Morgunblaðið - 30.04.1966, Síða 19

Laugardagur 30. aprfl 1966
MORGUNBLAÐIÐ
19
Sextugur:
Ernst Stabel, ræðismaður
í Cuxhaven
ÁRXÐ 1930 hófu íslenzkir togar-
ar fyrst sölu á ísfiski í Cuxhav-
en í Þýzkalandi, er togarinn
Gyllir seldi þar fyrsta farminn,
en skipstjóri á honum var þá
Vilhjálmur Árnason. Þetta varð
upphaf á stöðugum og sívaxandi
sölum íslenzkra togara og annað
veifið báta í Þýzkalandi, en aðal
söluborgirnar urðu þá þegar, og
ætíð síðan Cuxhaven og Bremer-
haven, en einnig hefir komið
fyrir að togararnir hafi selt fisk-
farma sína í Hamborg og Kiel.
Vegna þessara viðskipta, sem
reynzt hafa íslenzkri togaraút-
gerð mjög mikilvæg, bar brýna
nauðsyn til þess að fá til liðs við
hana trausta og ötula umboðs-
menn, til að greiða fyrir þessum
viðskiptum og afla góðra sam-
(banda við fyrirtæki, sem seldu
togurunum nauðsynjar, er kaupa
þurfti í Þýzkalandi.
í Cuxhaven varð fyrir valinu
skipamiðlunarfyrirtækið Peter
IHein KG., eign samnefnds
manns, sem reyndur var að dugn
aði og áreiðanleik, og hefur það
eetíð síðan gegnt þessu hlut-
verki með mestu prýði, jafn-
framt því, sem það hefir fallið
í skaut þessa fyrirtækis á ann-
an áratug, að ráðstafa islenzku
togurunum til löndunar í hafn-
arborgunum, en sú ráðstöfun fer
að sjálfsögðu ætíð eftir framboði
á fiski á markaðnum.
Strax 1930, er þessi viðskipti
hófust, var Ernst Stabel, sem í
dag er sextugur að aldri, orð-
inn starfsmaður Peter Hein KG.,
ungur að aldri, og hafði þá þeg-
ar afskipti af sölum íslenzku
togaranna, og fyrirgreiðslu fyrir
skipin og togarasjómennina.
Virðing hans og traust, bæði af
hálfu húsbænda og viðskipta-
manna, fór stöðugt vaxandi og
kom að lokum að því, að hann
varð meðeigandi og hægri hönd
Peter Hein við rekstur og stjórn
hins umfangsmikla fyrirtækis.
(Hann varð framkvæmdastjóri
þess við lát síns góða húsbónda
nokkrum árum eftir lok síðari
heimsstyrjaldarinnar.
í september 1953 var Ernst
Stabel skipaður vararæðismað-
ur íslands í Cuxhaven og ræðis-
maður 31. desember 1959. Árið
1961 var hann sæmdur hinni ís-
lenzku fálkaorðu, fyrir ágæt
störf sín.
Þótt heita megi að fiskinn-
flutningur til Þýzkalands sé að
formi til frjáls, er hvorki þýzkri
togaraútgerð né stjórnarvöldum
ósárt um að hóflaust fiskframboð
annarsstaðar frá valdi verðfalli
eða verðhrauni á markaðinum.
Varð það því úr að samningar
tókust milli íslendinga og Þjóð-
verja, um að halda framboði á
íslenzkum fiski á þýzka mark-
aðinum innan hóflegra tak-
marka, svo og um gæðamat, lág-
marksverð o. fl. Samningsgerð
þessi og eigi sízt framkvæmd
samninganna hefir ætíð verið
hið mesta vandaverk og eins og
gengur vilja verða árekstrar,
þegar um jafn mikil viðskipti er
að ræða og ísfisksölur okkar í
Þýzkalandi. Jafnframt er mikil
nauðsyn á að hafa stöðugar og
daglegar upplýsingar um mark-
aðsaðstæðurnar ytra.
Ernst Stabel hefir jafnan ver-
ið íslenzkri togaraútgerð hin
öruggasta hjálparhella í sam-
bandi við gerð þessara samninga
og framkvæmd þeirra. Dreng-
skapur hans og óbrigðult traust
af hálfu íslenzkra útgerðar-
manna og ekki síður viðskipta-
manna okkar í Þýzkalandi, hafa
leitt til þess að viðskiptin hafa
að öllum jafnaði gengið árekstr-
arlaust og vel, en í þau fáu skipti
sem út af hefir brugðið, hefir
Stabel jafnan getað leitt deilu-
málin farsællega til lykta, enda
nýtur hann mikils trausts stjórn-
arvalda í Þýzkalandi, og út-
gerðarmanna þar.
íslenzk togaraútgerð stendur
því í mikilli þakkarskuld við
Ernst Stabel ræðismann, fyrir
áratuga farsælt og frábært starf
í hennar þágu, og eflaust má
þakka honum hvað mest hinn
góða árangur, sem náðst hefir
við ísfisksölur í Þýzkalandi á
þessu tímabili, og verður naum-
ast séð hvérr;ig þessi umfangs-
miklu viðskipti hefðu mátt tak-
ast svo giftusamlega, sem raun
ber vitni, ef ekki hefði notið
við hinna sérstæðu og frábæru
hæfileika hans.
Jafnframt störíum Ernst Stab-
el, sem aðalumboðsmaður fyrir
Félag ísl. botnvörpuskipaeig-
enda, hefir hann sem ræðismað-
ur íslands í Cuxhaven greitt
götu fjölda íslendinga, sem loið
sína hafa lagt til Þýzkalands.
Ber þar fyrst og fremst að
nefna íslenzku sjómennina.
Margir íslendingar hafa notið
gestrisni hans og hans góðu
góðu konu, frú Anne-Lotte, á
hinu vistlega heimili þeirra í
Cuxhaven. Munu margir hugsa
með hlýjum hug til Ernst Stabel
og konu hans, á þessum tímamót
um.
Að endingu vil ég þakka Stab-
el fyrir ómetanleg störf í þágu
íslenzkrar útgerðar, og óska
þess, að hún fái að njóta starfs-
krafta hans sem lengst.
Loftur Bjarnason.
Flugmálastjóri svarar SVFÍ vegna
ásakana um leit að Flugsýn.vélinni
MBL. hefur borizt til birtingar
eftirfarandi frá Agnari Kofoed
Hansen, flugmálastjóra:
í tilefni af frétt þeirri á þingi
Slysavarnafélags íslands, sem
birt er í dagblöðum í dag, og
þar sem deilt er á framkvæmd
leitar að Flugsýnarvélinni, sem
fórst þann 18. janúar sl., leyfi
ég mér að óska eftir að mega
birta eftirfarandi í blaði yðar:
Forseti SJlysavarnafélagsins
birtir kafla úr bréfi, er hann rit-
aði embætti mínu, en hefur láðst
að geta um svarbréf mitt við
því,- Með bréfi Slysavarnafélags-
ins fylgdi greinargerð frá erind-
reka þess, en meginefni hennar
er það, að leit hlyti að hafa taf-
izt við það, að ekki var hringt
strax til höfuðstöðva Slysavarna
félagsins í Reykjavík, heldur
verið haft beint samband við til
tæka leitarflokka á Austfjörðum
og Flugbjörgunarsveitina í
Reykjavík, og þeirri sveit síðan
falin yfirstjórn landflokka. Svar
bréf mitt hljóðaði svo:
„Ég leyfi mér að staðfesta mót
töku bréfs yðar varðandi flug-
slys TF-AIS, sem fórst þann 18.
janúar sl., en í bréfi og greinar
gerð með því er haldið fram,
að óeðlilegur dráttur hafi orðið
á leitar- og björgunarstörfum
við það, að ekki var haft strax
samband við aðalstöðvar Slysa-
varnafélags íslands í Reykjavík.
Samkvæmt gildandi starfsregl
um flugumferðarstjórn ber varð
stjóra _ í flugstjórnarmiðstöð á
Reykjavíkurflugvelli, þá er loft
fars er saknað eða það ferst, að
sjá strax um fyrstu útköll við-
eigandi björgunarsveita og ein-
staklinga, en tilkynna síðan til
yfirflugumferðarstjóra, eða sér-
staks tilnefnds leitar- og björg-
unarstjóra, sem þá tekur við
stjóm leitar.
Flugstjórnarmiðstöðin, sem
var í beinu símasambandi við
Norðfjarðarflugradio og Egils-
staða-flugturn, gerði tafarlaust
ráðtafanir til þess að Landssími
íslands héldi opnum öllum sím-
stöðvum frá Hornafirði til Þórs-
hafnar, símstöðin í Neskaupstað
var beðin að hringja til nærliggj
andi sveita og Neskaupstaður-
radio látið tilkynna til báta.
Klukkan 32.40 staðfestir Norð-
fjörður flugradio að búið sé að
láta vita á öllum bæjum, sem
náðst hafi til í Norðfirði, Mjóa-
firði, Reyðarfirði, Eskifirði,
Seyðisfirði,: Loðmundarfirði og
Fáskrúðsfirði, ennfremur hafi
bátar verið látnir vita og sam-
band við formann slysavarna-
deildar í Neskaupstað, honum
tilkynnt um hvarf vélarinnar og
beðinn að undirbúa flokka til
leitar. Leitarflokkar frá Egils-
stöðum, Eskifirði og Neskaup-
stað undirbjuggu lei-t um kl.
2.3-0 og á sama tíma hélt sér-
þjálfaður flokkur Flugbjörgun-
arsveitarmanna austur með
DC-3 frá Fiugfélagi íslands.
Ég get því ekki fallizt á þau
sjónarmið, að hér hafi orðið
óeðlilegur dráttur á byrjun leit
arstarfs við það, að flugstjórn-
armiðstöðin hafði ekki beint
samband við aðalstöðvar Slysa-
varnafélagsins í Reykjavík. Þar
sem stöðin var í beinu síma-
sambandi við Austfirði má frem-
ur ætla, að flýtt hefði fyrir leit-
inni, að skilaboð komust strajf
til viðeigandi sveita þar. Með-
fylgjandi afrit af bréfi SVFÍ,
dagsettu þ. 14. janúar sl. og sent
til „Flugstjórnar Reykjavíkur-
flugvelli", er vart hægt að skilja
á þann veg, að þar ætlist SVFÍ
til að leitarbeiðnir fari eingöngu
um aðalstöðvar í Reykjavík, t.d.
ef um slys er að ræða úti á
landi.“
í framhaldi af þessu vil ég
taka fram, að flugstjórnarmið-
stöðin í Reykjavík hefur beint
símasamband á sérstökum línum
við Keflavík, Patreksfjörð, ísa-
fjörð (og þaðan við Þingeyri),
Akureyri (og þaðan við Sauðár
krók, Grímsey, Kópasker, Þórs-
höfn og Vopnafjörð), Langanes,
Egilsstaði (og þaðan við Norð-
fjörð), Hornafjörð og Vestmanna
eyjar. Þegar mikið liggur við,
er því eðlilegast að slíkt fjar-
skiptasamband sé notað til að
koma nauðsynlegum boðum sem
tafarminnst á framfæri. Tilmæli
frá Slysavarnafélaginu þess efn-
is, að einungis beri að hringja
í tiltekna síma aðalstöðva SVFÍ,
voru ekki fyrir hendi, enda hef-
ur sorgleg reynsla áður fengizt
af því símasamfoandi.
Þegar slys ber að höndum,
bjóða margir aðilar fram að-
stoð sína, svo sem Flugbjörgun-
arsveitin, Slysavarnafélags ís-
lands, hjálparsveitir skáta, flug
félögin, Landhelgisgæzlan, einka
flugmenn og varnarliðið. Sú
regla hefur gilt um langt árabil,
að við flugslys er yfirstjórn land
sveita falin Flugbjörgunarsveit-
inni, sem var stofnuð m.a. í því
augnamiði og til að bæta úr
sárri þörf sérhæfðra björgunar-
sveita. Að frumkvæði Flugbjörg
unarsveitarinnar var í nóvember
1961 efnt til fundar með Slysa-
varnafélagi fslands og eftirfar-
andi tillögur lagðar fram:
„Slysavarnafélag íslands og
Flugbjörgunarsveitin gera með
sér eftirfarandi málefnasamning:
1. Markmið beggja aðila er
björgun mannslífa.
2. Beztum árangri væri náð
með fullkomnu samstarfi.
3. Ef um sjóslys er að ræða,
hefur Slyavarnafélagið hér eft-
ir sem áður frumkvæði að og
stjórnar aðgerðum í samfoandi
við leitir og björgun. Flugbjörg-
unarsveitin veitir alla þá aðstoð,
sem Slysavarnafélagið óskar, og
er í henar valdi að veita.
4. Ef um flugslys er að ræða,
hefur skipulagsnefnd Flugbjörg-
unarsveitarinnar ásamt flug-
björgunarmiðstöðinni frumkvæði
að og stjórnar aðgerðum í sam-
bandi við leitir og björgun.
Slysavarnafélagið veitir þá að-
stoð, sem þessir aðilar óska, og
er í þess valdi að veita.
5. Ef um slys á landi eða leit
að týndu fólki er að ræða, hef-
ur SVFÍ að jafnaði forgöngu
um framkvæmdir, enda snúi al-
menningur sér til SVFÍ í slíkum
tilfellum. Ef sérstaða og tækni
Flugbjörgunarsveitarinnar má
að gagni koma, mun hún að
sjálfsögðu veita þá aðstoð, sem
um er beðið, og hægt er að
veita.
6. Upplýsingar til fréttamanna
skal sá aðili veita, er sér um
björgunarstörf hverju sinni.
7. Stjórnir félaganna hafi með
sér sameiginlega fundi, þegar
þurfa þykir, eða annar hvor að-
ili óskar þess.
Reykjavík, 3. nóvember, 1961."
Þessu máli vísaði forseti Slysa
varnafélagsins algjörlega á bug,
nema um yrði að ræða innlim-
un Flugbjörgunarsveitarinnar í
Slysavarnafélagið og sveitin lyti
stjórn þess að öllu leyti. Er hægt
að kalla þetta samstarfsvilja?
í XI *kafla laga um loftferðir
er fjallað.um bjargþjónustu og
rannsókn flugslysa, og gerir 141.
grein ráð fyrir að ráðherra skipi
nefnd kunnáttumanna til að
ransaka flugslys, þá er manntjón
hefur orðið, Slík nefnd hefur
verið skipuð og liggur því bein-
ast fyrir, að hún rannsaki nánar
öll þáu atriði, sem hér er fjail-
að um. Allar skýrslur, er mál
þetta varða, þar með talin
yfirflugumferðarstjóra í Reykja
vík, dagbókarúrdrættir flug-
stjórnarmiðstöðvar, flugturna og
flugradiostöðva og útdráttur úr
hljóðritun radioviðskipta liggja
frammi, og eru aðgengilegar fyr
ir alla þá, sem telja sig mál
þetta varða.
Ég hlýt að harma, að mál
þessi hafa verið gerð opinber á
þennan óvenjulega hátt og tel
það miður farið. Kins vegar
væri óviturlegt að halda uppi
karpi um hin ýmsu má'.satriði
meðan opinber rannsókn hefur
ekki farið fram. Að henm lok-
inni verður óhjákvæmilegt að
koma aftur að þessu máli svo og
öðrum málum, er snerta sam-
skipti Slysavarnafélag íslands,
Flugbjörgimarsveitar og fiug-
málastj órnarinnar.
Með þökk fyrir birtinguna.
Agnar Kofoed-Hansen,
flugmálastjóri.
Vörugeymsluhurð
Viljum selja járnslegna hurð, stærð: 470x270 cm.
Hurðin er mjög sterkbyggð, hentug fyrir vöru-
geymslu eða verkstæði.v
Mjólkurfélag Reykjavíkur
Sími 1-11-25.
Vornámskeið
Kennt á harmoniku, gítar.
HÓPTÍMAR. Munnharpa,
Melodica.
Emil Adólfsson,
Framnesvegi 36. Sími 15962.
Kemisk
hitakerflshreinsun
Hreinsum hitakerfi með viðurkenndu efni. Séfstak-
lega ætluðu til hreinsunar á kísil og ryðmynd-
unum. Efninu er dælt í gegnum kerfið og hrein-
skolað á eftir. — Minnkið vatnsneyzluna og njót
ið hitans. — Uppiýsingar í síma 33349.