Morgunblaðið - 20.01.1966, Blaðsíða 6

6
MORCU N BLAÐIÐ
Timmtudagur 20. 'anúar 1966
Heilbrigðisþáttur
MORGUNBLAÐIÐ h'efur feng
ið íslenzkan lækni til að
skrifa þætti í blaðið um
læknisfræðileg efni, sjúkdóma
og heilsufar. Birtist hér fyrsti
þáttur hans. Læknirinn nefnár
sig PHISICUS, þar sem reglur
lækna segja svo fyrir um, að
þætti sem þessa skuli þeir
ekki skrifa undir nafni.
I>að er svo margt, sem gert
er til þess að svara kröfu
tíma og tízku. Eitt af því er
að birta í blöðum greinar um
heilsufarsleg efni ritaðar af
læknum. Slíkar greinar verða
tjíðum til þess að lesendur
fara að ímynda sér sitthvað
um ástand sitt sem við nán-
ari athugun reynist eingöngu
af hugrænum uppruna. Hefur
þá fræðslan orðið upphaf
þess sjúkdóms, sem almennt
er nefndur ímyndunarveiki.
Helzt er hætt við þessu, ef
læknirinn hefur lotið þeirri
kröfu, sem uppi er um það,
að allt eigi að vera æsikennt,
sem í blöðum birtist, svo að
það grípi athygli lesendanna
föstum tökum. >að er vitan-
lega ekkert á móti því að
grípa athygli fólks, en ekki er
sama, hvernig það er gert.
í anda æsistefnunnar er líka
hin alþekkta læknarómantík
nútímans. (Segið svo, að róm-
antíkin sé dauð.) í>ar vaða
uppi hvítsloppaðar hetjur sí-
bjargandi mannslífum með
hnífum eða kynngimögnuðum
töfralyfjum milli þess að þær
elska hjúkrunarkonur, sem
ýmist eru engilmildar draum-
konur eða rauðhærðar kyn-
bombur. Flestum læknum er
lítið um þessháttar reyfara-
sögur af þeirri einföldu á-
stæðu, að þær eru ósönn mynd
af veruleikanum. Þær skapa
óheilbrigða afstöðu fólks til
lækna og sjúkdóma, ætla
læknum of mikið hlutverk og
sjúklingum of lítið í barátt-
unni við sjúkdóminn, sem
auk þess reynist sjaldan eins
háskalegur og reyfaramögnuð
ímyndun sumra virðist sjá
hann. Heilbrigð dómgreind er
alltaf farsælust. Allir læknar
læra fljótt af reynslunni, að
heilbrigð afstaða sjúklings til
sjúkdóms síns er engu ómerk-
ari þáttur í lækningu meins-
ins en aðgerðir læknisins
sjálfs. I þessu felst sérstök hóg
værð af hálfu læknisins, að-
eins viðurkenning staðreynd-
ar. >að er raunverulega ekki
læknirinn, sem læknar sjúkl-
inginrf, heldur starfa sjúkling-
ur og lækni-r saman að því að
vinna bug á þeirri jafnvægis-
truflun í starfi líkamans og
hugans, sem kallast sjúkdóm-
ur. Ef sjúklingurinn ætlar
lækninum alla fyrirhöfnina,
en sjálfum sér enga, þarf ekki
að vænta þess árangurs, sem
elia gæti orðið. Árangur felst
þó ekki ætíð í bata. Sumir
sjúkdómar reynast ólæknandi,
og eitt sinn skal hver deyja.
En einnig þá getur sá árang-
ur náðst, að þjáning verði tak-
mörkuð og stríðið þannig háð,
að andi mannsins styrkist, þó
að líkaminn fölni. Og það er
trú okkar flestra, þó ekki fari
alltaf hátt, að einnig það
hljóti að teljast árangur, sem
vert er að keppa að.
>að er megininntak þessara
orða, að bezt sé að temja sér
heilbrigða öfgalausa afstöðu
til sjúkdóma, en gera sér
jafnframt ljóst, að hlutverk
sjúklings sé engu ómerkari
þáttur í lækningu sjúkdóms
en tillag læknisins. Oft er
það svo, að á móti þekkingu
læknisins verður sjúklingur-
inn að leggja fyrirhöfn sína.
>að kann ekki góðri lukku að
stýra, þegar þetta snýst svo
við, að sjúklingurinn telur sig
vita allt, en ætlar svo læknin-
um alla fyrirhöfnina. >að er
eins og að ætla fiski að synda
afturábak.
Ekki stendur til að svara
kröfu tíma og tízku. >essvegna
verða hér engin æsiskrif um
sjúkdóma. Nóg er af því gert
að flækja hið einfalda. Nær
er að draga fram einfaldleik-
ann í því, sem flókið virðist.
Margir mannskæðustu sjúk-
dómar nútímans stafa af því
að mönnum mistekst að lifa
einfaldlega í fjölbreytninni.
Hér er rætt um almenna af-
stöðu til sjúkdómsins, en síð-
ar verða vandamálin tekin
fyrir á þrengri vettvangi, og
þó að það standi ekki til að
svara kröfu tímans er það
vonin að takast megi, þó í
litlu sé, að svara þörf hans.
Physicus.
IMýtt hefti af
lceland Review
FYRIR skemmstu kom út nýtt
hefti af ICELAND REVIEW og
flytur það mikinn fjölda greina
og mynda. >ar má fyrst nefna
fallega seríu vetrarmynda ásamt
grein um vetur á íslandi, sem
Sigurður A. Magnússon sikrifar.
Elín Pálmadóttir hlaðakona, seg-
ir frá ferð út í Surtsey og lýsir
því, sem fyrir augun ber. Grein
hennar er prýdd fjölda úrvals-
miynda eftir marga ljósmyndara
— og eru þær myndir einnig
teknar í Surtsey, m.a. af Syrt-
lingi, þegar hann var hvað tign-
arlegastur.
Annars er þetta hefti ICE-
LAND REVIEW að töluverðum
blu'ta helgað 25 ára afmæli ís-
lenzik-bandarískra viðskipta. Ut-
anríkisráðherra, Eimil Jónsson,
skrifar um samvinnu íslands og
Bandaríkjanna — og bandarLski
sendilherrann ritar langa grein
um þróun viðskipta og annarra
tengsla landanna.
Jónas Kristjánsson, blaðamað-
ur, sikrifar grein um bandarísk-
ar vörur á íslenzkum markaði.
Björgvin Guðmundsson, við-
skiptafræðingur, skrifar um sam
göngur milli íslands og Banda-
ríkjanna — og ennfremur eru
greinar um Loftleiðir í New
York — og dr. Helgi P. Briem
skrifar um heimsókn Sveins
Björnssonar, forseta Islands til
Bandaríkjanna árið 1944, en
þangað var hann boðinn nýkjör-
inn forseti — af Fraklin Delano
Roosevelt.
W. J. Líndal, ritstjóri The Ice-
landic Canadian, á þarna grein
um hlutverk tímaritsins meðal
V-íslendinga. Gunnar Flóvenz,
framkvstj. síldarútvegsnefndar,
skrifar ýtarlega grein um síldar-
söltun og útflutning — og birt
er tölulegt yfirlit um útflutning-
inn frá aldamótum. Grein er um
skipafélagið Hafskip — og um
starfsemi Véladeildar SÍS.
ICBLAND REVIEW flytur
eins og áður fréttir af íslenzkum
viðburðum í stuttu máli. Enn-
fremur er í heftinu frímerkja-
þáttur, sem Jónas Hallgrímsson
sér um. Stuttur þáttur er þar um
eitt og annað, er varðar ferða-
mál — og ennfremur bókaþáttur.
Hefti þétta kom út um hátíð-
arnar og er fjórða heifti þriðja
árgangs.
Myndin sýnir Surtseyjarhúsið.
HÉR korna tvö ágæt bréf —
það fyrra um íþróttahreyfing-
„na:
• íþróttahreyfing
á villigötum.
„íslenzk ílþróttahreyfing
virðist vera komin inn á al-
varlegar villigötur, nema henni
sé þá, þvert ofan í allar fall-
egu ræður íþróttafrömuðanna,
ætlað allt annað hlubverk en
það, að efla alhliða lákams-
hreysti æskunnar og rækta
með henni drenglyndi og
félagsanda við fjölbreyttar og
þroskandi íiþróttaiðkanir í tóm-
stundum sínum.
• Nautaat á galeiðu
boltans
Forystumenn íþróttamáil-
anna virðast ekki sjá annað en
bolta og aftur bolta, — hand-
bolta, fótbolta, körfubolta, —
bolta hér og bolta þar og lx>lta
alls staðar. fþróttaforustan
hringsnýst um boltann, íþrótta-
félögin dansa umhverfis bolt-
ann, íþróttasíður blaðanna snú-
ast um boltann, íþróttamann-
virkin eru fyrst og fremst
reist fyrir boltann, og þær fáu
hræður, sem iðka íþróttir,
skulu síðast en~ ekki sízt fá að
elta boltann árið út og árið inn,
eins og kettlingar skottið á sér.
Boltaæðið er með öðrum orð-
um hreinasta landplága, og það
því fremur sem þessi iþrótt
virðist æ meir færast í það
horf að verða hreint nautaat
með mismunandi útfærslu á
ruddaskap og ódrengilegum
bolabrögðum. Er skemmst að
minnast stórfelldra meiðinga í
knattspymukeppni í Reykja-
vik, og var það þó ekkert ný-
mæli. Enda er ekki við góðu
að búast, þegar æðsta takmark-
ið er að koma boltanum í netið,
eins og einn boltaforkólfurinn
orðaði það í tilefni þessara
meiðinga. Hann minntist ekk-
ert á drengskap og heiðarlegan
leik, — tilgangurinn skal helga
meðalið, eins og hjá Jesúítum
forðum.
• Vetraríþróttir
á svörtum lista
Hverjir skyldu trúa því
í nágrannalöndum okkar, að
vetraríþróttir væru því sem
næst óþekkt fyrirbæri á ís-
landi, ef frá er talinn fámenn-
ur hópur áhugafólks, sem reyn-
ir að stunda skíðaiðkanir við
erfiðustu aðstæður, þvú að eng-
inn hreyfir hönd eða fót til að
greiða götu þessa fólks, svo að
því sé nafn gefandi.
Tvö dæmi skulu hér nefnd,
er spegla ágætlega hið full-
komna áhugaleysi iþróttaihreyf-
ingarinnar fyrir vetraríþrótt •
um: í Hveradölum á að heita
að komið hafi verið upp Skíða-
lyftu. >ar neðst í aðalskíða-
brautinni er dálítill malarhóll,
sem eyðileggur brautina, ef
ekki er því meiri snjór. >að
væri nokkurra kliukkustunda
verk fyrir jarðýtu að jafna út
þennan hól, en slík fórn virðist
vera allt of stór, þegár skíða-
íþróttin er annars vegar. Hóll-
inn fær að standa óhreyfður,
eins og hann hefur gert síðan
ísöld lauk.
Reykivikingar eiga sína Tjörn
við bæjardyrnar, — augna-
yndi allra sumar og vetur. í
frosbköflum gæti þarna verið
yndislegt skautasvelil, sem
margur mundi öfunda Reyk-
víkinga af. En skautasvelli
verður að halda við, ekki sízt
þar sem veðrátta er umihleyp-
ingasöm eins og hér.
1 desemiber sl. kom langur
frostkafli, hundruð bæjarbúa
flykktust út á ísinn á Tjörn-
inni sér til ómetanlegrar hress-
ingar og ánægju. >essi frost
héldust fram yfir áramót,. og
hefði því Tjörnin getað verið
sannkallað hátíðarsvæði yfir
jólin. En þegar kom að jólum,
var ísinn orðinn úfinn eins og
apalhraun, af því að enginn lét
sér detta í hug að hreyfa svo
mikið sem litlafingurinn í þá
átt að halda ísnum við. Loks
komu svo hlýindin og rifu
niður þessa æpandi auglýsingu
um niðurlægingu íþróttahreyf-
ingarinnar.
• Hér þarf að stokka
upp spilin
>að er ekki meiningin
með þessum línum að fordæma
boltaíþróttir, ef þær fara ekki
út í öfgar, eru iðkaðar í sönn-
um ílþróttaanda og ekki látnar
tröllríða gervalla íþróttahreyf-
inguna á slig.
En vetraríþrótt ber að lyfta
úr núverandi sinnuleysi og
vanhirðu og hefja þær til vegs
og virðingar, þvi að þær eru
öðrum ílþróttum hollari og
þroskavænlegri og kalla aldrei
yfir iðkendur sína stríðsæsing-
ar návígisins, þar sem upp-
skeran /verður meiðingar og
fjandskapiur milli félaga og
einstaklinga.
>á mætti sannarlega hressa
sundið við og skipa því á æðri
bekk meðal ílþióttanna. Frjáls-
iþróttum hefur hrakað með
þjóðinni hin síðari ár, og segir
það einnig sína sögu um villu-
ráf íslenzkrar íþróttahreyfing-
ar. Hér þarf að stokka upp spil-
in.
joð“.
• Hótel Borg
Og svo eru hér nokkrar
Mnur um veitingahúsin, bréf
frá gömlum borgara:
Kæri Velvafcandi:
Fyrir nokkru gerðir þú að
umræðuefni alla hina mörgu
og glæsilegu veitingastaði
Reykjavíkur og taldir að höf-
uðborg yrði af ókunnugum
dæmd að nokkru eftir þeim.
>etta er bæði satt og rétt. Er-
lendir menn og konur, sem
hingað leggja leið sína og ekki
eiga þess kost að kynnast is-
lenzkum heimilum, hljóta að
draga nokkra ályfctun af um-
gengnisimenningu landsmanna
af reynslu sinni á veitinga- og
gististöðum. En það var eitt
sem ég saknaði úr þessari
grein: >ar var eklki minnst á
þann veitingastað, sem var
uppáhald okkar fyrir tuttugu
árum, og sem mér sýnist að
enn í dag sé uppáhaldsstaður
jafnt ungra sem fullorðinna.
>etta er sú gamla og góða
Hótel Borg. Borgin var í mörg
ár eina fyrsta flokks gistihúsið
í Reykjavík, með veitingasali
og góða hljómsveit, naut mik-
illar hylli, sem mér sýnist hafa
haldizt þótt önnur nýrri veit-
ingahús hafi blessunarlega
bœtzt í hópinn. Bf sá sem þetta
ritar hefði efcki komið á Borg-
ina fyrir nokkru og séð þar
samskonar „publikum“ og I
gamla daga, fólk á öllum
aldri, sem virtist gkemmta sér
vel, hefði hann sjálfsagt látið
vera að stinga niður penna.
En í von um rými í dóifcum
þínuim, sem oftast eru bæði
tíimafoærir og ágætir sendi ég
þessar línur.
Gamall „Borgari“.
Höfum flutt verzlun vora og
verkstæði að
LÁGMVLA 9
Símar:
38820 (Kl. 9—17)
38821 (Verzlunin)
38822 (Verkstæðið)
38823 (Skrifstofan)
Bræðurnir Ormsson hf.
Vesturgötu 3, Lágmúla 9.
Simi 38820.