Morgunblaðið - 02.12.1966, Síða 3

Föstudagur 2. des. 1966
MORGUNBLAÐIÐ
3
Ný Reykjavíkurbðk
eftir Árna Úla
í GÆR kom út hjá ísafold
ný Reykj avíkurbók eftir Árna
Óla, blaðamann og er það
sjötta bókin um Reykjavík,
sem hann hefur samið. Hinar
eru: „Fortíð Reykjavikur“,
„Skuggsjá Reykjavíkur“, —
„Erill og ferill blaðamanns"
og „Horft á Reykjavik“. En
þessi nýja bók heitir „Sagt
frá Reykjavík“.
Morgunblaðið hafði tal af
höfundinum í tilefni af þessu
og sagðist honum svo frá:
„Nú eru rúmlega 30 ár síðan
ég hóf að safna ýmsum fróð-
leik úr sögu Reykjavikur, og
„hefi síðan gengið á þær fjör-
ur og reynt að draga í land
ýmiss konar mor, sem ég tel
Reykvíkingum betra að
geyma, heldur en láta sand-
verpast", eins og segir í bók-
inni Gamla Reykjavík. Þegar
ég hafði safnað efni í bókina
Horft á Reykjavik, þótti mér
ósýnt að ég mundi geta samið
fleiri baekur um Reykjavik,
Kápusíða bókarinnar með
teikningu eftir Atla Má, af
gamla BernhöftsbakaríL
og bar margt til þess, sem
hér þarf ekki að nefna. En
meðan ég var að lesa próf-
arkir af henni og leit yfir
efni fyrri bóka, sá ég að enn
vantaði ýmislegt, sem ekki
mátti vanta, þar á meðal upp
lýsingar um vatnsbólið okkar,
Gvendarbrunna, mótakið og
baráttuna við myrkrið og
ýmislegt fleira. Og svo þótti
mér nauðsyn til þess bera að
draga enn fram ný rok fyrir
því, að fyrsti bærinn í Reykja
vik (og á landinu) hefði verið
reistur í Aðalstræti og staðið
þar alltaf fram til þess tíma
er „innréttingarnar" komu.
Fyrir öllu þessu er gerð
grein í þessari seinustu bók,
og auk þess er þar að finna
nokkurs konar annál Reykja-
víkur í grein, sem heitir „Einu
sinni verður allt fyrst“.
Saga Réykjavíkur er ótæm-
andi efni, ef hún skal sögð á
þann hátt, sem ég hefi valið.
Og ég býst við því að ég
verði eitthvað að dunda við
hana meðan mér endist líf og
heilsa — því að alltaf vantar
eitthvað."
Þessi bók Arna Óla skiptist
í 10 sögukafla, og nefnast
þeir: Fyrsta langferð á ís-
landi, Höfuðbólið og Austur-
partur, Gömul hús í Reykja-
vík, Kona í stríði við lögin,
Brautryðjandi í atvinnulifi
Reykvíkinga, Kirkjur með
Sundum, Gvendarbrimnar, —
Vegleysur og fyrstu vegir,
Hvenær varð Reykjavík höfuð
Árni Óla
borg?, Mönnum stóð ótti af
vinnukonum, Baráttan við
myrkrið, Áttir í Reykjavík
um aldamót, Mótak og mó-
mýrar, Versta ár þessarar
aldar, Gamlir siðir, Slæðing-
ur í Reykjavík úr drauga-
skipi á Siglufirði, Einu sinni
verður allt fyrst og Bauta-
steinn Sigurðar forna.
Fjöldi mynda og teikninga
er í bókinni efninu til skýr-
ingar.
STAKSTEIKAR
Verðlag síldarafurða
1 setningarræðu Sverris JúB-
ussonar, formanns Landssam-
bands íslenzkra Útvegsmanna á
aðaifundi LÍÚ s.l. miðvikudag
komu fram athyglisverðar upp-
lýsingar um verðlag á sildar-
afurðum. Sverrir Júliusson
sagði: „Þegar verðið var ákveð-
ið í sumar kr. 1,71 hvert kiló-
gramm, var reiknað með verði
á lýsi 70 sterlingspund og 10
shillingar hvert tonn og á mjöll
19 shillingar og 6 pence fyrir
hverja eggjahvítueiningu. Verð-
ið er nú eða var til skamms
tíma á lýsi 50 sterlingspund og
á mjöli 16 shillingar og 6 pence
hver eggjahvitueining. Er hér um
ískyggilegt verðfall að ræða, sem
óhjákvæmilega hlaut að segja
til sín í sildarverðinu eins og
fram hefur komið. Er vert að
henda á, að þótt fulltrúar síld-
arverksmiðjanna í yfirnefnd
hafi greitt atkvæði með núgild-
andi verði, kr. 1,20 pr. kg., inuni
þeir samt telja, að verðið té
10 aurum of hátt, ef reiknað e»
„ Tek ekki á móti fleiri verð-
launum, vegna kristinnar trúar,“
segir Laxness i samtafi v/ð sænskt blað
ER Halldór Laxness dvaldist í
haust í Stokkhólmi, átti hann
viðtal við blaðamenn eins og
Mbi. hefur áður skýrt frá, og
við það tækifæri birtist eftir-
farandi frásögn í sænska biaðinu
Eskiltuna Kurrieren:
Halldór Kiljan Laxness var
líkastur eldri, íslenzkum höfð-
ingja, sem klæddur er á brezka
vísu, er hann tók á móti blaða-
mönnum í tilefni þess, að út er
að koma á sænsku bók hans
„Sjöstafakverið“.
— Skáld getur ekki skrifað,
án þess að hafa nóg verkefni,
segir hann, og sjálfur hef ég nóg
að gera við leikhúsið núna. Það
er langt síðan að ég ákvað að
hætta að skrifa skáldsögur.
Hann fylgist með því, sem
gerist í heimi kaþólskra og sósí-
alista — hefur áhuga á þróuninni
— en er þeirrar skoðunar, að
hann þurfi að sýna áhuga sinn
í verki.
— Maður verður æ meir heim-
spekilega sinnaður með árunum,
segir hann. Það eru helzt ungir
menn, sem vilja vera hermenn.
Bezti vinur hans er skáldið
Thor Vilhjálmsson, sem heim-
sækir hann oft.
— Thor Vilhjálmsson skrifar
nú mest hugleiðingar, hann er
einnig farinn að líta lífið með
heimspekilegum augum, segir
Halldór Laxness, og hlær, eilítið
þreytulega. Blá augun ljóma
undir hvítum augabrúnunum.
— Skáld vilja ekki lifa í hóp-
um, segir hann. Ég hitti enga
rithöfunda á íslandi.
Um langt skeið hafa lista-
mannalaun tíðkazt á íslandi —
það er talið vera starf að skrifa
bækur.
— Áður voru þeir rithöfundar
færri, sem fengu laun, en þeir
fengu meiri peninga en nú. Þá
kostaði snaps af brennivíni 10
aura, segir hann nokkuð angur-
vær.
Norðurlandaráð hefur skipað
Picassosýning-
in var œvintýri
sagði Selma Jónsdóttir,
nýkomÍn heÍm að s-*á Þessar mMu sýnlngar
‘ á verkum Picassos, sagði
— Við sáum Picassosýning Selma. Þær voru sýndar á
una í París. Hún var alveg þremur stöðum fyrir utan það
stórkostleg, sagði Selma Jóns að tveir listaverkasalar sýndu
dóttir, forstöðumaður lista- verk hans. Við sáum þarna
safns ríkisins, er við hittum myndir sem við höfum aldrei
hana að máli í gær. En hún séð áður og aldrei hafa verið
hafði farið utan ásamt manni sýndar enda margar úr hans
sínum, Sigurði Péturssyni, eigin eigu. Þarna voru allt
gerlafræðingi, og Gunnlaugi frá elztu myndum hans til
Scheving listmálara, m.a. til þeirra nýjustu. Fólk stóð í
að skoða þessa sýningu. löngum bifröðum til að kora
Selma var að fara á fund ast að.
forstjóra nútíma listasafna í — við sáum líka aðra mjög
Evrópuráðslöndunum, sem merka listaverkasýningu í
boðið var til í Strassbourg Orangerie - sýningarhúsinu
vegna áforma borgarinnar um Hún heitir „í Ijósi Vermeers'*
að koma þar upp nútímalista og eru þar myndir eftir hann
safni. Og hefur nú verið á- og myndlistarmenn eftir hans
kveðið syning árið 1966 og tíma og fyrir, sem voru í
árlegar sýningar upp frá því skyldleika við hann. Á þá
í Strassbourg. Sigurður átti sýningu voru eins og á Picasso
einnrg erindi utan vegna mat- sýninguna, fengnar myndir að
vælasýningarinnar í París og láni víðsvegar að úr heimin-
könnuðar a fiskniðursuðu í um. Það var ákaflega gaman
Boulonge. Gunnlaugur Schev að sjá hana líka, þó þar væri
ing slóst svo í för með þeim um eldri list að ræða.
°g notuðu þau öll ferðina svo Loks sagði Selma, að þau
vel sem kostur var á til að ferðafélagarnir hefðu stanzað
skoða merkar listsýningar, sunnudaginn í London og eytt
sem eru í gangi. deginum í Tate Gallery og
— Það var heilt ævintýri National Galleiry.
mann til að þýða „dúfnaveizl-
una“ — Peter Hallberg.
Norðurlandaráðið er. Getur mað-
ur fengið frá því verðlaun?
— Kristin trú mín mælir hins
vegar á móti því, að ég taki á
móti fleiri verðlaunum, segir
hann, og vísar hugmyndinni frá.
— Nóbelsverðlaunin, sem íg
fékk 1956, hafa dregið úr sölu
bóka minna, segir hann. Áður
hafði ég verið nefndur hugsan-
legur verðlaunahafi, og þá jókst
áhuginn mikið fyrir mér. Það
var líkast sprengingu, er ég fékk
verðlaunin, en síðan hefur mik-
ið úr áhuganum dregið.
Hins vegar telur hann, að hann
eigi enn marga lesendur í Sví-
þjóð, og sé í uppáhaldi hjá gagn-
rýnendum.
Sjálfur hefur hann aldrei lært
sænsku, og telur að það myndi
vera erfitt að skrifa bréf á okkar
máli. Hins vegar hafa sænskir
rithöfundar verið honum mikið.
Sehna Lagerlöf og Strindberg.
— Strindberg hef ég lesið.
Marga metra, segir hahn, og
breiðir út anmana.
■■■■■■■■■■■■■■■
5000 kr.
pr. barn
í # barnaskólum
■
• 1 FRAMSÖGURÆÐU Geirs
j Hallgrímssonar borgarstjóra
■ við 1. nmræðu um fjárhags-
; áætlun borgarinnar 1967, kom
j m. a. fram, að hlutur borgar-
; sjóðs vegna barnafræðslu
j hækkar um 19,3%. 8894 böm
j sækja skóla borgarinnar og
! nemur kostnaður borgarsjóðs
j pr. bam rúmlega 5 þús. kr.
! Hlutur borgarsjóðs við akóla
j á gagnfræðastigi hækkar um
! 23,1%. 5149 nemendur sækja
! nú gagnfræðaskóla borgarinn-
■ ar og er kostnaður borgar-
! sjóðs rúmlega 4 þúsund kr. á
j nemanda.
Samið við verktaka
um Árbæjarskóla
Sex tilboð í 1. áfanga Árbæjar
skóla voru lögð fyrir borgarráð
sl. þriðjudag. Heimilaði borgar-
ráð að samið verði við lægst-
bjóðanda Böðvar S. Bjarnason,
um verkið, svo sem innkaupa-
stofnunin lagði tiL
út frá sama grundvelli og gert
var í sumar, er verðið var
ákveðið kr. 1,71 pr. kg. en þaS
var afgreitt með atkvæði okkaar
fulltrúa og fulltrúa sjómanna i
yfirnefnd. En þrátt fyrir þetta
er þó á það að lita að á síðasta
ári og fram á þetta ár var um
algert met í báu verðalagi aS
ræöa.“
Verðlag síðustu ára
Þá gerði formaður LÍÚ fróð-
legan samanburð á hráefnia-
verði s.l. 5 ár, en það hefnr
verið sem hér segir: 1962 kr.
145 pr. mál, 1963 kr. 150 pc.
mál, 1964 kr. 183 pr. mál, 196S
kr. 235 pr. mál, 1966 kr. 243 ps.
mál kr. 194,50 pr. mál, kr. 170
pr. mál. „Verðið í ár,“ sagðl
Sverrir Júliusson, „eftir a3
vigtun var tekin upp miða ég
við að 142 kg. sé í máli, og byggi
það sem næst á þeirri athugun,
sem fór fram á vegum Verðlags-
ráðs sjávarútvegsins haustið
1965. Eins sleppi ég gildandi
verði til 10. júni í ár. Þessar
tölur sýna, að þrátt fyrir allt,
og miðað við reynslu undanfar-
inna ára, verður ekki sagt, »8
um verðhiun sé að ræða á síld
til bræðslu."
r / •
Astæðurnar
fyrir verðfallinu
„Tvær meginástæðurnar fyrtr
verðfallinu í sumar og haust eru
aukin heildarframleiðsla mjöls
og lýsis í heiminum og sam-
dráttur á neyzlu að minnsta
kosti fram til þess er síðast «r
vitað, en hann stafaði af þvi aS
notendum þessara afurða, sér-
staklega mjöls, þótti það svo
dýrt að ekki svaraði kostnaðl
við að nota það í fullum mæli,
það er að afurðaaukning þeirra
vegna fylistu mjölnotkunar
svaraði ekki kostnaði. Þetta get-
ur svo aftur lagast nú, er mjöl-
verð hefur verið lækkað."