Morgunblaðið - 17.06.1965, Blaðsíða 15

! Fimmtudagur 1T. júm 1965
MORGUNBLADIÐ
15
AÐ undanförnu hefur allmikið
verið um það rætt, hvort ísland
ætti að sækja um aðild að Frí-
verzlunarbandalagi Evrópu, EF
TA. í síðasta mánuði fóru 16
menn á vegum Félags ísl. iðnrek-
enda til Noregs til að kynna sér,
hvernig Norðmenn og norskur
iðnaður hafa brugðizt við ýms-
um þeim vandamálum, sem aðild
þeirra að EFTA hafði í för með
sér. Blaðið hafði fyrir skömmu
tal af Þorvarði Alfonssyni, fram-
kvæmdastjóra Fél. ísl. iðnrek-
enda, en hann var ásamt líall-
grími Björnssyni, forstjóra, far-
arstjóri íslendinganna í Noregs-
ferð þeirra. Þorvarði sagðist svo
frá um förina:
„Á ráðsteínu iðnrekendafélaga
Norðurlanda í október sl. var
rætt við formann og fram-
Þátttakendur í kynnisferðinni, ásamt formanni Norges Induststriforbund, talið frá vinstri:
Sigurður Sigfússon, Héðinn h.f., Einar Sæmundsson, Mjöll h.f., Haukur Eggertsson, Plast-
prent s.f., Davíð Sch. Thorsteinsson, Afgr. smjörlíkisgerðanna h.f., Þorvarður Alfonsson, Fél.
ísl. iðnrekenda, Helgi Halldórsson, Stáliðjan h.f., Óskar Marísson, Málning h.f., Sveinn K.
Sveinsson, Trésm. Sveins M. Sveinssonar, Hallgrímur Björnsson, fararstjóri, Nói h.f., Nils
Fredrik Aall, form. Norges Industriforbund, Jón Guðlaugsson, Opal h.f., Böðvar Jónsson, Föt
h.f., Leifur Múller, L. H. Múller — fatagerð, Ólafur S. Björnsson, Stálumbúðir h.f., Guðjón
Hjartarson, Álafoss h.f., Gunnar Bjarnason, Stálsmiðjan h.f„ Sverrir Ólafsson, Rönning h.f.
Gagnmerk kynnisferð íslenzkra
iðnrekenda til Noregs
— Rætt við Þorvarð Alfonsson,
frkvstj. Fél. ísl. iðnrekenda
kvæmdastjóra norska iðnrekenda
félagsins um það, hvort unnt
væri, að íslenzkir iðnrekendur
færu í hópferð til Noregs til að
kynnast þeim vanda, sem norsk-
ur iðnaður hefur átt við að etja
í sambandi við aðild Norð-
manna að EFTA og sjá, hver við-
brögð Norðmanna hafa orðið við
vandanum. Norðmennirnir tóku
þessu mjög vel, og lýstu þeir
því þegar yfir, að þeir væru
fúsir til að taka á móti hópi ís-
lendinga.
í framhaldi af því fóru síðan
fulltrúar 15 íslenzkra iðnfyrir-
tækja ásamt mér í heimsókn til
Noregs, sem stóð í 5 daga, frá
10. til 14. maí. Fyrsta dag heim-
sóknarinnar vorum við boðnir
formlega velkomnir af formanni
Norges Industri-Forbund og af
vinnumálaráðherra Noregs, Jens
Haugland. Fyrstu 3 dagana voru
haldnir fyrirlestrar og heimsótt-
ar ýmsar stofnanir.
Fyrsti fyrirlesturinn fjallaði
um þróun norsks iðnaðar eftir
aðild Norðamnna að EFTA. Þar
kom fram, að þegar litið er á
iðnframleiðsluna sem heild, hef-
ur hún vaxið verulega, enda þótt
einstakar greinar hafi átt við
erfiðleika að etja, t.d. fatnaðar-
framleiðsla og skóframleiðsla.
Frá 1960 hefur vöxturinn orðið
6*/z% að meðaltali á ári hverju
Þessi framleiðsluaukning norsks
iðnaðar á að verulegu leyti ræt-
ur sínar að rekja til þess, að út-
flutningurinn hefur vaxið veru
lega. Fram til ársins 1955 voru
skörp skil á milli útflutningsiðn-
aðar og iðnaðar, sem framleiddi
fyrir innlendan markað. Eftir
1955 fór þetta að breytast. Árið
1955 nam útflutningur þess iðn-
•ðar, sem fyrst og fremst fram-
leiddi fyrir norskan markað, alls
600 millj. n. kr. Árið 1960 var
þessi útflutningur orðinn 1000
inillj. n. kr. og náði á síðasta ári
2000 millj. n. kr.
Þaer iðngreinar, sem einkum
hafa aukið útflutnmg sinn, eru
m.a. alls konar véla- og tækja-
framleiðsla og húsgagnaiðnaður-
inn. Margar þeirra iðngreina,
*em við aðildina að EFTA hafa
missl eitthvað af innanlandsmark
aðinum, hafa. bætt sér það upp
með auknum útflutningi.
Einn liður i ráðstöfunum Norð-
manna eftir aðildina að EFTA
var að hvetja framleiðendur til
aukins samstarfs. Mikill hluti
norskra iðníyrirtækja er mjög
smár; 85% þeirra hefur innan við
20 starfsmenn í sinni þjónustu,
94% færri en 50 og aðeins 3%
þeirra hafa fleiri en 100 starfs-
menn. Til að greiða fyrir þessu
samstarfi hefur norska ríkið sett
á stofn svonefndan aðlögunarsjóð
og lagt honum til 11% millj. n.
kr. Sjóður þessi veitir styrki en
engin lán. Skilyrði fyrir styrk-
veitingu úr sjóðnum er það, að
fyrirtæki hafi á prjónunum að
nota féð til einhverra sameigin-
legra þarfa, svo sem að stofna
sameiginlega söluskrifstofu og
endurskipuleggja rekstur sinn í
þvi sambandi. Ef einstakar grein
ar hafa viljað ráða til sín sér-
fræðinga í útflutningsmálum,
hefur aðlögunarsjóðurinn greitt
hluta þess kostnaðar. Einnig hafa
fyrirtæki hlotið styrki vegna
ýmis konar framleiðslunýjunga.
Reyndin hefur orðið sú, að
fyrirtækin hafa tekið upp víð-
tækt samstarf á mjög mörgum
sviðum. Hefur þar bæði verið
um að ræða samstarf nokkurra
fyrirtækja og heilla iðngreina.
Þannig setti vefjariðnaðurinn t.d,
upp nefnd, sem síðan gerði tillög-
ur um, á hvern hátt mætti
styrkja samkeppnisaðstöðu þess
arar iðngreinar í heild.
Af hálfu norskra yfirvalda er
mjög mikil áherzla lögð á rann-
sóknir í þágu atvinnuveganna al-
mennt og eru nú á döfinni áætl-
anir um að tvöfalda rannsóknar-
starfsemina frá því sem hún er
nú. Það er ýmislegt gert til þess
að hvetja fyrirtækin til rann-
sókna og tilrauna með nýjungar
í framleiðslu. Nýlega hefur
norska ríkið stofnað sjóð með 25
millj. kr. framlagi og er mark-
mið sjóðsins að veita lán til
fyrirtækja, er hafa á hendi fjár-
frekar rannsóknir og tilraunir
um nýjungar í framleiðslu. Að
sjálfsögðu eru sett ákveðin skil-
yrði fyrir veitingu slíkra lána,
sem er í höndum sérfróðra
manna. Það athyglisverða við
sjóð þennan, er hins vegar það,
að beri tilraunirnar ekki árang-
ur, þarí ekki að endurgreiða lán-
ið, en beri tilraunin hi-ns vegar
árangur, þarf það að endurgreið-
ast. Sjóðurinn lánar allt að helm-
ingi af áætluðum kostnaði og ber
því áhættu að hálfu á móti þeim,
sem rannsóknirnar hefur á hendi.
Þá hefur verið lögð mikil á-
herzla á að hvetja fyrirtæki til
að taka upp hagræðingu í aukn-
um mæli. í Noregi stárfa á þessu
sviði mörg ráðgefandi fyrirtæki,
sem eru talin standa mjög fram-
arlega. Norska ríkið hefur einnig
látið verulega til sín taka í þess-
um efnum. Hafa þeir eflt mjög
þá stofnun, Statens Teknologiske
Institut, sem einkum er ætlað að
hafa á hendi leiðbeiningarstarí-
semi fyrst og fremst fyrir minni
og meðalstór fyrirtæki. Hún held
ur námskeið fyrir stjórnendur
og starfsmenn þessara fyrir-
tækja í rekstursfræðilegum og
tæknilegum efnum. Einnig miðl-
ar hún niðurstöðum rannsókna til
iðnfyrirtækja. Til þessarar stofn-
unar geta einstök fyrirtæki snú-
ið sér og fengið lausn á ýmsum
hagnýtum viðfangsefnum. Starfs-
lið Statens Teknologiske Institut
er 140 manns auk ýmissa aðfeng-
inna sérfræðinga. Stofnunin tek-
ur vægt gjald fyrir þjónustu sína,
en þegar verkefnin eru mjög um-
fangsmikil, er fyrirtækjum bent
á að snúa sér til einkafyrirtækja
sem starfa að hagræðingarmál-
um. Norska iðnrekendafélagið
rekur einnig eigin hagræðingar-
stofnun, þar sem 40 sérfræðingar
vinna, auk þess sem stofnunin
stendur líka í nánu sambandi við
hliðstæð fyrirtæki víða um heim.
í gegnum þau sambönd eiga
norskir iðnrekendur kost á að-
stoð samtals 400 sérfræðinga á
hinum ýmsu sviðum.
Þá fórum við í heimsókn i
Framleiðnistofnun Noregs, en sú
stofnun vinnur á mjög breiðum
grundvelli á sviði hagræðingar-
mála. Stofnunin fæst fyrst og
fremst við rannsóknir á vanda-
málum heilla atvinnugreina, en
ekki einstakra íyrirtækja, auk
þess sem hún annast námskeiða-
hald í ýmsum efnum, sem máli
skipta fyrir framleiðni fyrir-
tækja. Þá vinnur hún ötullega að
því að glæða áhuga sem flestra
fyrir nauðsyn aukinnar hagræð-
ingar í atvinnurekstri. Var okk-
ur skýrt frá því, að í hverjum
mánuði kæmu þar blaðamenn frá
dagblöðunum saman til fundar,
sem skrifa um hagræn málefni.
Rætt væri um á hvaða sviðum
hagræðingarmála þyrfti að reka
áróður fyrir. Birta blaðamenn-
irnir síðan greinar um viðfangs-
efnið. Einu sinni á ári er sér-
stakri nefnd falið að úrskurða
beztu greinina og er höfundi
hennar veitt verðlaun fyrir.
Við heimsóttum einnig útflutn-
ingsráð Noregs. Á skrifstofunni I
Gsló starfa 70 manns og á veg-
um ráðsins starfa 35 manns er-
lendis að auki. Aðalverkefni
þessarar stofnunar er að leita
markaða erlendis fyrir norska
framleiðslu og er hún jafnframt
upplýsingamiðstöð fyrir norska
útflytjendur að því er erlenda
markaði varðar og sömuleiðis fyr
ir innflytjendur í öðrum lönd-
um. Norska útflutningsráðið gef-
ur út sérstakt blað, þar sem rek-
inn er áróður íyrir norskri fram-
leiðslu. Blaðinu er dreift um all-
an heim, en einstök fyrirtæki
standa undir kostnaðinum með
auglýsingum. Þá rekur ráðið
skóla, þar sem starfsmönnum fyr
irtækja er kennt ýmislegt varð-
andi sölu til annarra landa. Tekna
til að standa straum af kostnaði
við starfsemi ráðsins er aflað
með 0,75%» gjaldi á allar útflutn-
ingsvörur.
Norðmenn leggja ríka áherzlu
á að framleiða gæðavöru og vör-
ur, sem hefur einhver norsk sér-
einkenni. Þeir telja sig hafa
mesta möguleika á að efla út-
flutning sinn á þennan hátt, en
leggja minna upp úr framleiðslu,
þar sem verðið eitt skiptir höf-
uðmáli. Til að örva þessa þróun
hefur verið komið upp sérstakri
stofnun, Norsk Design Centrum,
og hefur ríkið lagt fé af mörk-
um til að koma henni á fót. Þessi
stofnun tók til starfa á þessu ári,
og styður ríkið hana með árlega
minnkandi fjárframlögum til árs-
ins 1967. Norsk Design Centrum
er talin stærsta stofnun sinnar
tegundar í Evrópu og hefur yfir
að ráða 4000 ferm. sýningar-
svæði. Þar er leitazt við að sýna
þær norskar vörur sem bezt sam-
eina fagurt form og notagildi.
Hér er ekki um sölusýningar að
ræða. Reynt hefur þó verið að
fylgjast með, hversu mikil við-
skipti hafa orðið af starfseminni,
og er með vissu vitað um við-
skipti fyrir 5 millj. n. kr. írá
því að starfsemin hófst fyrir fjór-
um mánuðum.
Hér hefur ekki verið rætt um
stóriðnað í Noregi. Þar starfa nú
m.a. alúmínbræðslur, sem fram-
leiða 260 þús. tonn á ári. Ráð-
gera Norðmenn að tvöfalda þessa
framleiðslu á næstu 5 til 10 ár-
um.
Að loknum þessum heimsókn-
um og kynnisferðum fóru þátt-
takendur í ferðinni hver í sínu
lagi að kynna sér starfsemi sinna
iðngreina. Viðtökur voru allar
hinar beztu, hvar sem komið var,
og voru þátttakendur allir mjög
ánægðir með ferðina."1
Mikil stækkun Iðnskólans
fyrir verklega kennslu
Frá skólaslitum þar
IÐNSKÓLANUM í Reykjavík var
sagt upp 1. þ.m. SkólastjóriTakti
starfsemi skólans á liðnu skóla-
ári. Alls voru 1085 iðnnemar í
48 reglulegum bekkjardeildum
skólans í vetur, én á undirbún-
ings- og sérgreina námskeiðum
sem haldin voru í september-
mánuði, voru 384 í 26 deildum.
í sérstökum verklegum nám-
skeiðum og framhaldsdeildum
voru 202 í 21 deild og í Meistara
skólanum voru 49 í 2 deildum,
eða alls 1720 nemendur.
Burtfararpróf frá reglulegum
iðnskóia þreyttu 262 nemendur
og 246 luku því. Hlutu 5 ágætis-
einkunn, 153 1. einkunn, 78 II.
einkunn og 10 III. einkunn.
Við burtfararpróf hlutu verð-
laun frá skólanum eftirtaldir
nemendur:
aðaleink.
Ingjaldur Sigúrðss. húsgsm. 9.26
Sigvaldi Þór Eggertsson,
húsasmiður 9.07
Aðalbjörn Þór Kjartansson
húsasm. 9.07
Birgir Þorsteinsson húsg.sm. 9.02
Þórólfur Jóhann Vilhjálmsson
skipasm. 8.98
Brynjar Björgvinss. húsg.sm. 8.96
Arnlaugur Guðmunds. útv.v. 8.86
Árni Þórólfsson, húsg.sm. 8.86
Stefán Kárason, rafv. 8.86
Halldór H. Gíslason,
húsasm. 8.86
Ragnar Þórhallsson pípul. 8.79
Ólafur Bárður Jónsson,
húsasm. 8.77
Örn Sigurðsson, húsg.sm. 8.71
Kristinn Sveinbjörnsson,
húsasm. 8.70
Guðmundur Kristjánsson,
prent. 8.67
Auk þess hlutu tveir efstu nem
endur við burtfararpróf I. og II.
verðlaun Iðnaðarmannafélagsins
,,Þráin“, en þeir voru:
I. verðlaun: Ingjaldur
Sigurðsson. húse.sm.
II. verðlaun: Skarphéðinn
Sigursteinsson, rafv.
Bekkjardeildir á vegum skól-
ans voru alls 97 og kennarar alls
93. Starfslið skólans, þegar allt
er talið er nokkuð á annað
hundrað.
í skólaslitaræðu sinni gat skóla
stjóri þess m.a. að undanfarið
hefði verið unnið að endurskipu
lagningu iðnfræðslukerfisins. Á
alþingi hefur verið lagt fram
stjórnarfrumvarp um þetta efni
og er þar miðað við mikla aukn
ingu á verklegri kennslu í iðn-
skólum. Við skólahúsið á Skóla-
vörðuhæð er nú í byggingu um
1000 ferm. viðbygging, auk stækk
unar á eldri hluta hússins og eru
viðbæturnar eingöngu ætlaðar
fyrir verklega kennslu í ýmsum
iðngreinum.
Loks ávarpaði skólastjóri braut
skráða nemendur og óskaði þeim
heilla í framtíðinni, afhenti skír-
teini og verðlaun og sagði svo
skóla slitið.