Morgunblaðið - 20.09.1967, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. SEPT. 1967
31
tfarður árekstur í Kjós
— Allsherjaíþingið
Frianníha4d af bls. 1
fyrir varanlegri lausn á deil-
unni þar og hélt því fram,
að Sameinuðu þjóðimar
hefðu sjálfar átt sína sök á
styrjöldinni í júní með því að
láta hjá líða að taka vanda-
málin fyrir botni Miðjarðar-
hafsins raunhæfum tökum.
í ársskýnslu sinni til Alls-
her j arþinigisins sagði U Tfoant
meðal annairs:
Ég óbtast, að það muni knma
til nýrrar styrjaldar í Austur-
löndum nær innan aðeins fárra
ára, etf ekiki næst árangur í þvi
skyni að fjarlægja hinar djúpu
orsalrir, sem liggja tii grundivail-
ar deiluimiálunum þar. Það er
sárbrýn nauðsyn fyrir hendi, að
atf hálfu Sameinuðu þjóðanna
verði grápið til álkveðinna og
snöggra aðgerða í því skyni að
koma á ástandi, sem geti skipt
verudegu máli í friðarátt fyrir
botni Miðja.rða.rhafsins. Halda
verðiur áfram sleitulausu starfi,
unz slíkt ástand hefur verið
skapað.
U Thanit minnitist ekiki á mót-
bárur þær, sem fsrael og Araíba-
ríkin hafa. áðu.r komið fram með
gegn tillög.unni um að skipa sér-
stakan fulltrúa Sameinuðu þjóð-
anna fyrir Austurlönd nær. —
Hann hélt því fram, að slikur
sendimaður gæti greibt fyrir sam
skiptum á milli deiluaðila og
gefið framkvæmdaistjóra samtak
anna skýrslu um atburði á svæð
inu. Bandairikin og Bretiand
hafa stutt tillögu.na um að senda
sérs-takan fulltrúa Sameinuðu
þjóðanna til Aus-turlanda nær
og haÆa haldið því fr.am, að ein
helzta hindr.unin fyrir friði fyrir
botni Miðjarða.r'haifsins sé skort-
uirinn á óhlutdirægum upplýsing-
■um þaðan.
Hinar sex grundvallar-
reglur U Thants
U Thant hélt því fram, að eft-
irfarandi sex aðalreglur ætti að
leggja til grundvalla.r friðsam-
legri laus-n málsins.
1. Viirðia verður landamæri
allra ríkj.a.
2. Elkki er uintrat að fallasit á
hernám eins rSkis með her-
valdi á lands-væði anna-rs
ríkis.
3. Tilver.uréttur sérhivers ríkis
veirður að hljóta- viður-
kenningu al!r.a annarra
rdkja.
4. Öll ríki hafa rétt á öryggi
innan eigin landamæra,
6. Arabískir flóttamenn eiga
eðlilegan rétt; til þess að
búa í heimalandi sín.u í
framtíðinni.
6. ÖIl riki verð-a að hljóta
rétt til frjálsrar og óhindr-
aðrair siglingar um alþjóð-
legar siiglingaleiðir í sam-
ræmi við alþjóðasamninga.
Takmörkun á aSild
smáþjóða að SÞ
U Thant bar fr.am tillögiu
þess efnis, að Sameinuðu þjóð-
iro-ar taki til athuigunar að setjia
taikmarkanir fyrir aðild smá-
þjóða — hinna svonefndu dverg-
þjóða. Sem dæmi nofndi U
Thant að ástralska eftirlitssvæð-
ið Nauihu með um 3000 íbúa
nálgaðist það senin að fá sjálf-
stæði. U Thant sagði, að jafnvel
hin amæstu la.ndsvæði ættu rétt
á því að öðlast sjálfstæði, en það
virtist æskilegt, að dregin yrðu
mörk á milli réttarins til þess að
öðlast sjálfstæði og spurningar-
innar um fullan þátttökurétt í
samtöfcum Sameinuðu þjóðannia,.
Slík þátttafea kynni að hafa í
för með sér skyldur, sem væru
of þungar fyrir dvergnikin að
standa undir og á hinn bóginn
kynni þetta að verða til þess að
veikja Sameinuðu þjóðirnar.
Maldive-eyjarnar, sem hafa
um 90.000 íbúa, er minnsta að-
ildarríki Sameinuðu þjóðanna.
Það hefur aðeins tvo fulltrúa á
Skránni yfir fu.lltrúa hjá Sam-
einuðu þjóðunum, en báðir eru
skráðir sem „fj'airverandi". —
Gambia, sem hefur yfir 300.000
Ibúa, hefur aldrei sen.t neina
sendinefnd til Sameinuðu þjóð-
anna, fná þvi að landið varð að-
iM að samtökunum 1966.
U Tharat baj- fram þá tillögu,
að komið yrði á einis toonaor auka
aðild fyrir smáþjóðirnar, þannig
að þær gætu notið fjárh,aigisað-
stoðar frá Saimeinuðu þjóðiuinuíin,
án þess að þuirfa að taka á sig
þær fjárhagsbyrðar, sem fylgdu
fullri aðdtd.
Rhódesia og Suður-Afríka
Framkvæmdiaisitjórinn skoraði
á helztu viðekiptairíki Suðuir-
Afríku að grípa til áihrifameiri
aðgerða til þess að fá ríkiisstjórn
Suður-iAfriku til þess að falla
frá núverandi stefnu sinni í kyn
þáittamálum. Nauðsyn krefði, að
áranigur næðist í þá átt að finna
lausn á „apartiheid“-málinu í
samræmi við sáttmála Samein-
uðu þjóðanna og ályktanir Ör-
yggisráðsins, ef ástiandið í Suð-
ur-Afriíku ætti ekki að versna
frá því, sem orðið er, með hinum
alvarlegu afleiðingum, sem slíkt
gæti haft í för með sér.
U Tha.nt sagði enn fremuir, að
Suður-Afi'íka og Portúgal hefðu
styrkt efnaiha,gisaðstöðu Rhó-
desíu og gert hinum „ólöglegu
stjórnvöldum" þar kleift að
standast refsiaðgerðir þær, sem
Sameinuðu þjóðirnar hefðu
mælt fyrir u.m. Samkvæmit þeim
upplýsingum, sem fyrir hendi
væru, hafðu refsiaðgerðirnar
ekki ha,ft neinar óyfiirstíganlega
erfiðleika í för með sér fyrir
stjórnina í Ródesíu. Hann minnti
Bretla-nd á það, að aðgerðir Ör-
yggisráðsins leystu brezku stjórn
ina ekki undan ábyrgðinni af
því að kom-a aftur á ástandi í
Rhódesiu, sem væri í sa.mræmi
við stjórnarskrá landsins.
Utanríkisráffherrafundir
í Öryggisráffinu
U Thant bar fram tillögu um,
að haldnir yrðu fundir í Ör-
yggisráðinu, sem utanrí'kisráð-
herrar þeirra ríkja, sem þar
ættu fulltrúa, sætu. Á þessum
fundU'Tn yrðu tekin til meðferðar
mörig alþjóðleg vandamál í því
skyni að skapa að nýju traust á
samtökum Sameinuðu þjóðainna.
Hann sa.gði, að ástandið í al-
þjóða.m'áluim hefði versnað veru-
lega að undainförnu. Sameinuðu
þjóðirnar ættu við mikla erfið-
leitoa að etja, sem ættu fyrst og
fremst rót sdna að rekja til deilu
ísraels og Araibaríkjanna og
styrjaldarinnar í Víetnam. En
hann sagðd enn fremur: „Þetta
er ekki í fyrsta sinn í sögu sam-
takainnai, að Sameinuðiu þjóðirn-
ar eiga í erfiðleikum vegna
skorts á trausti á samtökum
þeirra og ég er viss um, að það
verður eklkd í síðasta sinn, Þetta
felur hins vegar saimtímis í sér
vitnisburð um þær mitolu vonir,
sem aðildarríkin hafa gert sér
um samitökin og um trú þeirra
á því, að vandiamálin sé unnt og
eigi að leysa með ákveðnum að-
gerðum og í anda samstarfs af
hálfu ríkisstjórna aðildairríkj-
anna“.
— Ekki fengið arð
Framihald atf bls. 1
hafa í ABA og þar með í SAS,
en benti jafnframt á ábyrgð
SILA gagnvart félaigsmönnum.
FéLagair í SILA eru óánægðir
með sinn hlut og kannski ekkd
furða, því þau 23 ár sem SILA
á að baki hafa þeir aldrei fengið
grænan eyri greiddan í arð, að
því er séð verður af útdrætti úr
sögiu félagsins.
í útdrætti þessum segir að til-
laga SILA, sem send hafi verið
samgöngumálaráðheirra Svíþjóð-
air 17. marz sl. og verið hafi þess
efnis að ríkið keypti hlutabréf
félaiga SILA, en þeir fengju ný
forréttindahlutabréf, hefði lítinn
hljómg.runn fengið hjá stjórnar-
völdunum og hefði SILA verið
tilkynnt að tillagan gæti ekki
talizt grundvöllur samningavið-
ræðna um málið.
Wallenberg segir m'ál þetta
þurfa að tak-a föstum tökum og
bendir á þau mangvíslegu vanda
mál sem skapizt af því að bæði
einkaaðilar og ríkið sjálft séu að
illar að móðurfærirtæki SAS í
Svíþjóð og telur aðspurður að
vel g.eti svo farið að sænska rík-
ið .sitji eitt uppi með ABA
— Handleiðsla
FnamlhaJd af bls. 32
bortf í kenrísiluimálnm, sem af
h-enni leiðir. Samihliða þessu
var rætt hvernig kennara-
mennttinin skuli aðlöguð
breytingunni og þátt próf-
anna í stkólaíkerfinu.
Allt helzt þetta raunar í
hendiur. Nútíma þjóðtfélag
knetfst nýrra viðbragða. Miklu
fleiri störf útlheimta mennt-
un. Hún verður nú ekki ein-
skorðuð við fámennan hóp
eins og áðuir var. Eftirspurn-
in eftir sérhæfum mönnum
vex óðium, því verða skólarn-
ir að sjá þjóðfélaginu fyrir
þörfum þess.
í lok ráðstefnunnar voru
samiþykfct einróma ályktun
um hvernig bregðast skuli við
vandianum.
— Hver eru höiuðatriði á-
lyktunarinnar?
— f stað þess, að nemendur
séu vaildir til framhaldsnáms
með úrkasts eða sa.mtoeppnis-
prófum, sfcal tekin upp mark-
viss handieiðsla og etftirlit.
Með eftirliti er átt við að
kennari fyLgiist náið með
kunnáttu og námsgetu hvers
einsta.ks nemanda.
Þessi atrdðd ása.mt hieildar-
námsferli og ráðleggingu
kennara um hvað nema-nda
sé heppilegast ráði síðan úr-
slitum um hvor.t framhalds-
nám sé hafið. Dómurinn verði,
sem sagt ekki kveðinn upp
með prófum í núverandi
mynd. Eiginlega höium við
ekkert orð í ísienzku yfiir þá
handleiðslu, sem hér um ræð-
ir. Hlutá hennar er staris-
fræðslan og að öðru leyti
byggist hún á leiðbeiningar-
starfi kennarai, að því er varð
ar framihaldsmenntun nem-
anda.
— Á hivaða stigi tæki slíkt
eitir.lit og leiðbeiná.ngairstarf
við hlutverki prófanna?
— Hér er fyrst og fremst
miðað við, þegar skyldu-
námi lýkur. En reiknað er
með að allur námstferill nem-
— Ha.fa þessar nýju aðferð-
ir verið reyndair einhvers
staðar í fraimfcvæmd?
— í Svíþjóð hafa próf a.l-
gjörlega verið felld niður,
sem þungamiðjia námsin.s.
Ennþá er þetta á ailgjöru byrj
unarstigi, en virðist ekki hafa
skapað nein óviðréðanleg
vandamál.
— Hvað þá um kennar.a-
mi&nntunina?
— Aðlögun hennair hinum
nýju viðhorfum var svo eitt
aðalatriði ráðstefnunnar. í
framkivæmd hlyti breytingin
að byggjast meir á mati kenn
aranna en noktoru sinni fyrr.
Menntun þeirra yrði því að
vera sniðin með hliðsjón af
nýjum kröfum sem þessoi er
samfara.
— Hvað finna menn núver-
andi próffyrirknmulaigii helzt
til foráttu?
— Ég vil leggja álherzlu á,
að hér er etoki eingöngu
spurning uin afnám prófa.
Þa.u eru aðeins einn þáttur
málsins.
Helzti ókostur þeirra er tal-
inn, að þau gefi ekfci réttar
upplýsingar um tounnáttu og
námsgetu. í þau fer gífurleg-
ur tími, sem er truflun á
hinu sanna stanfi skólans,
kennslunni. Frá mínu sjónar-
hóli séð spilla prófin oft við-
horfi niemandans til námsins
og hafa slæm áhrif á það.
Því beinist viðLeitni þeirra,
sem um skólamálin fjalla að
því, að finna nýj.ar aðtferðir
til að kanna kunnáttu og
námshæfni nemandans. Að-
ferðir sem ekki hvEa með
gliku ofurvaldi yfir keinnsl-
unni og geía að aiuki s'annari
upplýsingar.
— Er þá framtíðairstefnan
kannski sú að gefa öllum kost
á framhaldsmenntun?
— Jú, það er mergurinn
málsins. Ein.s og ég siagði áð-
an hlýtur sú bylting þjóðfé-
laggháttamna, sem átt hefur
MJÖG harffur árekstur varff í
Kjós í gærkvöldi um kl. 19 að
Skorrá, skammt sunnan við
Laxá er tvær bifreiffar skullu
saman á blindhæð og beygju.
Hér mun verffa um mjög hættu-
lega hæff aff ræffa, því aff á
skömmum tíma hafa orffið þar
þrír árekstrar.
Áreksturinn í gær varð milli
tveggja bifreiða, sem báðar óku
fremur greitt. Bifreiðin, sem var
á leið frá Reykjavík var af Lin-
coln gerð og kastaðist hún út
sér stað óhjátovæmilega að
gera auknar kröfur til skól-
anna. f Evrópulöncfum kem-
ur þetta fram í stórauknum
nemendafjölda. Takmark sam
félaigsins hlýtur að vera að
bæta möguleika hvers þegns
í lífsbaráttunni. Menntunarað
staða er beinlínis hLuti lýð-
réttinda.
Um framhaldsmenintunina
var hins vegair lögð áíherzLa á,
að nemendur séu ekki sér-
hæfðir of snemma og hinir
seinþroska verði ekkd fyrir
borð bornir í skólakerfinu.
— Hvað þá um aildiur nem-
enda hér?
— Þetta snertir okkur að
vissu leyti. Við veljum t.d.
með landsprófinu 15 ára ungl
inga til náms við æðri skóla.
Fyr-r m.á það aills ekki vera.
— Nú er alkunna að stefna
sumra Evrópulainda í stoóla-
málum hefur beinzt að því
að ákveðið únval hljóiti l'ang-
skólaimenntiun en minna hirt
um fjöldiann. Hefur viðhorfið
nú breytzt?
— Ég held, að um það
sé að ræða hvont skólarn.r
veiti þjóðtfélaginu fullkomna
þjónustu. Hér er verið að
bregð’ast við yaodiamálum í
Bvrópulöndunum sjálfum.. Þýð
inganmest er að m.enntamála-
stjórnir.nar skuli ha-fa for-
göngu um málið.
Viðvíkjandi „úrwals-a.tefn-
unni“ má getia þess að Breta.r
eru að hverfa frá úrkastspróf
um. Áður fyrr voru 12 ára
gamlir nemendiur va.ldir til
frta.mha'ldsnéms, Nú er öllum
haldið í sama skóla og þar
flutt milli deilda eftir þörfum.
Ein breið braut, sem enginn
er endanlega dæmdur út af á
ákveðnum aldni.
— Er hætta á að beztu nem
endurnir verði afskiptir með
þessu móti?
— Alls etoki, Bandaríkin
eru gott dæmi um slíkt. Þar
er stefnt að því að menn njóti
fyrir veginn og skemmdist mjög
mikið. Hin bifreiðin, sem var
af Volvo-gerð skemmdist einnig
mikið og varð að flytja bifreið-
arhar til Reykjavíkur í krana-
bílum.
Kona, sem var farþegi í Volvo-
inum slasaðist eitthvað á höfði
og var flutt í Slysavarðstofuna.
Þess má geta að eigandi
Lincolnsins var að koma frá
bílasala, og hafði hann verið
eigandi bifreiðarinnar aðeins í 2
klukkustundir.
menntiunar eins lengi fram eft
ir af ævinni og möguleiki er
á. Enginn dnegur í efa að vel
er fyrir hinum færustiu á sviði
vísinda og menntunar séð.
Með því að búa í haiginn fyrir
ailla er en.gu ver fyrir hinuim
færustu séð en hingað til.
— Er svo að skilja að alls
engin próf verði viðhöfð eftir
nýja kerfinu?
— Vissulega verður að fylgj
ast með framþróun og þekk-
ingu nemandanna á hverjum
tíma og fyrir vikið þarf ein-
hver próf. En próf, sem gegna
aillt örðu hlutverki en þau
gera nú.
• — Hver verður framgangur
málsíns?
— Ályktunin er send tiil við
komandi landa til atlhugunar
auk alþjóðaistofnana. Ekkert
aðildarland er bundið atf sam
þykktinni.
Við, sem meðlimir Evrópu-
ráðsins, fylgjuimst aiuðvitað
gaumigæfilega með viðleitni
annarra landa við að endur-
bæta menntakerfi sín, Þarf-
laiust er að taka fram, að
ektoent land er fullkomlega á-
nægt með það sem fyrir en
Ekki útibú KHB
f FRÉTT í blaðinu í gær var
sagt, að útibú Kaupfélags Héraðs
búa í Borgarfirði eystra hefði
leitað nauðasamninga við við-
skiptamenn sína. Þetta er ekki
rétt að því leyti, að kaupfélagið
á Borgarfirði er sjálfstætt félag,
en Kaupfélag Héraðsbúa hefur
hinsvegar nýlega opnað útibú á
Borgarfirði að beiðni stjórnar
Kaupfélags Borgarfjarðar eystra.
a.nda yrði hatfður tffl hliðsjón-^-
ar.