Morgunblaðið - 07.08.1966, Blaðsíða 15

Sunnudagur 7. ágúst 1966
MORGU N BLAÐIÐ
15
Batnandi umferð-
armenning
Reykjavíkurbréf sl. sunnudag
hófst á ósk um það, að vegfar-
endur gæ-ttu varúðar um þá
miklu umferðaúhelgi, svo að
(blöðin þyrftu ekki að henni lok-
inni að skýra frá meiri háttar
iumferðarslysum.
Þau ánægjulegu tíðindi gerð-
ust um verzlunarmannahelgina,
ist umferðin gekk eins snurðu-
laust og hinir bjartsýnustu höfðu
þorað að vona. Menn sýndiu yfir-
leitt fyllstu kurteisi og aðgæzlu,
6vo að hjá meiriháttar bifreiðar-
slysum var komizt. Gefur þetta
vissulega vonir um, að hinar
margþættu aðgerðir, sem bæði
opinberir aðilar, einkaaðilar og
fyrirtæki standa að til að draga
úr slysunum, hafi þegar borið ár-
*ngur.
Aðvaranir til ökumanna, sem
Iblöð og útvarp flytja, hafa vafa-
iaust einnig sína þýðingu. Og
vissulega hljóta vegfarendur all-
ir að gléðjast, er hver og einn
kemur heill heim eftir langar
okuferðir.
r
Astand veganna
Hin gífurlega umferð, sem nú
er orðin á vegunum, einkum á
Suðvesturlandi, gerir það að
verkum, að bókstaflega er útilok
áð að halda vegunum við, svo að
þeir geti sæmilegir talizt. Óhjá-
kvæmilegt er því, að á næstu ár-
um verði stórátak gert til þess að
Sumarnótt við suðurströndina. — Ljósm. Ól. K. M.
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugard. 6. ágúst
fullgera helztu umferðaræðar
landsins, enda hefur ríkisstjórn-
in undir forustu Ingólfs Jónsson-
ar, samgöngumálaráðherra, unn-
ið að stónfelldri aukningu fjár-
framlaga til vegagerðar og setn-
ingu vegalaga, sem m.a. gera ráð
tfyrir mal'bikun svonefndra hrað-
brauta.
Margir eru þeirrar skoðunar að
ógerlegt verði fyrir okkur ís-
lendinga að ráða við kostnaðinn
af gefð varanlegra vega í nán-
iustu framtíð. En þeir voru einn-
ig margir, sem töldu það skýja-
borgir, er meirihluti Sjálfstæðis-
manna í borgarstjórn Reykjavík-
lur lagði fram áætlun um að full-
gera allar götur í höfuðborginni
é 10 ára tímabili. Þá var sagt að
um kosningabrellu væri að ræða,
en reyndin hefur orðið sú,
að gatnagerðarframkvæmdirnar
báfa farið fram úr áætlun.
Bylting hefur orði’ð í malbik-
unarframkvæmdum, svo að gár-
ungarnir hafa haft það á orði,
«ð Geir Hallgrímsson, borgar-
etjóri, hafi fundið upp malbikun-
arvélina! En auðvitað er ekki síð
tir hægt að koma við stórvirkum
eðferðum við malbikun þjóð-
vega en gatna höfuðborgarinnar,
enda hefur mikill hluti Hafnar-
tfjarðarvegar verið malbika'ður á
tfiáum dögum, svo að þar er nán-
ost um nýjan veg að ræða og
mjög góðan.
Tækninýjungar
t vor tók Sementsverksmiðja
tríkisins í notkun nýtt sements-
iflutningaskip, sem flytur sement
víða út um land. Skip þetta er
útbúið afkastamiklum afferming
artækjum, þannig að mannshönd
in þarf lítt að koma að við upp-
skipun og sparar bæði verksmiðj
unni og viðskiptamönnum tíma
og fé. Meginatriðið er þó hitt, a'ð
sérstakur tæknilegur útbúnaður
skipsins og öry ggis ú tbúna ð ur
veldur því, að áhötfn þess er ein-
ungis 12 menn, í stað þess, að á
venjulegum skipum af svipaðri
stærð eru einatt 17—18 menn.
Er skipið kom til landsins
oninntist Ásgeir Pétursson, for-
tmaður stjórnar Sementsverk-
smiðju ríkisins á það, að forráða
rnenn Vélstjórafélags íslands
befðu fallizt á þessa tilhögun og
færði hann þeim þakkir fyrir víð
sýni þeirra.
N'ú, á öld tækninnar, er frum-
skilyi’ði að hvarvetna sé komið
við sem mestri hagræðingu, og
að sem fæsta menn þurfi við
bvert verk. Aukin framleiðsla
og bætt afkoma byggist einmitt
á því, að tæknin sé hagnýtt til
ihins ítrasta. Það hefur Sements-
verksmiðjan gert með byggingu
þessa skips, og hafa stjórnendur
Ihennar verið frumkvöðlar að því
'hér á landi að útbúa skip þannig,
að sem minnstan mannafla þyrtfti
til reksturs þess.
Það er einnig mikils virði, að
stjórn Vélstjórafélags íslands
skyldi fallast á þessa tilhögun, og
vonandi er að sú ví'ðsýni ríki á-
fram meðal forráðamanna á sviði
sjávarútvegs, að unnt verði að
takmarka mannahald sem mest,
enda þarf ekki ætíð að íþyngja
mönnum þótt færri afkasti því,
sem fleiri gerðu áður, einfald-
lega vegna þess að vélarnar
vinna.
Listaverkin og
fyrirtækin
Löngum hefur það verið svo
víða um heim, að auðugir ein-
staklingar og fjársterkar stofnan
ir hafa verið listamönnúnum
styrk stóð. Þessir aðilar hafa
'keypt listaverkin og fengið lista-
mennina til stanfa við ákveðin
viðfangsefni, og þannig hafa
listamenn fengið réttmæta umb-
un fyrir störf sin.
Hér á landi hefur ekki nægi-
lega mikið verið gert að því að
skreyta byggingar listaverkum,
hvorki opimberar byggingar né
mannvirki í einkaeign. Skilning-
ur hefur þó farið vaxandi á því,
hvert gildi listaverk gefi mann-
virkjunum, og fleiri og fleiri
skilja, að minna er um vert að
kúldra saman víravirki, palisand
er og silkibetrekki en að byggja
einföld og smekkleg hús, og
verja fremur fjármununum til
listaverkakaupa.
Á þetta er hér minnzt í tilefni
af því að Lotftleiðir hafa ákveðið
að setja höggmynd Ásmund
ar Sveinssonar, „Skýjaklýfir'
eða „Gegnum hljóðmúrinn", upp
fyrir framan hótelbyggingu sína
á Reykjavíkurflugvelli. Þetta er
ánægjuieg ákvörðun, og eiga
Loftleiðamenn þakkir skilið fyr-
ir. —
En miklu fleiri þurfa að feta í
fótsporin. Sú ætti að vera reglan,
hvenær sem stónbyggingar rísa,
að leita til listamannanna um að
stoð, og arkitektarnir þyrftu stöð
ugt að hafa það hugfast, að það
er fyrst og fremst hlutverk lista-
mannanna að sjá um skreyting-
arnar; þeir geta veitt þeim gildi,
en handverksmenn ekki, hversu
mikið sem útflúrið er.
En raunar er ekki nægHegt að
arkitektarnir skUji þetta. Eigend
ur mannvirkjanna ver'ða lika að
gera sér grein fyrir því, vegna
þess að þeir verða að greiða fyr-
ir listaverkin — þótt raunar séu
hinir listrænu hlutir síður en svo
ætíð dýrari en pírumpárið.
Hótunumsölu-
stöðvun
Innar, jafnt sanngjörnum sem ó-
sanngjörnum; uppi yrðu hávær-
ar kröfur um það, að úr skorti
landbúnaðarvara yrði bætt með
innflutningi þeirra og ólíklegt að
nokkur stjórnarvöld gætu staði'ð
gegn t.d. kröfu um innflutning
mjólkur með flugvélum til
neyzlu fyrir ungbörn.
Sölustöðvunin mundi leiða til
vaxandi togstreitu milli þeirra
sem í sveitum búa og íbúa við
sjávarsíðuna. Slíkt væri auðvit-
að öilum til ills, en þó til mestrar
óþurftar fyrir þá stétt, sem til-
tölulega fámenn er orðin, bænda
stéttina. Henni ríður einmitt
mikið á því að efla skilning
þeirra, sem í fjölmenninu búa, á
nauðsyn öflugs landbúnaðar.
Þess vegna væri mesta glapræði
að hefja stríð við kaupstaðarbúa.
Áreiðanlega gerir meginþorri
bænda sér þessar staðreyndir Ijós
ar, og þess vegna munu engir
öfgamenn fá ráðið stefnu þeirra.
En krafan ein um sölustöðvun
hefur þegar gert bændastéttinni
illt, og er vonandi að bændur
beri gæfu til að kveða þær kröfu
raddir niður, áður en meira tjón
hlýzt af.
„Hin leiðinw op;
„þriðja leiðin4
Menn henda nú að vonum
mjög gaman að tilraunum Fram-
sóknarleiðtoganna til þess a'ð
skýra, hvað þeir eiga við með
því, sem þeir ýmist nefna „hina
leiðina" eða „þriðju leiðina". —
Formaður Framsóknarflokksins,
Eysteinn Jónsson, er upphafs-
maður kenningarinnar um „hina
leiðina". En þegar gengið var á
hann og hann beðinn að skýra
hvað hann ætti við með kenn-
ingum sínum, vafðist honum
tunga um tönn og virðist hafa
uppgötvað, að ekki væri árenni-
legt að skýra afdráttarlaust frá
því, hvað fyrir sér vekti.
En Morgunblaðið getur raunar
hresst upp á minni Eysteins Jóns
sonar, ef hann kynni að vera bú
inn að gleyma því, hvað hann
hefur frá fyrstu tíð talið helzta
bjargráð í íslenzkum efnahags-
málum. Það eru höft og aftur
höft, þótt hann kinoki sér nú
við að játa, að það er einmitt ný
haftastefna, sem 'hann boðar, er
hann talar um „hina lefðina".
Hinn 28. janúar 1939 ritaði
Eysteinn Jónsson grein í blað
sitt, Tímann, þar sem hann sagði
m.a.:
„Við höfum beitt ’nnflutnings
höftum til hins ítrasta. Þau hafa
gert mikið gagn og miklu lengra
verður ekki komizt í þvi efni,
þótt eitthvað kynni að vinnast
með harðari tökum. .. .
Það verður að halda fast við
takmörkun innflutningsins tii
þess að átök þau, sem gerð voru
til viðreisnar atvinnulífinu hefðu
sem allra hagstæðust áhrif á
verzlunarjöfnuðinn og gjaldeyris
málin“.
Á bændafundi, sem haldinn
var á Akuneyri fyrir skemmstu,
voru gerðar ályktanir, sem ó-
neitanlega vöktu athygli, þótt
ekki sé þar méð sagt að jafn
mikiillar ihugunar hafi gætt af
'hálfu þeirra, sem að þeim stóðu.
Þar var sem sagt látfð að því
liggja, að bændur ættu að hafá
samtök um það að stöðva sölu
landbúnaðarafurða, ef þeir
fengju ekki framgegnt kröfum,
sem fram voru bornar.
Út af fyrir sig er ekkert við
því að segja, að hin mismunandi
hagsmunasamtök setji fram kröf
ur sínar; til þess eru þau stofnuð
og að því vinna þau, að bæta
hag meðlimanna. En er liklegt
að aðgerð eins og sú, að stöðva
sölu landbúnaðarafurða til að
knýja fram kröfur bænda, mundi
bera tilætlaðan árangur?
Þeirri spurningu er áreiðan-
lega óihætt að svara neitandi.
Slík aðgerð mundi leiða tH þess,
að viðskiptamenn bænda, fólkið
í bæjunum, mundi snúast önd-
vert gegn kröfum bændastéttar-
Inntak stjórn-
málastefnu
Eysteins
í þessum tilfærðu orðum Ey
steins Jónssonar birtist inntak
stjórnmálastefnu hans frá fyrstu
tíð. Hann prísar höftin, hælistf
um yfir því, að þeim hafi verið
beitt til hins ítrasta, en segir þó
að „eitthvað kynni að vinnast
með enn harðari tökum“. Þessar
skoðanir tileinkaði Eysteinn Jóns
son sér á unga aldri, er hann var
fjármálaráðherra íslendinga, og
hann hefur haldið fast við þær
fram á þennan dag. Hann hefur
staðnað í gömlum kennisetning-
um og trúir enn á höft og bönn,
þótt allir stjórnmálamenn um
hinn vestræna heim, sem lýð
ræðissinnaðir telja sig, hafi
varpað fyrir róða þeim aftur
haldskenningum. Og Eysteinn
Jónsson samdi fyrir nokkrum ár-
um bækling, sem nefndur var
„Handbók Framsóknarflokksins
IV“, þar segir hann t.d.:
„Úm leið og Framsóknarflokk-
urinn hóf aftur þátttöku í ríkis-
stjórn (1947) var með starfsemi
fjárhagsráðs og viðskiptanefnd-
ar hert á ráðstöfunum til að tak-
marka innflutning og gjaldeyris-
notkun, enda fór verð útfluttrar
vöru þá lækkandi....
Þau (innflutningshöftin) hóf-
ust 1931, en náðu þó aðeins til
fárra vöruflokka og komu því
ekki að þeim notum sem skyldi,
enda var óhagstæður verzlunar-
jöfnuður um 3,9 milljónir króna
árið 1934“.
Þarna er enn hælzt um yfir
því, a'ð Framsóknarflokkurinn
hafi stuðlað að auknum höftum
og talað um „not“ þau, sem af
höftunum hafi orðið.
Auðvitað er það rétt, sem bent
hefur verið á, að allir íslenzkir
stjórnmálaflokkar hafi borið
nokkra sök á höftunum, vinstri
stefnunni, sem hér ríkti alltof
lengi. Sjálfstæðismenn tóku þátt
stjórnarsamvinnu, þar sem
ýmsum höftum var beitt, þeir
gerðu það af illri nauðsyn, bæði
vegna þess að þá sk’orti styrk-
leika til áð stjórna einir og eins
af hinu, að menn treystu sér
ekki til að brjóta af sér höftin
á meðan hafstastefna var ríkj-
andi víða í viðskiptalöndunum.
En meginmunurinn er sá, að
Sjálfstæðisflokkurinn hefur ætíð
stefnt að því að afnema höftin,
en Framsóknarflokkurinn hefur
beinlínis hælzt um yfir því, að
koma höftunum á og talið þau
allra meina bót.
Minnihlutastjórn Sjálfstæðis-
flokksins 1949—50 undirbjó líka
afnám haftanna. Framsóknar-
flokkurinn fékkst þá að vísu til
takmarkaðs samstarfs, en notaði
fyrsta tækifæri til að eyðileggja
þann árangur, sem ná’ðst hafði,
og notaði síðan vinstri stjórnina
til að herða höftin að nýju.
Haftastefnan
dýrkuð
Tiilvitnanirnar í greinar og
ræður Framsóknarforingjanna
um ágæti haftanna eru auðvitað
óteljandi. Til gamans skal hér
tilfærð ein til viðbótar frá 15.
aprU 1939. Þá segja þeir:
„Þessi skoðun, að afnám haft-
anna geti orðið einhvers konar
bjargráð fyrir þjóðina, er ákaf-
lega einkennileg. Erfitt er að
hugsa sér ,a'ð þeir, sem raunveru
lega bera skyn á viðskiptamál,
haldi henni fram í ful'lri alvöru.
Hitt er aftur á móti vitanlegt, að
ýmsir menn hafa þá leiðinlegu
ástríðu að berja höfðinu við
steininn og neita staðreyndum.
Ýmsir slíkir menn hafa alltaf í
þrjósku sinni neitað að viður-
kenna nauðsyn þess að takmarka
vöruinnflutning til landsins".
Þetta er trúarjátning Eysteins
Jónssonar í efnahagsmálum.
Hann fær með engu móti skilið,
að menn geti í alvöru haldið því
fram, að innflutningsfrelsi og at-
hafnafrelsi eigi áð ríkja, hvað þá
áð menn ætli sér að framkvæma
sllíka stefnu. Hann trúði því þess
vegna, að viðreisnin mundi fara
út um þúfur, frjálsræðið í við-
skipta- og efnahagsmálum gæti
ekki leitt til farsældar, og hann
trúir því enn, að „hin leiðin" —
andstaðan við stefnu frjálsræðis-
ins, sem nú er fylgt — sé sú eina
leið, sem leiða muni til framfars
og góðrar lífsafkomu.
En landsmenn hafa reynt
„hina leiðina" og þeir hafa réynt
hana alltof lengi. Þess vegna naut
Viðreisnarstjórnin öflugs stuðn-
ings, er hún afnam höftin, og
landslýður vottaði henni traust
1963, er hún lýsti því yfir fyrir
kosningar, að hún mundi starfa
áfram á sama grundvelli og áð-
ur, ef hún héldi velli.
Morgunblaðið er þess raunar
fullvíst, að mikill meiri'hluti
landsmanna sé enn þeirrar skoð-
unar að „hin leiðin“ hans Ey-
steins verði ekki dregin upp úr
kistuhandraðanum; þar hefur
stefnuskrá hans nú legið og af
henni mun rykið ekki verða dust
að. —