Morgunblaðið - 02.12.1966, Blaðsíða 14

14
MORGUN BLAÐIÐ
Föstudagur 2. des. 1966
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Ejarnason frá Vigur.
Matthías Joirannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
í lausasölu kr. á mánuði innanlands.
Áskriftargjald kr. 105.00 7.00 eintakið.
AFKOMA
SJÁ VAR ÚTVEGSINS
A ðalfundur Landssambands
ísi. útvegsmanna stend-
ur yfir um þessar mundir.
Við setningu fundarins flutti
Sverrir JúMusson, alþingis-
maður, form. LÍÚ, ræðu, þar
sem hann fjallaðd um viðhorf
in í málefnum sjávarútvegs-
ins, þróunina á þessu ári og
a það sem framundan er.
Sverrir JúMusson vakti at-
hygli á þremur meginatrið-
um, sem snerta afkomu ís-
lenzks sjávarútvegs. í fyrsta
lagi hinar miklu síldveiðar
fyrir Austurlandi, sem eru
nú orðnar meiri en heildar-
afli landsmanna var fyrir
nokkrum árum. í öðru lagi
afkoma togaranna og í þriðja
lagi versnandi afkoma þeirra
báta, sem bólfiskveiðar
stunda og hafa verið aðal und
irstaða undir hráefnisöflun
fiskvinnslustöðvanna víðsveg
ar um land.
Um síldvedðarnar og bol-
fiskveiðarnar sagði Sverrir
Júlíusson meðal annars: „Það
er skaðlegt, að ekki skuM
finnast úrræði til að nýta bet
- ur en raun ber vitni, hinn
glæsiiega bátaflota okkar til
bolfiskveiða mdili síldarver-
tíða. Það er alkunn staðreynd
að hraðfrystibúsin í landinu
skortir tilfinnanlega hráefni
og veldur það þeim gífurleg-
um reksturserfiðleikum. Það
má kannski segja ,að þetta
sé fyrst og fremst þeirra
vandamál, en það er engu að
eíður einnig vandamál út-
vegsmanna. Ef hægt væri að
auka nýtingu fiskvinnslu-
stöðvanna, mundi hagur
þeirra stórlega batna og þar
með mundi geta þeirra til að
' greiða hærra hráefnisverð
esn nú er greitt aúkast. Ég lít
■vo á, að eitt mesta vanda-
mál íslenzks sjávarútvegs í
heild, sem nú blasir við aug-
um, sé hráefnisskortur fisk-
iðnaðarins."
Um vandamál togaranna
eagði Sverrir JúMusson: „Mér
er tjáð, og er kunnugt um
það, að ef ekki fást nú — og
nú fljótlega — úrsHt í því,
hvort vandi togaraútgerðar-
innar verði leystur, þá séu
algjör þrot hennar og upp-
gjör alveg á næstu grösum.
Ef sú verður niðurstaðan,
hafa válegir atburðir gerzt að
mínu áliti, og það skiptir ekki
togaraútvegsmenn og sjó-
menn eina saman máH, það
kemur miklu víðar niður, hjá
fólkinu sem vinnur í fiskiðju-
verunum, öHu skólafólkinu,
sem þar vinnur á sumrin, hjá
margvíslegum þjónustufyrir-
tækjum, hjá því opinbera og
ennfremur kemur það hart
niður á hraðfrystihúsunum
og þar með óbeint á bátaút-
veginum“.
Þá ræddi formaður LÍÚ
auknar veiðiheimildir í land-
helgi og sagði: „Um þessa að-
stöðu verð ég aðeins að segja
það, að ég veit ekki betur en
að fiskifræðingar aðlhynist
auknar veiðiheimildir tog-
veiðiskipa og þedr, sem mest
hafa fja'llað um landhelgis-
málin af okkar hálfu á er-
lendum vettvangi, telja þetta
atriði ekki ráða úrslitum á
nokkurn hátt Má í þessu sam
bandi benda á ,að Bretar,
okkar fyrrverandi höfuðand-
stæðingar í þessum málum,
hafa sjálfir fært sína land-
helgi út í 12 mílur, og leyfa
eigin skipum að fiska upp að
gömlu þremur mílunum.**
í lok ræðu sinnar ræddi
Sverrir JúMusson verðstöðv-
unarstefnu ríkisstjórnarinn-
ar og áhrif hennar fyrir sjáv-
arútveginn og sagði: „Allir
góðir menn hljóta að vona,
að þetta takist, og með því
væri vissulega mikið heiMa-
spor stigið fyrir sjávarútveg-
inn, því að sú óheillaþróun,
sem orðið hefur hér undan-
farin ár í þessum efnum, hef-
ur á engum bitnað harðar en
á honum. En þá er ósvarað
þeirri spurningu, hvort slík
verðstöðvun ein út af fyrir
sig nægi til að skapa nægi-
legan rekstrargrundvöll und-
ir atvinnuvegi okkar. Það má
ljóst vera af því, sem ég hef
sagt hér að framan, að ég tel
að verðstöðvun ein út af fyr-
ir sig, mundi ekki nægja öl'l-
um greinum sjávarútvegs-
framleiðslunnar, en það má
segja að á skal að ósi
stemma og takist sú verð-
stöðvun, sem nú er rætt um,
verður auðveldara að átta
sig á, hverjar þær greinar
sjávarútvegsins eru, sem sér-
stakrar aðstoðar þurfa við.“
KÍNA OG SAMEIN-
UÐU ÞJÓÐIRNAR
Fnn einu sinni hefur tillaga
^ um aðild Kína að Sam-
einuðu þjóðunum verið feHd
á ATlsherjarþinginu, að þessu
sinni með nokkuð auknum
meirihluta, og var ísland í
hópi þeirra þjóða, sem
greiddu atkvæði gegn aðild
Kína að þessum alþjóðasam-
tökum, en fram til þessa hef-
ur ísland setið hjá við slíkar
atkvæðagreiðslur.
Meðal lýðræðissinna hafa
1159; J

UTAN ÚR HEIMI
„Bókabylting" í van-
þréuðu löndunum
Snjoboltinn44 rennur af stað
99
EIF Pakistani kafupir bækur,
kemur það til frádráttar frá
skattskyldum tekjum hans.
Þetta er eitt dæmi um við-
leitni vanþróuðu landanna við
að auka áhuga manna á bók-
lestri.
Menningar- og vísindastofn
un Sameinuðu þjóðanna (UN
ESCO) heldur ráðstetfnu þessa
dagana og tekur m.a. til með
ferðar tíu ára baráttu fyrir
því, að „bækur verði vel
skipulagðar og ómissandi þátt
ur í allsher j arþróunarvið-
leitni hverrar þjóðar".
Tilvitnunin er tekin úr
fundargerð hinnar fjötonennu
ráðstefnu, sem UNESCO etfndi
til í maí í ár til að veita sér-
fræðingum Asíuþjóða í bóka-
útgáfu færi á að ræða við
stallbræður sína frá löndum
sem lengra eru komin á þró-
unarbrautinni. Viðtfangsefnið
var: „Framleiðsla og dreifing
bóika í Asíu“. 34 sérfræðingar
frá 20 Asíu-löndum ræddu við
fulltrúa margra atf aði-ldarríkj
um UNESCO og ýmissa al-
þjóðastotfnana sem ábuga hafa
á bóikagerð.
Skýrsla frá ráðstefnunni 1
Tófcíó var send tii allra aðild-
arrífcja UNESCO. Þar komu
fram ýmis sjónarmið varðandi
menntun bókaforlagstforstjóra,
rithöfunda og þýðenda, útveg
un pappírs og vélalkost í prent
smiðjum, dreifinganmöguleika
í bókaverzlunum og bókasöfn
um, hjálp frá Alþjóðabankan-
um til að koma á fót útgátfu-
fyrirtækjum, og vandamál
höfundarréttar og kennslu-
bóka.
Keðjuverkun í Asíu.
Forstjóri UNESCO getur nú
skýrt þátttakendum ráðstefn-
unnar frá því, að hún kom
snjóboltanum til að velta af
stað. Hún hefur orsakað keðju
verkun í bókaútgáfu Asíu-
ríkja. Eitt fjötonennt ríki hetf-
ur þegar setrt upp ríkisbóka-
ráð, samkvæmt tillöugm sem
fram voru lagðar í Tokíó. Tvö
önnur ríki halda þessa dagana
innlendar ráðstefnur um bóka
vandamálið, og mörg ríki fá
UNESCO-sértfræðinga á þessu
sviði í hetonsókn áður en árið
er á enda. Eitt dæmi um verk
efni, sem þarfnast aðstoðar
sérfræðinga, er leturgerðar-
stofnun sem koma á upp 1
Tokíó.
Iðnaðarlöndin hafa lika tek
ið við sér. Áætlunin krefst
„geysivíðtækrar alþjóðlegrar
samvinnu“, skrifar aðalmál-
gagn brezkra bókaútgefenda,
„The Bookseller“ og bætir
við, að „það er mikilvægt, að
brezkir útgefendur ásamt út-
gefendum annarra landa, sem
lengra eru á veg komin, leggi
fram þekkingu sína og
reynslu, skipulag og aðra
hjálp“.
Önnur iðnaðarjönd, eins og
t.d. Bandaríkin, Ástralía og
Tékkóslóvakía, hafa einnig
lýst sig reiðubúin til að kanna
hvernig þau geti orðið að liði.
Iran, sem gatf lotforð um eina
milljón kennslubóka til. bar-
áttunnar gegn ólæsi á Tokíó-
ráðstefnunni, er þegar tekið
að svara fyrirspurnum frá
ýmsum löndum Asíu.
Stór upplög á lágu verði.
Eftirspurnin í vanþróuðu
löndunum eýkst í réttu hlut-
falli við aukna menntun og
lestrarkunnáttu. í Afríku er
ekki einu sinni tíu rífci sem
gefa út bækur atf einhverju
tagi reglulega. í Asíu verður
þörf á fimmfalt fleiri kennslu-
bókum árið 1980 en nú.
í iðnaðarlöndunum á sér
samtímis stað tæknileg bóka-
bylting, sem beinlínis veldur
þ'n' að heilt flóð ódýrra bóka
og svr.T’Tfndra vasabrotsbóka
fer j _r löndin. 58 af hundraði
allra framleiddra bóka á árinu
1964 komu út í níu iðnaðar-
löndum, sem ekki höfðu nema
fimmtung af íbúum jarðarinn-
ar.
Hinar stórauknu bókaút-
gáfur eru sem sé sam-
fara tækni sem nauðsyn-
leg er til að fullnægja þeim.
Barátta UNESCO er háð á
tímum þegar hægt er að fram
leiða stór upplög við vægu
verðL
Tilgangur baráttunnar er að
færa út kvíar tæknibyltingar-
innar, þannig að hún nái einn
ig til bókaútgáfu í vanþróuð-
um löndurn. Næsta spor í þá
átt verður að etfna til sams
konar ráðstefnu og var í
Tókíó einhvers staðar í Atfríku
á árinu 1968.
Bækurnar ná ekki til
almennings.
Þó er ekki stefnt að því
einu að ausa ódýrum bókum
yfir íbúa vanþróuðu landanna.
Það er vissulega mikilsvert að
hin stóru útgátfufyrirtæki í
hetoninum bomi bókmenntum
á framfæri í þessum löndum
— til að fylla út í eyðuna
sem þar er nú. En hitt er þó
ennþá miklu mikilsverðara,
að þessi lönd hetfji sína eigin
bókaútgáfu, segir UNEiSCO.
ÍJrvalið verður að miða við
þeirra eigin menningu og ríkj
andi þarfir. Hæfileika þessara
þjóða til að skrifa, gefa út
og dreifa bókum, verður að
þjálfa.
Jafnvel þó fyrir hendi væru
rithöfundar, prentarar, prent
smiðjur, pappír, fjármagn og
bókaforlög, mundi í mörgum
tilfellum allt stranda á dreif-
ingunni. Vegir og járntorautir
ná í mörgum tiltfellum efcki
út til þorpanna þar sem megin
hluti fólfesins hefst við. Að
senda bækur í pósti getur tvö
faldan kostnaðinn. Bófcasöfn
og bókaverzlanir eru ákatflega
fágæt fyrirbæri.
Þetta dæmi sannar, hve háð
bókaútgáfan er ýmsum öðrum
þáttum hinnar almennu þró-
unar. Þess vegna leggur
UNESOO megináherzlu á, að
fá ríkisstjórnir til að sam-
ræma bókaútgáfuna áætlun-
um um hina almennu þróun
í hverju landL
verið uppi tvö meginsjónar-
mið í þessu máli. Annars veg-
er eru þeir, sem verið hafa
þeirrar skoðunar, að þátttaka
Kommúnista-Kína í starfi
Sameinuðu þjóðanna mundi
verða til þess, að Peking-
stjórnin færi með meiri friði
á alþjóðavettvangi en hún
hefur gert á undanförnum ár-
um. Þessir aðilar hafa einnig
bent á, að óeðlilegt væri, að
f jölmennasta ríki heims stæði
utan þessara víðtæku alþjóða
samtaka.
Á hinn bóginn hafa svo aðr
ir vakið athygH á þeirri stað-
reynd, að samkv. stofnskrá
Sameinuðu þjþðanna séu
þær samtök „friðelskandi
þjóða“, og frumskilyrði fyrir
aðild Kína að þeim sé, að Pek
ingstjórnin sýni í verki vilja
sinn til þess að stuðla að friði
í heiminum. Þessir aðilar
vekja athygli á því, að Komm
únista-Kína háði styrjöld
gegn Sameinuðu þjóðunum í
Kóreu á sínum tíma, og jafn-
framt, að Kína só nú einn
helzti þröskuldur í vegi fyr-
ir friði í Víetnam.
Bæði þessi sjónarmið hafa
nokkuð til síns máls en fram
til þessa, hefur meirihluti
aðildarríkja Sam. þjóðanna
hallast að skoðunum hinna
síðarnefndu. Ríkisstjórnin í
Peking hefur sjálf lýst því
yfir, að hún hafi engan áhuga
á aðild að Sameinuðu þjóð-
unum.
í þessum efnum hljóta
menn að vega og meta. Öðru
megin eru staðreyndirnar.
Verkin tala. Pekingstjórnin
hefur verið mesti ófriðarvald
ur í Suðaustur-Asíu nú á ann-
an áratug. Við þann veg, sem
hún hefur farið standa vörð-
ur, sem minna*á Kóreu, Tíbet,
innrásina í Indland og Víet-
nam. Á hinn veginn er svo
aðeins vonin um, að aðild að
Sameinuðu þjóðunum mundi
gera kommúnistana í Kína að
nýjum og betri mönnum.