Morgunblaðið - 20.01.1966, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 20. ianúar 1966
„Ég get ekki sent þér
áþreifanlegar gjafir“
— skrifaði faðir Indiru Gandhi
á 13. afmælisdegi hennar
ÞEGAR Indira Gandhi, sem
nú hefur veriff kjörin for-
sætisráffherra annarrar
stærstu þjóffar heims, varð
þrettán ára, barst henni bréf
frá föður sínum, þar sem
hann sagði í upphafi: Á af-
mælisdögum þínum hefur þú
vanizt því að fá gjafir og góð
ar óskir. Gnótt góðra óska
sendi ég þér enn í dag — en
hvaða gjöf get ég sent þér
héðan úr Naini-fangelsinu?
Ég get ekki sent þér áþreifan-
legar gjafir — affeins gjafir,
sem sprottnar eru úr huga
mínum og anda.......... gjafir
eins og góð álfkona myndi
hafa gefið þér....... eitthvað,
sem ekki einu sinni háir fang
elsi-simúrar geta hindrað að
berist þér......“
Bréf þetta var upplhaf
margra slíkra gjafa, er fað-
irinn sendi dóttur sinni á ár-
unum 1930-33 úr þröngum
fangaklefum. Bréfin voru
skrifuð sem einskonar ágrip
af mannkynssögunni og til
iþess æ’tluð að verða henni
stoð í nám. Síðar voru þau
gefin út undir heitinu „Gliimp
ses of World History." Bréf-
in voru aðeins einn liður í
hinum víðtseku álhrifum, er
Jawaharlal Nehru hafði á láf
og upi>eldi einkadétitur sinn-
ar, er hann jafnan kallaði
„Indu“, sem þýðir méni.
Freísishugsj ónir hans og bar-
átta gegnsýrðu alla fjölsfcyldu
hans; eiginkonuna, Kamala
— sem sakir heilsuleysis gat
þó ekki tekið eins mikinn
þáitt í baráttunni við hlið
mannsins síns og hún hefði
kosið — systurnar tvær Vij-
ayalakshmi og Krishna ,og
dótturina Indiru. Allar kom-
ust þaer í Ikynni við fangelsin
í Indlandi undir nýlendu
stjórn Breta — ýmist sem gest
ir að heimsækja heimilisföð-
urinn eða vistmenn.
Indira Nehru sagði ein-
hverju sinni: „Móðir mán
kenndi mér að standa föstum
fiótum á jörðunni en faðir
minn þreyttist aldrei á því að
hvetja mig til þess að beina
vagni mínum í áttina til
stjamanna". Þessi ummæli
gefa góða vísbendingu um
þær andstæður er hún kynnt
ist í uppeldi og hafa sam-
tvinnazt í eðli hennar. Annars
vegar móðirin, hlíðlynd, elsbu
leg og trygglynd eiginkona,
sem lengst af hjónabandsins
átti við vanheilsu að stríða
og lézt árið 1936 úr berkla-
veiki — hinsvegar faðirinn sá
sterki maður, sem hann var,
og frelsishugsjónir hans. Ind-
ira var mjög hænd að móður
sinni og sagði einihverju sinni
um hana: „Hún var sú blíð-
asta og viðkvæmasta mann-
esikja sem hægt var að hugsa
sér — og sú manngerð, sem
ég hefði helzt kosið að líkjast.
En Indira hefur alla tíð líkst
föðurnum meira. Hún hefur
einnig sagt oftar en einu sinni
að hún væri ekki hrifin af
stjórnmálum og kunni lítt við
sig í sviðsljósi á opinberum
vettvangi. Engu að siður hef-
ur altt hennar líf verið tengt
stjórnmálum — ekki aðeins
uppeldið, heldur einnig hjóna
bandið. Eiginmaður hennar,
sem hún giftist árið 1942, var
Feroze Gandihi (alls óskyldur
Mahatma Gandhi), ritstjóri
og mikilsvirtur þingmaður
Kongressflokksins. Eftir
hjónavígsluna fóru þau í
brúðfcaupsferð til Kasihmiír en
voru bæði fangalsuð þegar er
þaðan kom. Var það önnur
meiri hábtar fangavist Indiru
og stóð yfir í 18 mánuði. Áð-
ur hafði hún verið fangelsuð
árið 1938, þá í 13 mámuði, fýr-
ir starf sitt í þágu Kongress-
flokksins. Líf Gandhi-hjón-
anna var því stormasamt og
óöruggt fyrstu árin — en efitir
að sjálfsitæði var fengið
minnkuðu afskipti Indiru af
stjórnmálum verulega. Hún
annaðist um heimili fjöl-
skyldu og syni sína tvo meðan
þeir voru að komast á legg
— hvarf þó aldrei aiveg af
sjónarsviðinu og hóf aftur
virka þábttöku x störfum
Kongress flofcksins árið 1956
Þrem árum síðar varð hún
formaður flokksins.
Indira Gandhi fæddist 19.
nóvember árið 1917 í Allaha-
bad. Bernskuárin voru henni
oft erfið og einmanaleg. Faðir
henriar sat jafnan langdvöl-
um í fangelsi og móðirin oft
Mka. Sagan segir, að ein-
hverju sinni hafi brezkur
maður komið að húsi foreldra
Indira Gandhi
hennar þar sem hún — þá
fimm ára telpuhnokki — var-
úti við leik. — Hafði maður-
inn orð á því, að húsið virt-
ist einmanalegt ásýndum og
svaraði hún þá: „Hvernig á
annað að vera þegar allir eru
í fangelsi nema ég“. En ekki
leið á löngu áður en hún var
látin fara sömu leið.
Indira var aðeins tólf ára,
þegar hún stofnaði og skipu-
lagði sveitir skóla/barna sem
aðstoðuðu í frelsisbaráttunni
með því að bera boð manna
á milli. Menntun sína hlaut
hún fyrst heima í AHahabad,
en var síðan send til Sviss og
Bretlands til frekara náms,
sem faðir hennar lagði mikla
áherzlu á. Hún var um tíma
við háskólanám í Oxford en
þoldi ilila brezkf loftslag og
varð að hætta því. Árið 1940
sneri hún aftur heim og gerð-
ist þá aftur virkur barábtu-
maður í sjálfstæðishreyfingu
föður síns og Gandihis.
Þegar Indland fékk sjálf-
stæði, fluttust Indira og
Feroza Gandlhi til Nehrus og
bjuggu hjá honum upp frá
því, ásarnt drengjunum, sem
voru mifcið eftirlæti afa sins.
í opinberum móttökum hafði
Indira á hendi húsmóðurstörf
fyrir föður sinn og hlaut
þannig dýrmæta reynslu í
samskiptum við stjórnmála-
foringja, erlenda sendimenn
og þjóðaleiðtoga.
Sem fyrr segir hóf hún aft-
ur þábt í starfi Kongress-
flokksins árið 1956 og varð
formaður flokksins 1959. Föð
ur hennar var það heldur á
móti skapi — hann taldi það
ekki gefa þjóðinni gott for-
dæmi að hans eigið barn
skyldi taka við svo mikil-
vægri stöðu í flokknum, slíkt
myndi alltaf valda tortryggni
og gagnrýni. Vissulega hafði
Indira notið nafns föður síns
— en á hinn bóginn töldu
framámenn flokksins hana
búna öllum nauðsynlegum
eiginleikum flokksformanns
og fullikomnlega samfceppnis-
færa við hvern annan, auk
þess, sem hún naut óskoraðra
vinsælda innan flokksins.
Þeir sannfærðu því Nehru um
að hann gæti ekki brugðið fyr
ir hana fæti, aðeins af því, að
hún væri dóttir hans.
Síðustu árin, sem Néhru
liífði, var Indira stoð hans og
stytta. Hún var nánasti trún-
aðarmaður hans og af mörg-
um talin sú, er hann leitaði
mest og síðast ráða til, ef
hann stóð andspænis tor-
leystum vandamálum og erf-
iðum ákvöfðunum. Þegar
hann lézt kom mjög til
greina, að hún tæki við em-
bættinu og var Lal Bahadur
Shastri í hópi þeirra, er
hvöttu hana til þess. En hún
færðist þá undan þeirri
ábyrgð — bæði vegna þess,
að sorg hennar var slík, að
hún treysti sér ekki til þess
að takast á við þau verkefni,
er embættisins biðu — og
eins sökum þess, að hún vissi,
að faðir hennar hafði óskað
eftir því að Shastri tæki við
af sér. Og við Shastri sjálfan
sagði hún: „Ég er ekki svo
hógvær að ég segist ekki geta
gegnt þessu starfi, — en ég
hef heldur ekki svo mikið
álit á sjálfri mér að ég haldi,
að enginn annar geti gegnt
því.“
Nú horfir hinsvegar nokfc-
uð öðru vísi við. Shastri hafði
ekki látið í ljós neinar óskir
um það, hver yrði eftirmaður
hans — og fljótlega eftir liát
hans varð ljóst, að enginn
annar en Indira naut óskor-
aðs trausts mikils meirihluta
þingmanna Kongressflokks-
ins.
Engu síður á Indira Gandhi
fyrir höndum afar erfitt starf.
Eining þing..Lanna Kongress-
flokksins kann að vera góð á
stundum sem slíkum, er leið
togar hans falla frá, — en
þegar út í stjórnarstarfið og
daglegan málarekstur er kom
ið, eru þeir ekki alttaf ýkja
bMðir hver í annars garð. Og
erfiðleikarnir, sem nú steðja
að indversku þjóðinni eru
ósikaplegir og líklegir til að
valda hörðum deMum. Al-
mennt er þó talið, að Indira
Gandlhi muni standa sig vel
í átökum við aðra stjórnmála
foringja. Hún hefur sýnt það
til þessa, að hún er fljót að
hugsa og svara fyrir sig, er
góður ræðumaður og óhrædd
að taka skjótar og mikilvæg-
ar ákvarðanir. Stundum þyk-
ir þó gæta hjá henni Mtils
'hábtar taugaóstyrks, sem kem
ur fram í óstöðugum fingra-
hreyfingum eða fitli við föt
hennar — gagnrýnendur
hennar segja að hún hugsi
meira með hjartanu en heil-
anum.
Indira Gandlhi er sögð kona
látlaus og hlédræg í fram-
komu. Hún hefur sama höfð-
ingléga yfirbragðið og faðir
hennar og er ekki eins ná-
tengd alSþýðunni og Shastri
var. Hinsvegar á hún miklum
vinsældum að fagna meðal
hennar, ekki sízt vegna bar-
áttu hennar fyrir aukinni vel-
ferð og menntun barna, ung-
linga og kvenna. Hún heíur
jafnan verið talin vinstri
sósíalisti, og þótti heldur rót-
tækari en faðir hennar. Fráþví
hún tók við ráðherraembætti
fyrir 19 mán. hefur hún þótt
sveigjast heldur nær miðju
ef svo mætti segja.
Indira Gandlhi klæðist aUa
jafna hinum indverska kven-
búningi — Shari — og notar
armibandúr eitt sikartgripa,
því að hún gaf alla sína skart
gripi í landvarnasjóð Ind-
lands etftir innrás Kínverja
árið 1962. Dagur Indiru hefst
gjarna klukkan sex að
morgni, með góðum máls-
verði og lýkur yfirleitt ekki
fyrr en á miðnættj. Hún kann
vel að meta góðan ínat og hóg
Mfi á stundum en hefur að
undanförnu gætt ýtrasta
sparnaðar, m.a. hætt að nota
korn, vegna ihins alvarlega
matvœlaskorts í Indlandi.
E' inmaður Indiru lézt aif
hjartameini fyrir fimm árum
en synir hennar tveir, Rajiv,
sem er 21 árs að aldri og
Sanjiv, 19 ára, stunda báðir
háskólanám í Bre'tlandi. Er
Indira var fyrir nokkru að
því spurð, hvort hún væri
þess fýsandi, að þeir gerðust
stjórnmálamenn, svaraði hún
ákveðið neitandi „ég vil
miklu fremur, að þeir yrðu
vísindamenn“.
Skótor
fó talstöð
að gjöf
FYRIRTÆKIÐ T. Hannesson &
Co., sem sl. ár hefur flutt inn
Konel-talstöðvar í stóra ferða-
bíla og einnig báta, hefur nú
gefið hjálparsveit skáta í Reykja
vík eina slíka talstöð í nýja
Bronco-jeppann, sem hjálpar-
sveitinni var gefinn um daginn.
Er það fyrsta talstöðin, sem
hjálparsveitin eignast. Afhenti
Birgir Þorbergsson talstöðina í
gær fyrir hör.d fyrirtæiksins, og
kvaðst vonast til að hún yrði
til þess að skátarnir gætu veitt
enn betri liðveizlu í hjá-lpar-
starfi sínu.
Við talstöðinni tók Vilhjálmur
Kjartansson.
Talstöðin afhent
Johnson fer fram á
200 milljðnir dala
til stofnunar framkvæmdabanka
Washington, 18. jan. AP-NTB
LYNDON B. Johnson, forseti
Bandaríkjanna, hefur farið
þess á leit við bandaríska
þingið, að það samþykki 200
milljón dollara fjárveitingu,
sem tillag Bandaríkjanna til
stofnunar framkvæmdabanka
Asíu. Gert er ráð fyrir að
stofnfé bankans verði einn
miljarður dala.
Forsetinn hefur sérstaklega
óskað eftir því, að þingið af-
! greiði mál þetta fljótt og vel og
lagt á það áherzlu, að stjórn
hans sé sannfærð um að friðsam-
legar framkvæmdir l í Asíu, svo
sem vegalagnir, stíflugerðir,
hafnarframkvæmdir, bygging
orkuvera og annarra mannvirkja,
sem séu grundvallarskilyrði til
uppbyggingar efnahags landanna,
muni einnig reynast betri grund-
völlu friðar en nokkuð annað.
Japan hefur þegar heitið að
leggja fram aðrar tvö hundruð
milljónir dala og Indverjar hétu
93 millj. dala framlagi.