Morgunblaðið - 05.10.1965, Blaðsíða 6

6
MORCU N BLAÐIÐ
Þriðjudagur 5. október 1965
Brlnkmann American Theater Gí'oup:
Úr kirkjugarðinum
í Skeiðarárþorpi
Leikstjórl: Franz Schafranek
1 SAMBANDI við það kjánalega
umstang sem gert var út af
aldarfjórðungsafmæli banda-
rískrar ræðismannsþjónustu á
íálandi (afmælið var raunar í
maí!) gerðist einn minnisverður
atburður, sem þó virðist hafa
vakið næsta litla eftirtekt þeirra
sem hæst hrópa um blessun
bandaríákra áhrifa hérlendis. Sá
atburðar var heimsókn leik-
flokksins „Brinkmann American
Theater Group“, sem flutti af
íeiksviði hluta af hinum fræga
ljóðabálki Edgars Lees Masters
(1869—1950), „Spoon River
Anthology", sem margir Islend-
ingar kannast við af þýðingu
Magnúsar Ásgeirssonar, „Úr
kirkjugarðinum í Skeiðarár-
þorpi“, en hann þýddi 25 af rúm-
lega 290 „grafskriftum“ bálksins.
Flokkurinn hafði þrjár sýningar
í Reykjavík um helgina og gafst
mér kostur að sjá þá síðpstu á
sunnudagskvöldið. Hún fór fram
fyrir tæplega hálfum sal áheyr-
enda í Lindarbæ og var dapur-
legur vottur þess að menningar-
legt efni vestan um haf á ekki
erindi við þorra þeirra íslend-
inga sem opna vilja aliar flóð-
gáttir fyrir amerískum áróðri.
I>eir hafa vísast verið niður-
„Burn pá
Island44
MARGIR kennarar hafa tíðum
kvartað, og það með réttu, vegna
skorts á hjálpargögnum í starfi
sínu og fábreyttum og fátækum
námsbókum. Slíku tali fer nú
væntanlega smám saman stð
linna í náinni framtíð, enda auk-
inn skilningur í þessum efnum
fyrir hendi, og mikið verið bætt
úr hin síðari ár. Fjarri er þó að
enn sé að fullu gert, sem flestir
vita, því slík útgáfustarfsemi
þolir að sjálfsögðu hvorki stöðv-
un né stöðnun. Þróun, hraði og
vaxandi kröfur „dagsins í dag“
kalla sífellt á örar breytingar
varðandi efni og útlit náms-
gagna. En ekki er ætíð nægjan-
legt að móta og mynda. J>að
verður einnig að kynna hlutina.
Því miður fara margir nýtileg-
ir hlutir fram hjá okkur, sem
við kennslu fáumst. Það er og
vissulega okkar, er þörfnumst að
vera vökulir í leitinni að nýju
efni og aðferðum.
Tilgangur þessara lína, er
annars að benda þeim kennur-
um unglingastigsins, er segja til
í dönsku, á bók, er kom út í
fyrra á vegum dönsku kennara-
samtakanna: Börn pá Island,
eftir Ármann Kr. Einarsson
Framhald á bls. 21
sokknir í „Bonanza“ eða eitthvað
þess háttar í sjónvarpinu meðan
leikflokkurinn flutti „Spoon
River Anthology" í Lindarbæ.
Svo slysalega vildi til á sunnu-
dagskvöldið, að einn fjögurra
flytjenda verksins, söngkonan
Dorothy Miller, forfallaðist, og
varð því söngvarinn John Gitt-
ings að syngja öll lögin sjálfur
Með hlutverk hinna mörgu og
sundurleitu persóna frá Skeiðar-
áiþorpi fóru þau Rutih ~ -ink-
mann (sem flokkurinn dregur
nafn af) og Maurice Warner, og
munu þau samtals hafa leikið
um 50 hlutverk. Þá er þess og að
geta, að leiktjöld flokksins og
50 leikbúningar hurfu með dular-
fullum hætti, þegar hann kom
til landsins frá Noregi með flug-
vél Loftleiða, og urðu leikendur
að tjalda því sem tiltækt var
hérlendis. Þeir fengu lánaða
búninga hjá Þjóðleikhúsinu og
í stað leiktjalda settu þeir upp á
baksviðinu flausturslega gerða
mynd af krossi í kirkjugarði.
Þrátt fyrir þessa óviðráðanlegu
annmarka tókst sýning'n á
sunnudagskvöldið með ágætum.
Söngvarinn John Gittings kyrjaði
bandarísk þjóðlög milli atriða af
sannri sönggleði og skemmtilegri
kankvísi, gæddur blæfagurri og
hljómmikilli rödd. Sýni-igunni
er þannig háttað, að textarnir
við þjóðlögin eru nátengdir efni
þáttanna sem fara á undan og
eftir, þannig að söngurinn tengir
saman atriðin jafnframt því sem
hann lífgar up>p á sýninguna og
ljær hennj ákveðinn fjarrænan
blæ.
• Yngri en 15 ára
Nú hefur Æskulýðsráö til-
kynnt, að „opið hús“ verði fyrir
börn og unglinga á Fríkirkju-
vegi 11 í vetur eins og í sumar.
Húsið er opið imglingum fimmt
án ára og eldri fjögur kvöld í
viku (þriðjudaga, föstudaga og
sunnudaga frá kl. átta til ellefu
og laugardaga frá kl. átta til kl.
hálf tólf), en á sunnudögum er
það opið milli kl. fjögur og sjö
fyrir börn á aldrinum 13-15 ára.
Velvakanda hefur nú borizt
bréf frá „nokkrum óánægðum“,
sem hljóðar svo:
• Hvar eiga þau
að vera?
„Kæri Velvakandi.
Við erum hér nokkur fjórtán
„Grafskriftirnar“ í ljóð.bálki
Masters eru yfirleitt gagi.orðar
og hnyttnar mannlýsingar. sem
í heild bregða upp skýrri og kald-
ránalegri mynd af smábæjarlífi
í einhverju miðvestur-fylki
Bandaríkjanna. Hér fá hinir
dauðu málið aftur og tala í
hreinskilni um líf sitt og annarra,
fletta ofan af sjálfum sér og
ára, sem alltaf höfum ,stundað“
Æskulýðsráðið i sumar, en nú
er það bannað fyrir unglinga,
yngri en fimmtán ára, nema á
sunnudögum frá kl. 4-7 e.h.
Og í útvarpinu á kvöldin er
ekkert fyrir unglinga nema lög
unga fólksins, og allt hitt er
fyrir eldra fólk.
Og hvað eigum við þá að gera
á kvöldin, fyrst ekkert má mað
ur gera ,og ekki er betra að
hanga á götunumi
Með fyrirfram þökk fyrir
birtinguna.
Nokkur óánægð.“
Sumir mundu nú segja, að
þau ætbu bara að reyna að vera
heima hjá sér á kvöldin, en það
er of einfalt svar, því að stað-
reyndin er sú, að börn í Reykja
vík hafa um langan aldur feng-
ið að vera lengur úti á kvöldin
samborgurum sínum, opinbera
hræsnina, fláttskapinn, svindlið,
fórnarlundina, hetjuskapinn, trú-
festina — hinn óendanlega
margbreytileik mannlífsins, sem
bærist undir sléttu og felldu
hversdagsyfirborði smáborgara-
samfélagsins. Ádeilan er nöpur,
en hún er blandin háði og
ísmeygilegri kímni, sem vermir
manni um hjartaræturnar um
leið og hún vekur til umhugsun-
ar.
Manngerðirnar sem við fyrir-
hittum í „grafskriftum“ skáldsins
eru furðusundurleitar. Stund-
um er brugðið upp heilli lífs-
sögu í fáum skýrum dráttum,
öðrum stundum verður eitt smá-
vægilegt atvik til aö varpa ljósi
yfir æviferilinn. Það sem vakti
athyglj mína á sunnudagskvöldið
var hve leikrænar „grafskriftir“
Masters eru. Leikendurnir tveir
gerðu sér mikinn mat úr efninu,
einkanlega Ruth Brinkmann sem
skóp heilt safn sérstæðra kvenna.
Maurice Warner var ekki eins
fjölhæfur, þó óneitanlega væri
margt vel um leik hans og
margar mannlýsingar hans minn-
isverðar.
(með leyfi foreldra sinna) en
tíðkast t.d. í borgum erlendis.
Hér er börnum yfirleitt leyft
að fara út eftir kvöldmat, og
allir foreldrar þekkja, hvað það
kostar að segja nei. Þá er vís-
að til þess, að „allir hinir“ megi
vera úti á kvöldin, allir, nema
bara ég“. Slíkar röksemdir eiga
foreldrar oft erfitt með að
standast, enda ekki skemmti-
legt fyrir þau að hafa það á
samvizkunni, ef barnið þeirra
skyldi vera „öðru vísi“ en öll
hin. Auðvitað una mörg börn á
þessum aldri heima hjá sér á
kvöldin, og ef til vill meirihlut
inn, en því verður líklega ekki
breytt úr þessu, að töluverður
hluti þeirra leitar út eftir kvöld
mat.
Þess vegna ríður á miklu, að
þau geti eignazt sómasamlegan
Hér var ekki um að ræða leik-
sýningu í venjulegum skilningi.
heldur meira og minna sjálf-
st-æðar svipmyndir áþekkar
þeim sem íslenzkir leikarar hafa
stundum sett á svið Úr skáld-
verkum Halldórs Laxness. Sýn-
ingin var ákaflega amerísk í öll-
um skilningi; þar fór saman hisp-
ursleysi, tilfinningasemi, róman-
tík og væpðarlaus sjálfsgagn-
rýni. Með vali sínu á „grafskrift-
um“ hefur leikstjórinn, Franz
Schafranek, náð að gefa skemmti-
legan þverskurð af amerísku
smábæjarlífi, og vakti ekhi sízt
athygli hve vel fallin hin
óbundnu ljóð Masters voru til
flutnings á leiksviði.
Það væri vissulega gaman að
fá meira af slíkum heimsóknum
vestan um haf til að færa íslend-
ingum heim sanninn un, að
bandarísk menning er svo sann-
arlega ekki á glámbekk í dáta-
sjónvarpinu, en ef dæma má af
sýningunni á sunnudagskvöldið
er lítil von til að tæla íslendinga
frá vizkubrunninum á Keflavík-
urflugvelli.
samastað, þar sem þau geta
stundð hollar skemmtnir og
tómstundaiðju og foreldrarnir
þurfa ekki að hafa áhyggjur af
þeim. Velvakandi veit ekki,
hvort hægt er að veita þessa
aðstöðu á Fríkirkjuvegi 11 I
vetur, en vist væri það æski-
legt. í framtíðinni þyrftu „ð
vera til nokkrir slíkir staðir
víðs vegar um borgina, hvort
sem einstaklingar, félagssam-
tök eða borgaryfirvöldin veittu
þeim svo forstöðu.
• Veg-gmyndir
á Vífilsstöðum
Vegna skrifa um „barnaleiic-
myndir, sem málaðar voru á
veggi í barnadeildinni á Vífil-
staðahæli", en nú eru horfnar,
vill Helgi Ólafsson, Stóragerði
12, taka þetta fram: „Myndirn-
ar málaði Ólafur Túlbals frá
Múlakoti árið 1920, en ekki
Muggur (Guðmundur Thor-
steinsson). Er mér vel ku .nugt
um það, því að við Óláfur vor-
um samtímis við vinnu á VifiÞ
stöðum það ár.“
Sigurður A. Magnússon.
Flytjendur „Spoon River Antholoygy", frá vinstrl: John Gittings, Ruth Brinkmann, Maurice Warn-
er og Dorothy Miller, sem var forfölluð á sunnudagskvöld.