að byggð
á fslandi væri eldri en sögur
okkar herma.
Lárus Sigurbjömsson skjala-
vörður Reykjavíkurborgar sagði,
að til þess að unnt væri að kveða
endanlega upp úr um gildi þess-
ara fornleifa, yrðu miklu víð-
tækari rannsóknir að fara fram
á þeim tveimur svæðum í mið-
bænum, sem helzt hefur verið
talið að bær Ingólfs hafi staðið,
til þess að hæigt yrði að sanna
eða afsanna þær kenningar, sem
hingað til hafa verið ríkjandi
um aldur byggðar í Reykjavik.
Síðan sagði hann frá því, að
hinn forni öskuhaugur Reykja-
víkur hafi staðið milli Vonar-
strætis, Tjarnargötu, Suðurgötu
og Herkastalans og verið notaður
allt fram til ársins 1800. Þegar
Steindórsprent hefði verið
byggt á sínum tíma, hefði um
þriðjungur öskuhaugsins horfið.
Merkar fornleifar hefðu fundizt,
þegar húsið var byggt, m.a.
svínskjálki af tegund, sem lifði
á landnámsöld en er nú löngu út-
dauð, nöguð bein af rostungi
o.fl. Þessi öskuhaugur væri vafa-
laust frá landhámsöld og þvi
einhver merkasti staður í Reykja
vík til rannsókna sem þessara.
Kvaðst Lárus vera þeirrar skoð-
unar, að víðtækar rannsóknir á
öskuhauginum gætu skorið úr
um sögu Reykjavíkur.
Lárus gat þess einnig, að
jarðfræðilegar breytingar hefðu
orðið í Reykjavík frá landnáms-
öld. Miðbærinn hefði sigið um
IVí metra og væri kominn undir
sjó, ef ekki hefði verið um upp-
fyllingar að ræða á mörgum
stöðum og síðast en ekki sízt
hefði bygging hafnarinnar komið
í veg fyrir. að miðbærinn sykki.
Þá kvaðst Lárus þeirrar skoð-
unar, að lækur hefði á landnáms-
öld runnið niður Landakotshæð-
ina, en nú væri hann horfinn.
Þegar landnámsmenn settust að,
hefðu þeir ekki igrafið sér brunna
við bæi sína, heldur byggt bæ-
ina við læki og jafnvel látið þá
renna í gegn um bæi sína. Af
þessum og fleiri ástæðum kvað
hann það skoðun sína, að bær
Ingólfs hefði staðið einhvers
staðar á svæðinu milli Vonar-
Lárus Sigurbjörnsson
strætis, Herkastalans, Suðurgötu
og Tjarnargötu.
Lárus Sigurbjörnsson kvaðst
vera þeirrar skoðunar, að gera
ættí ítarlegar forleifarannsóknir
eftir fyrir fram skipulögðu kerfi.
Þær rannsóknir ættu að fara
fram á svæðinu milli Aðal-
strætis, Bröttugötu, nokkuð upp
eftir Túngötu og þaðan þvert
yfir að Bröttugötu. Þvert yfir
bæði þessi svæði taldi Lárus rétt
að gera skurði, en auk þess taldi
bann að bora þyrfti á mörgum
stöðum.
íslendingur ver doktors-
ritgerð við Yale
UNGUR íslenzkum erfðafræðing
ur, Guðmundur Eggertsson, varði
í fyrradag doktorsritgerð við
Yale-háskólann í Bandaríkjun-
um. Fjallaði ritgerðin um rann-
sóknir á svokölluðum „suppress-
or“ stökkbreytingum í gerlinum
„escherirhia coli“ og nefnist hún
„Suppressor mutations in esher-
iehia coli. A genetic analysis“.
Guðmundur er sonur hjónanna
Aðalheiðar Jónsdóttur og Egg-
erts Guðmundssonar, bónda &
Bjargi í Borgarnesi. Hann lauk
stúdentsprófi frá Menntaskólan-
um á Akureyri vorið ’51, magist-
ersprófi í erfðafræði frá Kaup-
mannahafnarháskóla árið 1958
og hefur að undanförnu verið
við rannsóknir og framhaldsnám
við Yale. Hann hefur nú hlotið
bandarískan vísindastyrk til
rannsóknarstarfa í Napoli á ítal-
íu. Kvæntur er Guðmundur
Bergþóru Zebitz.
MYNDUG í DAG
Þá er komin þjóðhátíð. Lýð-
veldið okkar er komið á þriðja
áratuginn og þess minnumst
við í dag. Lýðveldishátíðarböm
in, piltamir og stúlkurnar, sem
fæddust þann 17. júní 1944,
verða myndug í dag. Þetta er
orðið fulltíða fólk, sem er að
byrja að fæða nýja kynslóð —
kynslóð, sem ekki mun heyra
frásögur af lýðveldishátíðinni
af vörum foreldra, heldur hjá
ömmu og afa. Já, tíminn líður
— og við, sem munum lýð-
veldishátíðina eins og hún hafi
verið í gær, ættum að staldra
við og líta yfir farinn veg.
Höfum við notað tímann vel?
Hefðum við getað unnið bet-
ur og unnið meira? Höfum við
þroskað okkar unga lýðveldi
jafnmikið og hægt hefur ver-
ið á 21 ári?
BARN I STÓRRI FJÖL-
SKYLDU
Þótt lýðveldishátíðarbörnin
hafi nú slitið bamsskónum er
okkar lýðveldi enn barn í fjöl-
skyldu þjóðanna. En við erum
ekki yngsta barnið í þeim stóra
hópi. Mörg eru okkur yngrg
hafa orðið að reyna meira og
þola erfiðari daga en við þurft
um — og vonandi höfum við
náð meiri þroska en mörg önn-
ur börn, þótt þroski fari ekki
alltaf eftir aldri í þeirrí stóru
fjölskyldu. Þjóðfélagið þrosk-
ast ekki og dafnar á sama hátt
og mannfólkið. Það er í hönd-
um okkar sjálfra hvort við Iát-
um tímann vinna með okkur
eða ekki.
MOTTO NÚTÍMANS
Nú á dögum er rætt meira
um efnahagslega framsókn og
hagsæld en flest annað. Ein-
staklingar, þjóðir — allt mann
kynið stefnir að því að auka hag
sinn og gengi í efnalegu tilliti
og motto nútímamannsins er
öðru fremur að njóta jarðlíís-
ins og veraldlegra gæða í sem
ríkustum mæli — þó innan
skynsamlegra takmarka.
En þroski og efnahagur fer
ekki alltaf saman og í sumum
tilvikum má bæta við: Nema
síður sé. Þótt efnahagur okk-
ar unga lýðveldis hafi vaxið og
eflzt mikið á þessu 21 ári, þótt
landsfólkið njóti nú meira af
heimsins gæðum en nokkru
sinni fyrr, er ekki þar með
sa-gt, að við höfum þroekazt að
sama skapi. Oft er það and-
streymið, erfiðleikarnir og hag
ur, sem krefst nægjusemi og
litillætis af þegnunum. sem leið
ir til meiri þroska en velsæld-
in. Samt ætti góður hagur að
veita einstaklingunum og allri
þjóðinni betri grundvöll til að
byggja á og í trausti þess reyn-
um við að efla okkur á öllum
sviðum svo sem aðrar þjóðir
á atomöld
FÖGNUM NÝRRI KYNSLÓÐ
Við lifum í heimi hraðrar
þróunar og mikilla breytinga.
Smáþjóð á borð við íslendinga
verður að halda vel á spöð-
unum ef hún ætlar að halda
áfram að fylgja nútímanum.
Hlutverk hvers íslendings er
stórt og það er allri heildinni
mikilvægt að hann leysi það
vel og samvizkusamlega af
hendi. Sagt er, að mar.gar hend
ur vinni létt verk. Hjá okkur
verða fáar hendur að vinna
stórt verk, því sannarlega er
það stórt verk að þróa og
þroska, bæta og efla xslenzkt
þjóðfélag. Lýðveldishátíðar
börnin, sem verða myndug I
dag — og brátt fara að leiða
sín börn um götur og grund-
ir, eru afmælisbörn dagsina,
Þau eru nú kvödd til starfa og
við tökum höndum saman,
setjum markið enn hærra en
áður — og ætlum okkur að
ná þvL
Við fögnum nýrri kynslóð,
því að við vonum, að hún geri
landið stærra, þjóðina meiri
að þreki og þroska, þegar fram
líða stundir.

BO SC H
spennustillar, í miklu
úrvalL
BRÆÐURNIR ORMSSON h.f.
Vesturgötu 3. — Simi 11467.