Morgunblaðið - 26.09.1967, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 26. SEPT. 1967

Útgefandi: Hf. Arvakur, R’eykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar; Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Jphannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsso.n.
Fréttastjóri: Björn Jóhannsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla: Aðaístræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar: Aðalstræti 6. Sími. 22-4-80.
1 lausasölu: Kr. 7.00 eintakið.
Askriftargjald kr. 105.00 á mánuði innanlands.
SJÓEFNA VINNSLA
jDaldur Líndal, efnaverk-
** fraeðingur, hefur átt meiri
þátt í því en nokkur maður,
að kísilvinnsla hefst nú senn
við Mývatn. Hann hóf rann-
sóknirnar við Mývatn, og þeg-
ar erlendir sérfræðingar tóku
neikvæða afstöðu til vinnslu
kísils úr botni Mývatns hélt
hann fast við fyrri afstöðu
sína og reyndist hafa rétt fyr-
ir sér.
í viðtali við Mbl. sl. sunnu-
dag skýrði Baldur Líndal frá
þeim verkefnum, sem hann
vinnur nú að, en það er at-
hugun á sjóefnavinnslu. Um
þetta segir Baldur Líndal:
„Aðstaða okkar er töluvert
frábrugðin því, sem gerist
víða annars staðar, þótt hún
sé væntanlega síður en svo
verri. Sjóefnavinnslan er afar
orkufrekur iðnaður og við
gerum okkur vonir um að
geta samhæft jarðhita og raf-
orkunotkun, sem undirstöðu
fjölþætts iðnaðar. En það virð
ist einmitt höfuðskilyrði fyrir
lágum framleiðslukostnaði“.
Baldur Líndal bendir síðan
á, að tvær leiðir séu aðallega
farnar við sjóefnavinnslu.
- Annars vegar eru efnin unnin
úr sjó án þess að nema vatnið
burt, en þannig fer fram
vinnsla á magnesíum og
brómi, hins vegar er sú leið,
sem farin er við saltvinnslu
með uppgufun sjávarins.
Hinn ágæti vísindamaður seg-
ir síðan, að samhæfingar
beggja þessara aðferða mundi
hagkvæmust, ef henni yrði
komið við og skýrir nánar
hverjir möguleikar séu til
þess hér á landi.
Síðan segir Baldur Líndal:
„Ég hef gert tillögur um þrjú
framleiðslustig. Á hinu fyrsta
yrðu framleidd ýmis sölt,
matarsalt, kalí og magnesí-
um, klórið og kannski fleira.
Hér yrði því um að ræða salt-
eða saltaverksmiðju, hvort
sem menn vilja kalla hana.
Annað stigið fæli í sér fram-
leiðslu léttra málma með raf-
orku, magnesíum, natríum og
ef til vill fleiri geysi verð-
mætra málma. Þetta skapaði
svo möguleika fyrir þriðja
stigi. Því við málmvinnslunni
má gera ráð fyrir, að myndist
töluvert magn af klóri. Klórið
_ mætti væntanlega selja sem
slíkt, en einnig nota til að
byggja upp lífræn efnasam-
bönd úr efnum, sem fást í
sambandi við olíur. Þannig
mætti framleiða plasttegund-
ir og fleira, sem við hefðum
áhuga á. Auk þess er mögu-
leiki á þriðja stigi fyrir fram-
leiðslu títaníum, sem er einn
hinna nýju léttu málma.“
Þetta viðtal við Baldur
Líndal er athyglisvert að
mörgu leyti. Það sýnir okkur
t. d. að við eigum hæfan vís-
indamann, sem hefur þegar
sýnt og sannað, að hann er
fær um með rannsóknum sín-
um, að leggja grundvöll að
nýjum iðngreinum í landinu.
Það sýnir okkur einnig að
ísland býr yfir náttúruauð-
lindum, sem hægt er að nýta,
ef við aðeins gerum okkur
grein fyrir tilvist þeirra og
tækifærunum. Og loks sýna
ummæli Baldurs Líndals
glögglega, að ný tækifæri
geta opnast, ef nægilegu fjár-
magni er veitt til rannsókna
og tilraunastarfsemi. Það er
rík ástæða til að undirstrika
mikilvægi þeirra athugana,
sem Baldur Líndal vinnur nú
að. Ekki er ólíklegt að þær
mundi áður en langt um líður
leiða til þess að nýjar atvinnu
greinar rísi upp hér á landi.
BÍTUR HANN
Á AGNIÐ?
rkki er langt um liðið síðan
kommúnistablaðið lýsti
því yfir á forsíðu, að formað-
ur Alþbl. hafði „sagt skilið
við“ það, vegna framboðs
hans í Reykjavík, sem beint
var gegn framboði Alþbl. í
höfuðborginni. Næstu vikur
mátti vart á milli sjá hvor
aðilinn, kommúnistar eða
andstæðingar þeirra innan
Alþbl. væru harðorðari um
hinn, slík voru gífuryrðin á
báða bóga. Kjósendur munu
og almennt hafa talið, að nú
væri komið að lokum sam-
starfsins innan Alþbl. og eng-
inn vafi er á því, að verulegur
hluti atkvæðamagns I-listans
fékkst vegna þess að svo var
talið enda stuðluðu aðstand-
endur I-listans óspart að út-
breiðslu þeirra skoðana.
Nú bendir hins vegar ýmis-
legt til, að enn á ný muni
hin ólíku öfl innan Alþbl.
renna saman í eina fylkingu.
Fyrir nokkru var kjörið í
fulltrúaráð Alþbl. í Reykja-
vík en kommúnistar náðu
undirtökunum í þeim félags-
skap sl. vor, svo sem menn
muna. Svo einkennilega
bregður við, að í þessu full-
trúaráði eru nú allir helztu
forustumenn „Félags Alþbl,-
manna í Reykjavík og ná-
grenni“, sem stofnað var af
aðstandendum I-listans og
má ekki á milli sjá, hvorir
hafa hlotið meiri niðurlæg-
ingu, kommúnistar að hafa
tekið við þeim sem „sögðu
skilið við Alþbl.“ sl. vor eða
hinir, sem voru raunverulega
Líkan af TU-144.
Hljóðhverf sovézk farþegaþota
tekin í notkun á næsta ári
STÓRÞJÓÐIRNAR eru allar
að undirbúa farþegaflug með
þotum, sem eiga að fljúga
hraðar en hljóðið. Bretar og
Frakkar eru í sameiningu að
vinna að smíði Concord-þot-
unnar, sem á að vera full-
smíðuð einhverntíma um
1972, og í Bandaríkjunum eru
Boeing-flugvélasmiðjurnar að
vinna að hljóðhverfri þotu,
sem á að komast á markað-
inn um svipað leyti.
Allt bendir hinsvegar til
þess, að það verði Sovétríkin,
sem fyrst verða til að flytja
farþega hraðar en hljóðið.
Talið er að sovézka flugfélagið
Aeroflot fái fyrstu þoturnar
af gerðinni TU-144 strax á
næsta ári, og verði því að
minnsta kosti þremur árum á
undan Vesturveldunum.
Frá þessu var skýrt m.a. í
sænskum blöðum nýlega í
sambandi við komu Boris
Bugajev, aðstoðar flugmála-
ráðherra Sovétríkjanna til
Stokkhólms. Sagði Bugajev að
nýju þotunni hefði að vísu
ekki verið flogið enn sem
komið er, en tilraunafilug
hæfist „á næstunni".
Fyrirhugað er að TU-144
fljiúgi með 2.300 kílómetra
hraða á klst., og flugþolið
verði 6.500 kílómetrar. Á þot-
an að taka 120 farþega. Sagði
Bugajev að seinna yrði endur
bætur gerðar á iþotunni til að
gera hana langfleygari, og
yrði hún þá senniiega notuð á
flugleiðunum til Kanada og
Bandaríikjanna.
Smíði TU-144 á sér nokk-
urn aðdraganda, og var vitað
að hljóðhverf þota væri í
smiðum í Sovétríkjiun.um. Var
jafnvel talið hugsanlegt að
Sovétríkin sendu tilraunavél
af þessari gerð á flugsýning-
una, sem haldin var í París
í júná sl.
Sænsk blöð benda á að at-
hyglisvert sé að Rússar hygg-
ist taka TU-144 í notkun
strax á næsta ári, þótt enn
sé ekki farið að reyna þot-
una, þ.e. að hún verði ekki
reynd nema í hálft til eitt ár
áður en hún hefur farþega-
flutning.
Or fjölgun nemenda
á öllum skólastigum
— aðalmál á fundi menntamálaráðherra
í Strasbourg
Fundurinn taldi nauðsyn ái
aukinum leiðbeiningum um náms
ag sitarfsval ag átframhaldanidJ
rannsóknum. á sviði starifis-
fræðslu. Þyrfti í leiðbeiningar-
starfinu að gæta góðrar sam-
vinnu kennara, sérmenintaðra
leiðbeinenda, fioreldra og nem-
enda. Stetfna bæri að því, aðl
góðar leiðbeiningar um nálms-
ag stanfisval, einkum eftir að
skyldufræðslu lýkur, kami í vax-
andi mæli í stað venjuleigra
prótfa sem aðferð til að beinai
FUNDUR menntamálaráðherra
aðildarlanda Evrópuráðsins var
haldinn í Strasbourg í Frakk-
landi dagana 12.—14. þjn. og
sóttu hann fulltrúar 21 ríkis, á-
samt áheyrnarfulltrúum frá
Evrópuráðinu, Unesco og OECD.
Ætlunin hafði verið að fundur-
inn yrði í Aþenu í maímánuði sl.
en vegna stjórnmálaástandsins í
Grikklandi var breytt um fund-
arstað og tíma.
Aðalmál fundarins í Stras-
bourg var hin öra fjölgu'n nem-
enda á öllum slkólastigum og
þau viðfangsefná, sem sú þróun'
hefur í för með sér.
Flutt voru þrjú fr.amsöguer-
indi á fundinum:
(1) ítalski menntamálaráð-
herrann, sem stjórnaði fundinj-
um., ræddi um leiðbeinimgar við
nám.s- ag starfisval ag mögu-
leika nemenda á því að skipta
um námsbraut.
(2) belgíski ráðherrann ræddi
um þátt prótfa í skólastarfinu, og
(3) fulltrúi Sviss talaði um.
starfsfræðlslu sem þátt í mernnt-
uin kennaraefna og starfiandi
kennara.
í Evrópu stetfnir yfirleitt alls-
staðar í þá átt að lengja skóla-
skyldu, og töldu fundarmenn
æskilegt að skólakerfin veittu
svigrúm til þess að nemendiur
þyrftu ekki að hvertfa otf snemma
frá almennu námi að sérnámi,
en þetta er nú nokkuð misjafnit
í hinum ýmsu löndum.
nemendum inn á þær brautdr,
sem hverjum um sig virðast
henta.
Talið var, að vegna hins gílf-
urlega aukna nemendatfjölida I
skólum, væru venjuleg prólf að
verða mjög erfið í framkvæmd,
þar sem þau m.a. tækju allt otf
mikinn tíma frá sj'álfu náminu,
auk þesis sem þau væru hæpinni
mælikvarði.
Menntamiálaráðherra íslands
gat ekki sótt fundinn í Stras-
bourg ag tók Bir.gir Tharlacius,
ráðuneytisstjóri, þátt í fundim-
um í hans stað.
(Frá Menntamálaráðuneytinu)
reknir úr Alþbl. í vor en
þiggja nú þessa ölmusu
kommúnista.
Aðstandendur I-listans hafa
oft unnið einangraða sigra í
átökunum innan Alþbl. en
þeir hafa aldrei haft lag á að
fylgja þeim eftir. Jafnvel sá
sigur, sem þeír unnu í þing-
kosningunum í vor, virðist
hafa dregið úr þeim allan
mátí og nú ganga þeir á ný
til samstarfs við kommúnista,
sem setja skilyrðin að því er
virðist. í kommúnistablaðinu
sl. sunnudag segir svo „um
átökin innan Albbl. að þau
hafi verið „deilur um skipu-
lagsmál og einatt um keisar-
ans skegg, studdar klíkumynd
unum og persónulegum met-
ingi .. “ Þar með eru margra
ára átök afgreidd.
En hver eru skilyrði komm-
únista? Kommúnistablaðið
segir ennfremur: „... á þessu
auðlegðartímabili hafa verka-
lýðssamtökin sett ofan sem
félagslegt vopn í kjarabarátt-
unni ... forustu verkalýðs-
hreyfingarinnar er oft legið á
hálsi fyrir þessa þróun og
víst hefði framtak hennar
mátt vera meira og einarðara
...“ Og síðar: „Verkalýðssam-
tökin eiga framundan harða
baráttu; það er ekkert öfug-
mæli, að kauphækkanir séu
óhjákvæmilegar á þessum erf
iðleikatímum ...“.
Þar með eru línurnar skýr-
ar. Forseti Alþýðusambands-
ins getur keypt frið innan
Alþbl. því verði að fórna
þeirri nýju stefnu í kjaramál-
um, sem hann hefur beitt sér
fyrir og þegar veitt meðlim-
um verkalýðsfélaganna meiri
kjarabætur en hin „harða
barátta“ áður fyrr. Bítur
hann á agnið?